• İçindekiler
• Önleme, En İyi Savunmadır
• Risk Altındakiler
• Nasıl Engellenir
• Ek Önlemler

Önleme, En İyi Savunmadır

Herkes kemoterapi sırasında bulantı ve kusma yaşamaz. Sizde bu yan etkilerin ortaya çıkma riski olup olmadığını ve bunları önlemek için neler yapabileceğinizi doktorunuzdan öğrenin.

Bulantı ve kusma, kansere karşı uygulanan kemoterapi tedavisinde sık görülen yan etkilerdir. Ama çoğu zaman, yan etkiler önleyici ilaçlarla kontrol edilebilir. Eğer kemoterapi düşünüyorsanız, doktorunuzla birlikte kemoterapiye bağlı bulantı ve kusmayı önlemek ya da azaltmak için bazı adımlar atabilirsiniz. Bu, kanser tedavisi sırasında daha rahat olmanıza yardımcı olabilir.

?

Risk Altındakiler

Kimler bulantı ve kusma riski taşır?

Kemoterapi sonucu bulantı ve kusma olup olmayacağı hangi kemoterapi ilaçlarını aldığınıza, kemoterapi tedavisi sırasında radyasyon tedavisi gibi başka kanser tedavileri görüp görmediğinize ve geçmişte de bulantı ve kusma olup olmdığına bağlıdır. 

Bulantı ve kusmaya neden olan kemoterapi ilaçları

Belirli kemoterapi ilaçlarının diğerlerine göre bulantı ve kusmaya neden olması daha olasıdır. Bu yan etkilerin görülme riskini doğurabilen bazı ilaç etken maddeleri şunlardır:

• Altretamin  
• Dakarbazin
• Doksurubisin veya epirubisin ile birlikte siklofosfamid
• Mekloretamin  
• Prokarbazin  
• Streptozosin
• Karmustin  
• Sisplatin
• Karboplatin
• Okzaliplatin
• Siklofosfamid

Bu etken maddeleri içeren ilaçlardan birini alıyorsanız, yan etkileri önlemek için bazı tedbirler alabilirsiniz.

Bir ilacın bulantı ve kusmaya neden olup olmayacağı aynı zamanda aldığınız doza da bağlıdır. Bazı ilaçların düşük dozlarda daha az yan etkiye neden olması muhtemeldir. Doktorunuza, tedavi planınızın bulantı ve kusmaya neden olma olasılığının yüksek olup olmadığını sorun.

Riski artırabilen kişisel faktörler

Herkes kemoterapiye aynı şekilde tepki vermez. Bazı faktörler tedaviye bağlı bulantı ve kusma karşısında daha savunmasız kalmanıza neden olabilir. Eğer sizin için aşağıdakilerden biri veya daha fazlası geçerliyse daha savunmasız olabilirsiniz:

• Kadınsanız.
• 50 yaş üzerindeyseniz.
• Önceki tedavilerde bulantı ve kusma yaşadıysanız veya hareket hastalığı (araç tutması) geçmişiniz varsa.
• Yüksek düzeyde kaygı yaşıyorsanız.
• Hamilelik döneminde sabah bulantısı yaşadıysanız.
• Hasta olduğunuz zaman kusmaya yatkınsanız.
• Geçmişteki alkol tüketiminiz çok az miktardaysa ya da hiç kullanmadıysanız.

Ayrıca eğer tedavinizin bulantı ve kusmaya neden olmasını bekliyorsanız, bunu yaşama olasılığınız vardır. Bulantı ve kusma olacağına o kadar ikna olursunuz ki sonunda olur.  Çoğu insanın yaptığı gibi bütün kanser tedavilerinin yan etkileri olduğunu düşünürseniz ki bu doğru değildir, bulantı ve kusma olabilir. Alacağınız tedavinin bulantı ve kusmaya neden olabilecek bir tedavi olup olmadığını tam olarak sadece doktorunuz söyleyebilir.

?

Nasıl Engellenir

Doktorlar bulantı ve kusmayı nasıl engeller?

Kemoterapi görenlerin çoğu bulantı ve kusmayı önlemek için bulantı önleyici (antiemetik) ilaçlar alır. İlaçlar tek başına veya başka ilaçlarla birlikte, oral veya intravenöz (İV, damar yoluyla) verilebilir. Doktorunuz size uyguladığı tedaviye göre hangisini kullanacağınıza karar verir.

Bulantı önleyici ilaçlar, genellikle tedavi başlamadan önce ve planlı bir şekilde tedaviden birkaç saat ya da birkaç gün sonra verilir Eğer kemoterapi sonrası mide bulantısı ve kusma ortaya çıkarsa ek ilaçlar alabilirsiniz.

Doktorunuz hangi bulantı önleyici ilacı kullanacağınızı kişisel durumunuza göre belirler, örneğin hangi kemoterapi ilaçlarını aldığınıza göre. Eğer kemoterapinizin bulantı ve kusmaya neden olma olasılığı varsa çeşitli sınıflardan bulantı önleyici ilaçlar sıklıkla kullanılabilir.

