• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskler
• Nasıl Hazırlanacaksınız
• Neler Yaşayacaksınız
• Sonuçlar

Nedir

Mamografi

Mamografi, göğüs kanseri taraması için kullanılan ve göğsünüzün siyah-beyaz bir görüntüsü alan bir yöntemdir. Mamografi, göğüs kanserinin erken teşhisinde önemli bir rol oynar; bu sayede göğüs kanserinden kaynaklanan ölümlerin azalmasına da büyük ölçüde yardımcı olur.

Mamografi uygulamasında göğüs dokusunu yaymak için göğsünüz, iki sertleştirici yüzey arasında sıkıştırılır. Ardından bir röntgen cihazı yardımıyla doktorunuzun, göğüs bölgenizdeki değişiklikleri ve kanser belirtilerini araştırırken kullanacağı röntgen resimleri çekilir.
Mamografi, hem tarama hem de teşhise yönelik kullanılabilir. Ne sıklıkta mamografi kontrolüne girmeniz gerektiği, yaşınıza ve göğüs kanseri oluşma riskinize bağlıdır.

Niçin Yapılır

Neden Uygulanır?

Mamografi, göğüs bölgenizde oluşabilecek tümör ve diğer anormallikleri tespit etmek amacıyla tasarlanmış göğüs röntgen görüntüleme yöntemidir. Mamografi aynı zamanda göğsünüzde oluşan topaklaşmaların değerlendirilmesinde ve teşhisinde kullanılabilir.

• Tarama mamografisi. Tarama mamografisi, göğüs bölgelerinde anormal hiçbir belirti veya rahatsızlık bulunmayan kadınların göğüs bölgelerindeki gelişen değişiklikleri belirlemek için kullanılır. Uygulamanın amacı, herhangi bir klinik belirti ortaya çıkmadan önce kanser oluşumlarını tespit edebilmektir. Tarama genellikle, her meme için farklı açılardan en az iki mamografi çekilmesini gerektirir.
• Tanısal mamografi. Tanısal mamografi; memede yumru oluşması, göğüs ağrısı, sıra dışı bir cilt görünümü, meme başı kalınlaşması veya meme başı akıntısı gibi göğsünüzde oluşabilecek şüpheli değişikliklerini incelemek için kullanılır. Aynı zamanda bir tarama mamografisinde göze çarpan, anormal bulguların değerlendirilmesi için de kullanılabilir. Ek görüntüler, farklı açılardan ya da görüntüyü büyüterek endişe duyulan alanlara odaklanacak şekilde çekilebilir.

Tarama mamografisine ne zaman başlanmalı?

Uzmanlar arasında, kadınların ne zaman düzenli mamografi testine başlaması gerektiği ve bu testi ne sıklıkta yapmaları gerektiği konusunda bir görüş birliği yoktur. Ancak size özel bir tarama mamografisi programı tavsiye etmesi için doktorunuza danışabilirsiniz.
Tarama mamografisine başlama zamanınızı etkileyen bazı genel faktörler vardır:

• Eğer göğüs kanserine yakalanma konusunda ortalama risk varsa, mamografi testlerine ne zaman başlamanız gerektiği konusunda doktorunuza danışın. Birçok kadın 40 yaşından itibaren mamografi çektirmeye başlar ve her 1-2 yıl içerisinde mamografi taramasına girer. Kadınlarda düzenli mamografi çektirmeye başlaması için tavsiye elden yaş grubu, uzmanlara göre çeşitlilik göstermektedir. Kimi dernekler 50 yaşın uygun olduğunu iddia ederken konuyla ilgili çoğu derneğin tavsiyesi de göğüs kanseri riskinin arttığı ve 40 yaşından itibaren düzenli taramaya başlanması gerektiği yönündedir.
• Eğer göğüs kanseri riskine yakalanma riskiniz yüksekse, mamografi taramalarına 40 yaşından önce başlamanızın yararı olabilir. Kişisel olarak nasıl bir yol izlemeniz gerektiği konusunda doktorunuza danışın. Taşıdığınız risk faktörleri ve meme yoğunluğu derecenize bağlı olarak doktorunuz mamografiyle birlikte manyetik rezonans görüntüleme (MRG) taramaları uygulanmasını önerebilir.

Riskler

Riskler

Mamografi kusursuz değildir. Bazı sınırlamaları ve potansiyel riskleri bulunur:

• Mamografi, düşük dozda radyasyona maruz kalmanıza sebep olur. Küçük dozda radyasyona maruz kalıyor olsanız da birçok kadın için düzenli mamografi taramasının sağladığı faydalar küçük miktarda radyasyona maruz kalmanın yarattığı risklere oranla daha ağır basmaktadır.
• Mamografi her zaman doğru sonuç vermeyebilir. Uygulamanın doğru sonucu verebilmesi kısmen filmin kalitesine, kullanılan tekniğe, uygulamayı gerçekleştiren radyoloji uzmanının deneyim ve becerisine bağlıdır. Yaşınız ve meme yoğunluğunuz gibi diğer faktörler,  yanlış-olumlu ya da yanlış-olumsuz mamografi sonuçları elde edilmesine sebep olabilir. Özellikle göğüslerinizde bir değişiklik fark etmişseniz ancak mamografi sonuçlarınız normal olarak yorumlanmışsa, hissettiğiniz farklılığı mutlaka doktorunuza bildirin.
• Mamografinin doğru yorumlanması genç kadınlarda daha zor olabilir. Genç kadınların göğüsleri daha fazla beze ve bağ içerdiğinden, yoğun göğüs dokusunda ortaya çıkan kanser belirtileri yaşlı kadınlara oranla daha az belirgin olabilir. Yaşın ilerlemesiyle göğüs dokusu daha yağlı hale gelir ve daha az beze içerir. Bu durumda mamografi uygulamalarıyla göğüs üzerindeki değişikliklerin belirlenmesi daha kolay olabilir.
   
• Mamografi uygulaması, ek testler yapılmasını gerektirebilir. Her yaştaki kadında uygulanan mamografi testlerinin, yaklaşık olarak yüzde 10’u ek testler yapılmasını gerektirir. Ancak anormal bulguların çoğu kanser değildir. Eğer mamografi sonuçlarınızın anormal olduğu söylenirse, uygulamayı gerçekleştiren radyoloji uzmanınızın elde ettiği mamografi sonuçlarınız ile geçmişte uygulanmış mamografi sonuçlarınızı karşılaştırıldığından emin olun.
• Tarama mamografisi tüm kanserleri algılayamaz. Fiziksel muayeneyle saptanan bazı kanser türleri, mamografi yöntemleriyle görülemeyebilir. Kanserli bölge çok küçük olabilir ya da kanser, koltukaltı gibi mamografi yöntemleriyle görüntülemenin zor olduğu bir alanda ortaya çıkabilir. Mamografi uygulamalarının, ne yazık ki kadınlarda beşte bire yakın bir hata oranı bulunmaktadır.
• Mamografi yöntemiyle tespit edilen tümörlerin tamamı tedavi edilebilir değildir.  Bazı kanser türleri kötü huyludur. Hızlı bir şekilde büyüyebilir ve vücudun diğer kısımlarına yayılabilirler.
  Eğer mamografi sonuçlarınız, şüphelenilen alanlarda kanser belirtileri olduğunu gösteriyorsa radyoloji uzmanınız ek mamografi veya ultrason testi yaptırmanızı önerebilir. Bölge üzerindeki durum şüpheli görünmeye devam ederse, göğüs biyopsisi önerilebilir. Biyopsi, vücut dokularınız arasından bir doku parçası ya da hücre örneği alınarak konusunda uzmanlaşmış bir doktor ya da patoloji uzmanı tarafından analiz edilmesi yöntemidir. Eğer mamografi veya biyopsi sonuçlarınız göğüs kanseri olduğu yönünde belirtiler gösterirse, uygulanabilecek en uygun tedavi yöntemleri konusunda doktorunuza danışın.

Eğer göğüs biyopsi sonucunuz normal ise veya iyi huylu değişimler saptanmışsa, doktorunuzla konuşarak radyoloji ve patoloji uzmanınızın da mamografi ve biyopsi sonuçlarınızı kullanarak aynı kanıya ulaştığından emin olun. Eğer test sonuçlarınız farklı kişilerce farklı şekillerde yorumlanırsa durumdan emin olabilmek için başka testler yaptırmanız gerekebilir.

Nasıl Hazırlanacaksınız

Nasıl Hazırlanmalısınız?

Testleri, göğüslerinizin olası en hassas gününe denk gelecek şekilde programlayın. Eğer henüz menopoza girmediyseniz, bu dönem genellikle adet döneminizden sonraki haftadır. Adet dönemizden bir önceki hafta ve adet döneminizin devam ettiği hafta içinde göğüslerinizin çok hassas olması muhtemeldir.
Uygulama öncesi hangi yiyecek ve ilaçların tüketiminin onaylandığını doktorunuza sorun. Bu onaylar mamografi uygulamasının belirli standartlara uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlayacaktır.
Eğer mamografi uygulaması için yeni bir hastane tercih ederseniz önceden yaptırmış olduğunuz mamografi testi sonuçlarınızı, yeni görüntülerle karşılaştırılmak üzere yanınızda götürün. Yanınızda götürdüğünüz geçmiş sonuçların, raporları da kapsayacak şekilde orijinal mamografi filmleri olmaları önemlidir. Kopyalanmış mamografi filmleri yanlış sonuçlar elde edilmesine sebep olabilir.
Mamografi öncesi göğüs ve koltukaltı bölgenizde deodorant, pudra, losyonlar, parfümler ve krem kullanımından kaçının. Bu tip ürünlerin içerebileceği metalik parçacıklar, mamografi sonuçlarınızın karışık ve belirsiz gözükmesine sebep olabilir.
Testten önceki bir saat içinde, aspirin, asetaminofen veya ibuprofen gibi bir reçetesiz ağrı kesiciler almanız test sırasında yaşayabileceğiniz rahatsızlığı azaltabilir.

Neler Yaşayacaksınız

Ne Bekleyebilirsiniz?

