• İçindekiler
• Neden Ortaya Çıkar ve Nasıl Baş Edilir
• Nedenleri
• Muayene
• Tedavi
• Destek

Neden Ortaya Çıkar ve Nasıl Baş Edilir

Neden Ortaya Çıkar ve Nasıl Baş Edilir

?Genellikle yorgun, zayıf ya da bitkin hissetme olarak tanımlanan yorgunluk, kanser tedavisi sırasında çoğu hastayı etkiler. Kansere bağlı yorgunluk, hastalığın tedavisinin yan etkileri veya kanserin kendisinden kaynaklanabilir. ?

Nedenleri

Kansere bağlı yorgunluğun nedenleri

Kansere bağlı yorgunluğa pek çok faktör neden olabildiği gibi yorgunluğunuza katkıda bulunan faktörler önceden aşina olduğunuz başka birinden tamamen farklı olabilir. Ancak, katkıda bulunan olası faktörler şunlardır:

• Kanser. Kanserin kendisi vücudunuzda değişikliklere ve dolayısıyla yorgunluğa neden olabilir. Örneğin, bazı kanserler yorgunluğa neden olduğu düşünülen ve sitokin oalarak adlandırılan proteinleri üretir. Başka kanserler vücudunuzun enerji ihtiyacını artırabilir, kaslarınızı zayıflatabilir ya da vücudunuzdaki hormonları değiştirebilir, bütün bunlar yorgunluğa katkıda bulunabilir.
• Kanser tedavisinin kendisi. Kemoterapi, radyoterapi, ameliyat, kemik iliği nakli ve biyolojik tedavi… Bunların hepsi yorgunluğa neden olabilir. Kemoterapi veya radyoterapi hedeflenen kanser hücrelerinin yanı sıra sağlıklı hücreleri yok ettiğinde yorgunluk yaşayabilirsiniz. Vücut, sağlıklı hücrelerde ve dokularda oluşan hasarı onarmak için çalışırken yorgunluk oluşabilir. Tedavinin bazı yan etkileri de (kansızlık, bulantı, kusma, ağrı, uykusuzluk ve ruh hali değişiklikleri gibi) ayrıca halsizliğe neden olabilir.
• Kansızlık. Tedavi, çok fazla sağlıklı kırmızı kan hücresini yok ederse anemi gelişebilir. Ayrıca kanser, kemik iliğine yayılmış ve kan hücresi üretimini engelliyor ya da kan kaybına yol açıyorsa kanserin kendisi de kansızlığa neden olabilir. Bunun yanı sıra anemi (kansızlık) tiroit problemleri gibi ilgisiz tıbbi durumlardan da kaynaklanabilir.
• Ağrı. Eğer kronik ağrınız varsa daha az aktif olabilir, daha az yiyebilir, daha z uyuyabilir ve daha çok depresif olabilirsiniz. Bu durumların her biri yorgunluğunuzu artırır.
• Duygular. Kanser tanısıyla ilişkili anksiyete, stres ya da depresyon da yorgunluğa neden olabilir.
• Uykusuzluk. Eğer geceleri daha az uyuyorsanız ya da uykunuz sürekli bölünüyorsa yorgunluk yaşayabilirsiniz.
• Kötü beslenme. Verimli çalışabilmek için vücudunuzun sağlıklı bir beslenmeyle sağlanan enerjiye ihtiyacı vardır. Kanser olduğunuz zaman, vücudunuzun besin ihtiyacında ve besinleri kullanabilme yeteneğinde değişiklikler gerçekleşebilir. Bu değişiklikler de kötü beslenmeye ve sonuç olarak yorgunluğa yol açabilir. Örneğin, vücudunuzun normalden daha fazla besine ihtiyacı olabilir ya da alınan besinleri uygun şekilde kullanması mümkün olmayabilir. Ayrıca eğer iştahınız kesilir ya da bulantı ve kusma gibi yan etkiler, yemek yemenizi zorlaştırırsa gerektiği kadar besin alamayabilirsiniz.
• İlaçlar. Ağrı kesiciler gibi bazı ilaçlar yorgunluğa neden olabilir.
• Egzersiz eksikliği. Eğer sürekli hareketli olmaya alışkınsanız yavaşlamak yorgun hissetmenize neden olabilir. Hastalık süresince iyi ve kötü günleriniz olacaktır fakat eğer yapabilirseniz aktivitelerinizi normal düzeyde tutmaya çalışın.
• Hormonal değişiklikler. Kanser tedavisi sırasında birçok hormonal değişiklik ortaya çıkabilir. Hormon tedavileri, bir kanser tedavi yöntemi olarak hormonları değiştirebilir. Hormonal değişiklikler aynı zamanda ameliyat, radyoterapi veya kemoterapi gibi tedavilerin yan etkileri olarak da ortaya çıkabilir. Tiroit bezi, böbreküstü bezleri, testisler veya yumurtalıklarda oluşan değişikliklerin tümü yorgunluğa neden olabilir.

Kanser olan her hastada, yorgunluk görülmeyebilir. Eğer sizde varsa kansere bağlı yorgunluğunuzun seviyesi değişiklik gösterebilir. Hafif bir enerji eksikliği farkedebilir veya tamamen tükenmiş hissedebilirsiniz. Yorgunluğunuz nöbetler şeklinde olabilir ve kısa sürebilir ya da tedaviyi tamamladıktan sonra birkaç ay sürebilir.

?

Muayene

Doktora ne zaman gitmeli?