Her sınıftan sadece bir ilaç kullanılması gerekmesine rağmen, bazı durumlarda iki ya da daha fazla sınıftan kullanılan ilaçlar çoğunlukla herhangi tek bir ilaçtan daha etkilidir. Doktorunuz ayrıca bulantı ve kusmayı tükürük üretimini azaltarak engelleyen ve adjuvan ilaçlar olarak adlandırılan ilaçlar da reçete edebilir.

Bulantı ve kusmayı engellemek için kullanılan farklı ilaç sınıfları şunlardır: 

Serotonin antagonistleri

• Ondansetron
• Dolasetron
• Granisetron
• Palonosetron

Steroidler

• Deksametazon

Dopamin agonistleri

• Metoklopramid
• Haloperidol
• Prokloroperazin

Adjuvan ilaçlar

• Benzodiazepinler
• Antikolinerjikler
• Antihistaminikler

Doktorlar ileriye yönelik tedbirleri, bulantı ve kusmayı önlemek için alırlar çünkü bu yan etkiler bir kez başladığında kontrol altına almak zor olabilir. Bulantı ve kusma kendinizi  kötü hissetmenize neden olabilir Bulantı ve kusma, zaten var olan yorgunluk ve sıkıntıya eklendiği zaman sizi tedavi programınıza bağlı kalmakta isteksiz hale getirebilir. Henüz mideniz bulanmıyorken bulantı hapı almak konusunda emin değilseniz, doktorunuzla bu ilaçların riskleri ve yararları hakkında konuşun.

?

Ek Önlemler

Ek Önlemler

Bulantı ve kusma riskini azaltmak için adımlar atabilirsiniz. Örneğin:

• Küçük öğünler yiyin. Gün boyunca az ve büyük öğünler yerine küçük öğünler yiyin. Mümkünse öğün atlamayın. Tedaviden birkaç saat önce hafif bir öğünün de yararı olabilir.
• Size ne çekici geliyorsa onu yiyin. Buna rağmen kızarmış, tatlı veya yağlı yiyeceklerden kaçınmak sağlığınız için daha iyi olabilir. Ayrıca, soğuk gıdalar etrafa daha az rahatsız edici koku yayar. İyi hissetmediğiniz zamanlarda, tedavinin ileriki kötü aşamalarında yemek pişirmemek için önceden pişirip dondurabilirsiniz. Veya size yemek pişirmesi için bir başkasını bulabilirsiniz.
• Bol bol sıvı tüketin. Su, şekersiz meyve suları veya buzlu çay gibi soğuk içecekleri tercih edin. Büyük miktarlarda az sıklıkta içmek yerine, gün boyu azar azar içmek yararlı olacaktır.
• Hoş olmayan kokulardan uzak durun. Hangi kokuların sizde bulantıyı tetiklediğine dikkat edin. Bazıları için kızaran bir şey ya da yağlı bir koku gibi belirli bir koku mide bulantısına neden olabilir. Bazıları ise herhangi güçlü bir koku aldıklarında mide bulantısı yaşayabilir. Hoş olmayan kokulara olabildiğince maruz kalmamaya çalışın. Kötü kokulara maruz kaldığınız durumlarda ise temiz hava yararlı olabilir.
• Rahatınıza bakın. Yemek yedikten sonra dinlenin, ancak birkaç saat boyunca uzanıp yatmayın. Bol giysiler giymeye ve kendinizi meşgul tutmaya çalışın.
• Gevşeme tekniklerini kullanın. Meditasyon ve derin nefes bunlara örnek olarak sayılabilir.
• Kemoterapiden önce yemekten kaçınmaya çalışın. Birçok çalışmada kemoterapi öncesinde aç kalmanın potansiyel yararları değerlendirilmektedir. İlk sonuçlar, kemoterapi öncesi 12 veya daha fazla saat aç kalmanın bulantı olasılığını azaltabileceğini göstermektedir. Kesin bir tavsiye vermeden önce daha fazla kanıta ihtiyaç var, fakat eğer kemoterapiyle birlikte mide bulantınız oluyorsa bu yaklaşımı denemeye değer. Ancak diyabet ya da başka bir tıbbi durumunuz varsa bunu yapmadan önce doktorunuzla konuşun.

Kişisel bakım önlemleri size bulantı ve kusmayı önlemekte yardımcı olabilir, ancak bulantı önleyici ilaçların yerini alamaz. Bulantı önleyici ilaçları doktorunuzun söylediği şekilde almaya özen gösterin.

Eğer ilaçlara rağmen mide bulantısı hissetmeye başlarsanız doktorunuzu aramalısınız. Bireysel tedaviler belirtilerinize nelerin sebep olduğuna bağlıdır fakat yine de tedaviler bazı ek ilaçlar içerebilir.

?