Test esnasında

Hastanede size önlük benzeri bir elbise verilir ve boynunuz da dahil olmak üzere belden yukarıdaki bölgenizdeki takı ve giysileri çıkarmanız istenir. Test günü belden üstünüzü kolayca soymanıza yardımcı olabilecek iki parçalı bir kıyafet giymek uygun bir yardımcı çözüm olabilir.
Prosedürün uygulanabilmesi için mamografi işlemine göre, özel olarak tasarlanmış bir X-ray makinesi önünde ayakta durmanız gerekir. Teknisyen göğsünüzün birini, üzerinde X-ray filmi bulunan ve yüksekliği boyunuza uyacak şekilde yükseltilip alçaltılabilen bir platform üzerinde yerleştirir. Teknisyen ayrıca göğsünüzün engelsiz görünümünü sağlayabilmek için başınızı, kol ve gövde pozisyonunuzu düzeltmenize yardımcı olur.
Göğsünüz plastik bir levha yardımıyla aşamalı olarak platforma doğru bastırılır. Basınç, meme dokusunun yaymak için birkaç saniye boyunca uygulanır. Basınç zararlı değildir, ancak rahatsız edici, hatta ağrılı olduğunu hissedebilirsiniz. Eğer çok fazla rahatsızlık hissederseniz teknisyeni bilgilendirin.
Göğsünüzün sıkıştırılması, X-ışınlarının dokuya nüfuz etmesine izin verir. Uygulanan basınç aynı zamanda hareketten kaynaklanan bulanıklığı azaltır ve kullanılması gereken radyasyon dozunu en aza indirir. X-ışınına maruz kalacağınız kısa süre içinde, hala ayakta olmanız ve nefesinizi tutmanız istenir.

Testten sonra

Her iki göğsünüzün görüntülenmesi sağlandıktan sonra, teknisyenin görüntü kalitesini denetlemesi için bir süre beklemeniz istenebilir. Teknik nedenlerle elde edilen görüntülerin yetersiz olması durumunda, test işlemlerinin tekrarlaması gerekebilir. Tüm işlemlerin tamamlanması genellikle 30 dakikadan az sürer. Ardından elbisenizi giyebilir ve olağan günlük aktivitelerinize devam edebilirsiniz.
Mamografi sonuçlarınızın en geç 30 gün içinde elinize geçmiş olması gerekir; ancak süre, durumun aciliyetine göre beş iş gününe kadar kısalması da mümkündür.

Sonuçlar

Sonuçlar

Mamografi, göğüs dokunuzun X-ray film üzerindeki siyah-beyaz fotoğrafı şeklinde mamogram’lar elde edilmesini sağlar. Eğer dijital mamografi kullanılmışsa, sonuçlar elektronik bir monitör yardımıyla görüntülenir veya incelenmek üzere çıktı alınabilir.  Elde edilen görüntüler bir radyoloji uzmanı tarafından yorumlanarak, bulgular yazılı bir rapor halinde doktorunuza gönderilir.

Radyoloji uzmanı incelemelerinde takip, tedavi veya yeni testler gerekebilecek, kanser veya kanser olmayan (iyi huylu) oluşumlara dair kanıtlar arar.

Olası bulgular şunlardır:

• Oluklar ve diğer dokularda kalsiyum birikintileri (kireçlenmeler).
• Kitleler veya topaklar.
• Doku bozuklukları.
• Sadece bir göğüste yoğun alanlara rastlanması.
• Son mamografi görüntüleme testinizden bu güne dek ortaya çıkmış yoğun alanlar

Kireçlenme; hücre salgıları, hücre artıkları, iltihap, incinme, daha önce maruz kalınan radyasyon veya yabancı cisimler sonucu ortaya çıkmış olabilir. Küçük, düzensiz kireçlenme birikimleri kanserle ilişkili olarak ortaya çıkabilir. Daha büyük, iri kireçlenme birikimleri, yaşlanma, yaralanma veya fibroadenom gibi iyi huylu bir durumdan kaynaklanıyor olabilir. Çoğu göğüs kireçlenmesi iyi huyludur; ancak kireçlenmeler şüpheli gözüküyorsa, radyololoji uzmanı daha detaylı ek mamografi görüntüleri çekilmesini önerebilir.
Birçok beze ve doku yoğunluğu gözlenen, nüfus yoğunluğunun bulunduğu bölgelerde kireçlenme ve kitlelerin tanımlanması daha zor olabilir. Bu durum da kanser göstergesi olabilir. Bozuk alanlar, tümörlerin, komşu dokuları işgal etmesine zemin hazırlar.
Radyoloji uzmanı elde edilen mamogram sonuçları üzerindeki şüphe duyulan alanları işaretlerse, yapılacak yeni testler sıkıştırma veya büyütme görünümleri olarak bilinen ek mamografi testlerinin yanı sıra, ultrason görüntüleme veya biyopsi testlerini de içerebilir. Bazı durumlar, kesin teşhis koyulabilmesi için mamografi veya ultrason görüntülerinin olumsuz sonuçlar verdiği alanlarda manyetik rezonans görüntüleme (MRG) kullanımını gerektirir.