• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı

Nedir

Kronik Lenfositik Lösemi (KLL) kemiğin içinde yer alan, kan ve kan hücrelerinin üretildiği süngerimsi bir doku olan kemik iliğinde ortaya çıkan kanser türüdür.

Lenfositik löseminin bu türü diğer lösemi türlerinden daha yavaş ilerlediği için kronik olarak adlandırılır. Metabolizmanın enfeksiyonlara karşı savaş açmasını sağlayan akyuvar hücrelerine lenfosit denir. Kronik lenfositik lösemideki “lenfositik” kavramı lenfosit denen bu akyuvar hücrelerini kasteder.

Kronik lenfositik lösemi hastalığı çoğunlukla ileri yaştaki erişkinlerde görülür. Hastalığa ilişkin tedavi yöntemleri hastalığın kontrol altında tutulmasını sağlar.

Belirtileri

• Lenf bezlerinde ağrıya neden olmayan büyüme
• Halsizlik
• Ateş
• Karın bölgesinin sol kısmında dalak büyümesinden kaynaklanan ağrı
• Gece terlemeleri
• Kilo kaybı
• Sık tekrarlayan enfeksiyonlar

Doktora ne zaman gitmeli

Hastalığın belirtilerinden herhangi birini fark ederseniz mutlaka doktora gitmeniz gerekir.

Sebepleri

Doktorların, kronik lenfositik lösemiye neden olan sürecin nasıl başladığı hakkında net bilgisi yoktur. Bu hastalıkla ilişkili olarak, kan hücreleri üretiminde DNA düzeyinde kalıtsal bir mutasyon gerçekleştiği biliniyor. Bu mutasyonlar anormal ve etkisiz lenfosit hücrelerinin oluşmasına yol açar.

Normal lenfosit hücreleri belli bir süre sonra olağan şekilde ölürken, etkisiz ve anormal olan bu lenfosit hücreleriyse kanda ve bazı organlarda çoğalır. Çoğaldıkları organlarda sağlık sorunlarına neden olur. Böylece, kemik iliğinde birikerek sağlıklı hücre üretimini engeller.

Doktorlar ve araştırmacılar kronik lenfositik lösemiye neden olan işleyişi araştırmaya devam ediyorlar.

Risk Faktörleri

Kronik lenfositik lösemi riskini artırabilecek faktörler şunlardır:

• Yaş: Kronik lenfositik lösemi teşhisi konan hastaların çoğu 60 yaş üzerindedir.
• Cinsiyet: Erkeklerde görülme olasılığı kadınlara göre daha fazladır.
• Irk: Beyazlarda görülme olasılığı daha fazladır.
• Aile öyküsünde kan ve kemik iliği kanseri olanlar: Ailesinde kronik lenfositik lösemi ya da diğer kan ve kemik iliği kanserleri olan bireylerde risk daha fazladır.
• Kimyasallara maruz kalma: Bitki ve böcek ilaçlamada kullanılan birtakım kimyasallar riski artırır. Vietnam savaşında kullanılan portakal gazının da kronik lenfositik lösemi riskini artırdığı saptanmıştır.

Komplikasyonları

Kronik lenfositik löseminin yol açtığı komplikasyonlar şunlardır:

• Sık tekrarlayan enfeksiyonlar: Kronik lenfositik lösemi hastalarında sık tekrarlayan enfeksiyonlar görülebilir. Genellikle üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları görülmekle birlikte kimi zaman daha ciddi enfeksiyonlar da görülebilir.
• Daha agresif seyirli bir kanser türüne dönüşmesi: Kronik lenfositik lösemi hastalarının bir kısmı, diffüz büyük B hücreli lenfoma adı verilen daha agresif seyirli kanser türüne yakalanabilir. Doktorlar, bu dönüşümü Richter Sendromu olarak da adlandırırlar.
• Diğer kanser türlerine yakalanma riskinin artması: Kronik lenfositik lösemi hastalarının cilt kanseri (melanom), akciğer kanseri ve sindirim sistemi kanserlerine yakalanma riski yüksektir.
• Bağışıklık sistemi rahatsızlıkları: Kronik lenfositik lösemi hastalarının bir kısmında bağışıklık sistemi rahatsızlıkları da görülür. Bağışıklık sisteminde oluşan bu sorunlar, hastalıklara savaş açan hücrelerin, alyuvar hücrelerine ya da trombosit hücrelerine karşı savaş açmasına neden olur.

Muayenesi

Yukarıda bahsedilen belirtilerden herhangi birini fark ederseniz öncelikle aile hekiminize ya da bir pratisyen hekime muayene olmanız gerekir. Muayeneyi yapan doktor, hastaya kronik lenfositik lösemi teşhisi koyarsa hastayı kan ve kemik iliği hastalıkları alanında uzmanlaşmış bir doktora (hematologa) yönlendirir.