Kanser tedavisi sırasında biraz yorgunluk beklenen bir durumdur. Ancak kansere bağlı yorgunluk, sürekliyse ve günlük görevlerinizi yerine getirme yeteneğinizi etkiliyorsa bunu doktorunuza bildirin.

Eğer şunları yaşıyorsanız hemen doktorunuza anlatın:

• Akıl karışıklığı
• Baş dönmesi
• Denge kaybı
• Yataktan 24 saatten fazla bir süre kalkamamak
• Şiddetli nefes darlığı
• Kötüleşen belirti ve bulgular

Doktorunuza ne söylemelisiniz?

Eğer kendinizi yorgun hissediyorsanız, doktorunuz sizi muayene edebilir ve belirtilerin şiddetini ve doğasını değerlendirmek için size sorular sorabilir. Bu sayede kansere bağlı yorgunluğunuzun nedeni ve nasıl tedavi edilebileceği konusunda doktorunuz daha iyi saptamalarda bulunur.

Doktorunuz şu soruları sorabilir:

• İlk ne zaman yorgunluk yaşamaya başladınız?
• Teşhisinizden sonra ciddileşme oldu mu?
• Ne kadar ciddi?
• Ne kadar uzun sürüyor?
• Bunu neler hafifletiyor?
• Bunu neler kötüleştiriyor?
• Günlük yaşamınızı nasıl etkiliyor?
• Nefes darlığı ya da göğsünüzde rahatsızlık yaşıyor musunuz?
• İyi uyuyabiliyor musunuz?
• Nasıl besleniyor ve ne yiyorsunuz?
• Duygusal olarak nasıl hissediyorsunuz?

Bu sorulara ek olarak, doktorunuz muhtemelen fiziksel bir muayene yapacak ve tıbbi geçmişinizi, aldığınız tedavi türü ya da türleri ya da geçmişte almış olduğunuz tedaviler ve aldığınız herhangi bir ilaçla ilgili daha derin bir değerlendirme yapacaktır. Durumunuza özgü olarak kan testleri veya röntgen gibi testler önerebilir.

?

Tedavi

Başa çıkma yöntemleri: Tıbbi tedaviler ve kişisel bakım

Kansere bağlı yorgunluğa pek çok faktör neden olabileceği için, doktorunuz belirtilerinizi azaltmak ve onlarla başa çıkmak için birden fazla yöntemi bir arada önerebilir. Tedavi planı, kişisel bakım yöntemleri ve bazı durumlarda ilaç ya da tıbbi işlemler içerebilir.

Tıbbi müdahale

Yorgunluğunuzun altında yatan sebepleri tedavi edebilecek ilaçlar mevcut olabilir. Örneğin, eğer yorgunluğunuz kansızlık sonucu ise, kan nakli işe yarayabilir. Tartışmalı bir nokta olmasına karşın kırmızı kan hücrelerinin daha fazla üretimi için kemik iliğini uyaran ilaçlar başka bir seçenek olabilir.

Depresyondaysanız doktorunuz yorgunluğunuzu azaltıcı, iştahınızı artırıcı, kedinizi iyi hissetmenizi sağlayacak ilaçlar önerebilir.

Kişisel bakım seçenekleri

Yorgunlukla başa çıkmak, kendi başınıza yapacağınız bazı şeyler gerektirebilir. Şunları deneyebilirsiniz:

• Sakin olun. Gün içinde dinlenmek için kendinize zaman ayırın. Uzun bir süre istirahat etmek yerine gün boyu bir saatten daha uzun olmayan, kısa şekerlemeler yapın.
• Enerjinizi koruyun. En önemli faaliyetleriniz için enerji tasarrufu yapın. Gün içerisinde en iyi hissettiğiniz zamanları belirleyin ve önemli faaliyetlerinizi böyle zamanlarda yapmak üzere planlayın. Gerekirse yardım isteyin.
• Yemek yiyerek enerjinizi koruyun. Bolca sıvı tüketmek ve iyi beslenmek genellikle enerji birikiminizi yüksek tutmaya yardımcı olur. Kafein ve alkol tüketimini sınırlı tutun ya da hiç tüketmeyin. Eğer bulantı veya kusma, yemek yemenizi zorlaştırıyorsa doktorunuzla bu etkiler hakkında konuşun.
• Hareketli olun. İyi hissettiğinizde çok ağır olmayan egzersizler yapmayı deneyin. Hafta boyunca yapılan hafif egzersizler, enerji düzeyinizi korumanıza yardımcı olabilir. Fakat unutmayın ki, yorgun hissetmeye başladığınızda bir egzersiz programına başlamak için çok geç olabilir, çünkü egzersize enerji bulmakta zorlanabilirsiniz. Bunun yerine tedaviye başladığınızda düzenli olarak egzersiz yapın. Bir egzersiz rutini içine girmek, tedavi boyunca yorgunluğu önlemeye yardımcı bile olabilir.

?

Destek

Yorgunluğunuz hakkında konuşun

Yaşadığınız yorgunluğun kanser deneyiminin bir parçası olduğunu kabul etmeyin. Eğer bu durum moralinizi bozuyorsa ya da güne başlama yeterliliğinizi etkiliyorsa, doktorunuzla konuşma vakti gelmiş demektir.

Yorgunluk kanserin yaygın bir belirtisidir fakat yorgunluk hissini azaltmak ya da durumla başa çıkmak için atabileceğiniz adımlar mevcut. Eğer yorgun hissediyorsanız, hangi faktörlerin yorgunluğa sebep olabileceğini ve bunları iyileştirmek için neler yapabileceğinizi doktorunuzla konuşun.

?