Muayene süresi kısa ve sorulması gereken çok soru olduğu için gitmeden önce hazırlık yapılmalıdır.

Yapılması gerekenler

• Randevu öncesi kısıtlamalardan haberdar olun. Randevunuzu alırken, önceden yapmanız gereken bir şey olup olmadığını sorun.
• Bütün belirtileri not edin. Randevuyu alma sebebinizle alakasız görülebilecekler de dahil.
• Önemli kişisel bilgilerinizi not edin. Hayatınızdaki büyük stresler ya da son zamanlardaki değişiklikler de dahil.
• Kullandığınız tüm ilaçların bir listesini yapın. Herhangi bir vitamin ya da takviye de dahil.
• Bir yakınınızı yanınızda götürün. Bazen bir randevu sırasında söylenen tüm bilgileri kavramak zor olabilir. Size eşlik eden biri sizin kaçırdığınız ya da unuttuğunuz bir şeyi hatırlayabilir.
• Doktorunuza soracağınız soruları not edin.

Doktorun hastaya ayıracağı zaman kısıtlı olduğu için sorulacak soruların önceden listelenmesi muayeneye ayrılan zamanın en iyi şekilde değerlendirilmesini sağlayacaktır. Kronik lenfositik lösemi hastalığına ilişkin sorular şunları içermelidir:

• Test sonuçlarım nasıl?
• Tedaviye hemen başlamam gerekiyor mu?
• Eğer tedaviye hemen başlamazsam bu durum gelecekte uygulanabilecek tedavi seçeneklerini azaltır mı?
• Başka testler de yaptırmam gerekiyor mu?
• Uygulanabilecek tedavi seçenekleri nelerdir?
• Tedavi seçeneklerinin doğuracağı yan etkiler nelerdir?
• Bu hastalığa yönelik çok etkili bir tedavi yöntemi var mı?
• Uygulanacak tedavi günlük yaşantımı nasıl etkileyecek?
• Bilgilendirici herhangi bir broşür ya da basılı malzeme var mı? Hangi web sitesinden bilgi edinebilirim?

Bunların dışında muayene sırasında anlaşılmayan herhangi bir şey mutlaka sorulmalıdır.

Testleri

Kan Testleri

Kronik lenfositik lösemiyi teşhis etmek için şu kan testleri uygulanır:

• Alınan kan örneğindeki hücrelerin sayımı: Tam bir kan sayımı yapılarak kandaki lenfosit sayısı tespit edilebilir. Alınan kan örneğinde bir lenfosit türü olan B hücrelerinin sayısının fazla çıkması kronik lenfositik lösemi göstergesi olabilir.
• Lenfositlerin türünün belirlenmesi: Normalden fazla sayıdaki lenfositlerin, kronik lenfositik lösemi ya da başka bir kan hastalığı yahut herhangi bir enfeksiyon kaynaklı olup olmadığını belirlemek için akışlı hücre sayımı ya da immün fenotipleme adı verilen test uygulanır. Eğer kronik lenfositik lösemi varsa akışlı hücre sayımı testi, lösemi hücrelerinin özelliğinin belirlenmesini ve böylece anormal hücrelerin ne derece agresif (yayılmacı) olduğunun tespit edilmesini de sağlar.
• Lenfositlerin kalıtsal nedenlerinin incelenmesi: Anormal lenfositlerin içindeki kromozomları incelemek amacıyla florans hücre içi hibridizasyon adı verilen test uygulanır. Test sonucunda elde edilen veriler, kimi zaman teşhis koymak ve tedavi yöntemi belirlemek için kullanılır.

Diğer Testler

Bazı durumlarda doktor, teşhis koymak için aşağıdaki testlerin de yapılmasını isteyebilir.

• Kemik iliği biyopsisi ve aspirasyonu
• Bilgisayarlı tomografi

Hastalığın Evrelerinin Belirlenmesi

Kronik lenfositik lösemi teşhisi konulduktan hemen sonra hastalığın hangi evrede olduğu tespit edilir. İki farklı evre belirleme sistemi kullanılır. Bu iki sistem de hastalığın gelişimini ortaya koyan başlangıç, orta ve ileri evreleri belirler. Bu derecelendirme yöntemi uygulanacak tedavi seçeneklerini belirlenmek için kullanılır.

Hastalığın ilk evresinde genellikle acil tedavi gerekir. Orta ve ileri evrelerdeyse tedaviye derhal başlanması uygun görülür.

Tedavisi

Kronik lenfositik lösemi hastalığında uygulanacak tedavi yöntemi kanserin hangi evrede olduğuna, belirti görülüp görülmediğine ve kişinin tercihine göre değişir.

Hastalığın ilk evresinde tedavi gerekli görülmeyebilir.

Klinik araştırmalara göre erken tedavinin olumlu sonuç doğurma olasılığı olsa da ilk evredeki hastalar genellikle tedavi görmez. Yapılan çalışmalar, erken tedavinin hastalığın ilk evresindeki kişilerin hayatını uzatmadığını gösterir. Doktorlar tedaviye gerek duyulmuyorsa hastayı tedavinin olası yan etkilerinden ve komplikasyonlarından uzak tutmak için tedavi uygulamaz. Bunun yerine hastalığın seyrini takip eder ve hastalığın ilerleyişine göre hangi yöntemin uygulanacağına karar verirler.

Doktor hasta için genel sağlık kontrolü programı çıkarır. Hastalığın seyrini belirlemek için birkaç ayda bir doktor kontrolünden geçip gerekli kan testlerini yaptırmanız gerekir.

Orta ve İleri Evrelerde Uygulanan Tedavi Yöntemleri

Hastalık ilerlediği ya da orta ve ileri evrelerde olduğu tespit edilirse uygulanacak tedavi yöntemleri şunlardır:

• Kemoterapi: Kemoterapi kanser hücrelerini öldüren bir ilaç tedavisi yöntemidir. Kemoterapi tedavisi koldaki damardan ilaç verilerek ya da ağızdan tablet alınarak uygulanır. Hastalığın durumuna göre tek bir ilaç ya da birkaç ilaç uygulanabilir. Yan etkiler kullanılan kemoterapi ilaçlarına göre değişir. En çok görülen yan etkilerse bitkinlik, kan hücreleri sayısında düşüş ve sık tekrarlayan enfeksiyonlardır.
• Hedefe yönelik ilaç tedavisi: Odaklı tedaviye yönelik ilaçlar kanserli hücrelerin belirli zayıf taraflarını olumlu yönde kullanmak için üretilmiştir. Kronik lenfositik lösemi hücrelerinin yüzeylerinde çeşitli proteinler bulunur. Hedefe yönelik tedavi ilaçlarıyla bu proteinlerden biri, lösemi hücrelerini tespit edip öldürmek için kullanılır. Kronik lenfositik lösemiyi tedavi etmek için kullanılan bu ilaçlar rituksimab, alemtuzumab ve ofatumumabdır. Bu ilaçların yan etkileri ateş, soğuk algınlığı ve enfeksiyonlardır.
• Kemik iliği (kök hücre) nakli:Kök hücre nakli yönteminde, kemik iliğindeki anormal lenfosit üreten kök hücrelerini yok etmek için çok güçlü kemoterapi ilaçları kullanılır. Hastanın kanına sağlıklı bir yetişkinin kanından alınan kök hücreler aktarılır. Böylelikle bu sağlıklı kök hücreler kemik iliğine ulaşır ve sağlıklı kan hücreleri üretilmeye başlar. İndirgenmiş yoğunlukta kemik iliği nakli, standart kemik iliği nakline benzer ama daha düşük dozajda kemoterapi ilaçlarıyla uygulanır. Kemik iliği nakli yöntemi diğer tedavi yöntemlerinin sonuç vermediği durumlarda ya da kronik lenfositik löseminin çok agresif seyrettiği hastalara uygulanır.

  Alternatif Tedavi

  Kronik lenfositik lösemi hastalığının tedavisine ilişkin herhangi bir alternatif tıp yöntemi bulunmuyor.

  Bitkinliği yok etmeye yönelik alternatif tedavi yöntemleri

  Bazı alternatif tıp yöntemleriyle kronik lenfositik löseminin neden olduğu bitkinlik sorununa çözüm bulunabilir. Aşağıda belirtilen faktörler kontrol altına alınarak bitkinlik hissi ortadan kaldırılabilir. Ama ilaç tedavisi tek başına yeterli değildir. Şu alternatif tedavi yöntemleriyle sonuç almak mümkündür:

  • Egzersiz
  • Masaj
  • Meditasyon
  • Rahatlama Teknikleri
  • Yoga

  Bunlardan hangilerini uygulayacağınız konusunda doktorunuzla konuşmanız gerekir. Doktorunuzla birlikte bitkinlik sorunun üstesinden gelebilmek için etkili bir plan çıkarabilirsiniz.

  Lösemi hastalığının ilk evresinde yeşil çay tüketilmeli

  Yeşil çay özünün kronik lenfositik lösemi tedavisinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Laboratuvar çalışmaları yeşil çay özündeki bir bileşenin kronik lenfositik lösemi hücrelerini yok ettiğini kanıtlamıştır. Kronik lenfositik löseminin ilk evresindeki bir grup hasta üzerinde yapılan araştırmada tablet şeklinde uygulanan yeşil çay özünün hastalığın birtakım belirtilerini yok ettiği gözlemlendi. Örneğin, hastaların bazılarında büyümüş lenf nodüllerinin küçüldüğü görülmüş, yapılan kan testleri sonucunda hastaların bir kısmında da lösemi hücrelerinin azaldığı saptanmıştır. Yeşil çay kullanımının etkilerine ilişkin araştırmalar sürüyor.

  Yeşil çay özü içeren tablet kullanımının genellikle zararlı olmadığı düşünülüyor. Ama yüksek dozda alındığında karaciğer rahatsızlığı gibi birtakım sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca başka ilaçlarla alındığında etkileşime girebilir. Bulantı, karında ağrı ve hazımsızlık gibi yan etkiler görülebilir. Kullanmadan önce olumlu ve olumsuz etkilerine ilişkin doktorunuzdan bilgi almanız gerekir.

 

Yaşam Tarzı

Kronik lenfositik lösemi teşhisi konmuş bir hastaysanız daha sağlıklı yaşamak için şunları yapmalısınız:

• Enfeksiyonlardan korunmak için elinizden geleni yapın: Kronik lenfositik lösemi hastaları sık sık enfeksiyona yakalanabilirler. Sağlıklı olabilmek için meyve ve sebze ağırlıklı beslenin. Düzenli uyumaya özen gösterin. Her gün egzersiz yapın. Hasta olan insanlardan uzak durmaya özen gösterin. Bakterileri önlemek için ellerinizi sık sık yıkayın ve her yıl grip aşısı olun.
• İkinci bir kanser türüne yakalanma riskini azaltın: Kronik lenfositik lösemi hastalarında ikinci bir kanser türüne yakalanma riski vardır. Sigara ve alkol kullanımını önlemek, sebze ve meyve ağırlıklı beslenmek, güneşli havalarda güneş losyonu kullanmak gibi tedbirler risk oranını düşürür.
• Hiçbir muayenenizi aksatmayın:Kanserin seyrini takip etmek için sık sık kan testi yaptırmak gerekir. Test sonucunun olumsuz çıkma ihtimali sizi muayeneye gitmekten alıkoymamalıdır. Aksine muayeneye giderek hastalığınızın gidişatını öğrenecek ve sonrasında gerekli bütün önlemleri alacaksınız. Test sonuçlarını beklerken egzersiz yapın, kitap okuyun ya da ailenizle ve arkadaşlarınızla vakit geçirin.

  Hastalıkla yaşamak

  Kronik lenfositik lösemi genellikle yavaş ilerleyen bir kanser türüdür ve tedavi gerektirmeyebilir. Toplumda iyi huylu kanser olarak kabul edilse de hafife alınmamalıdır. Bu kanser türüne yakalandığınızı öğrendiğinizde şaşırabilir ve endişeye kapılabilirsiniz ama bu hastalıkla başa çıkmak için kendi yöntemlerinizi belirlemeniz gerekir.

  Neler yapabilirsiniz?

• Hastalığa ilişkin detaylı araştırma yapın ve bilgilenin: Her muayeneye gitmeden önce doktorunuza yönelteceğiniz soruların listesini çıkarın. İnternetten ya da yazılı kaynaklardan araştırma yapın.
• Diğer kronik lenfositik lösemi hastalarıyla iletişime geçin: Aynı kanser türünü taşıyan hastaların birbirleriyle iletişim içerisinde olup, bilgilerini paylaştığı ve karşılıklı tavsiyelerde bulundukları bir destek grubuna katılın. Sağlık ekibinizden yaşadığınız semtteki destek ekibine ilişkin bilgi alabilirsiniz. Bu gruba internet üzerinden de ulaşabilirsiniz.
• Ailenizden ve arkadaşlarınızdan güç alın: Hastalığınız hakkında konuşmak can sıkıcı olabilir. Bu durumu paylaştığınız kişilerden değişik tepkiler alabilirsiniz. Ama hastalıkla ilgili konuşarak ve tavsiyeleri dikkate alarak içinde bulunduğunuz durumu hafifletebilirsiniz. Kendinize bir plan çıkarın ve etrafınızdaki insanların size nasıl davranmasını istediğinizi açıkça belirtin. Örneğin, arkadaşlarınız ya da aile fertlerinizden birinden sizi muayeneye götürmesini ya da sizi dinlemesini isteyin ve ona içinizi dökün.
• Hastalığınıza yönelik testleri ve diğer tedavi yöntemlerini sabırla uygulayabilmek için teşvik edici yollar keşfedin: Kronik lenfositik lösemi hastasıysanız akyuvar hücrelerinizin takibine yönelik testleri sürekli yaptırmanız gerekir. Bu nedenle yoga, egzersiz ya da bahçe işleri gibi sizi rahatlatacak uğraşlar edinin. Psikolojik destek almaya ihtiyaç duyuyorsanız bir terapiste ya da onkolojik sosyal hizmet uzmanına başvurun.