Nikotin, insanların sinir sisteminde birkaç alana bağlanarak tepki gösterir. Nikotinin beyin (merkezi sinir sistemi) ve vücut (periferik sinir sistemi) üzerindeki etkileri farklıdır. Nikotin beyindeki haz merkezlerini etkiler. Ancak doğrudan etki etmez, bunun yerine diğer nörotransmiterlerin etkilerini arttırır.

Periferik olarak nikotinin başlıca etkisi, az miktarlarda adrenalin üretimini uyararak böbrek üstü bezlerine etki etmesidir. Sigaranın kalp krizi oranlarını ve kan basıncını yükseltmesinin ve iştahta azalmaya sebep olmasının nedenlerinden biri de budur.

Nikotinin genel etkileri

Beyindeki etkileri, böbrek üstü bezlerinden kaynaklanan uyarıcının etkilerini yok ediyor gibi görünmektedir, bu nedenle sigara bağımlıları bazen sigarayı rahatlatıcı bazen de enerji verici bulur. Bu, kısmen psikolojik sigara içme alışkanlığıyla açıklanabilir –basit olarak, alışkanlık haline gelmiş davranışı gerçekleştirmenin verdiği rahatlık, sigaranın neden insanları rahatlattığını açıklamaya yardımcı olabilir. Örneğin, sigara içmek işe mola vermekle ilişkili hale gelebilir.

Yüksek dozlarda nikotin, kas dokulardaki reseptörleri etkilemeye başlar. Bu ise toksisiteye ve kas paralizi ve sufokasyonu nedeniyle ölüme yol açabilir. Orta dozlarda nikotin bulantıya, baş dönmesi ya da kusmaya neden olabilir.

Maddenin emilimi, akciğerlerde ya da ağızdaki ince zar aracılığıyla gerçekleşir. Her sigarada yaklaşık olarak bir miligram emilim gerçekleşir. Sigaradaki nikotin oranı bütün önemli markalarda bir yılda yaklaşık yüzde 1.6 oranında artma göstermiştir.

Nikotinin olası terapatik faydaları

Uzmanlar sigara içiciliği ve şizofreni arasındaki ilginç bağlantıyı araştırıyorlar. Şaşırtıcı istatistiklere göre şizofrenlerin –şizofrenik içicilerin yüzde 70 ila yüzde 90’ı– nikotinden bazı faydalar gördüğünü ileri sürülmektedir. Sigaranın zararlı etkileri olmaksızın bir tedavi sunulmasının mümkün olup olmadığını anlamak için nikotinin etkilerini taklit eden ilaçlar üzerinde çalışılmaktadır.

Nikotinin, Parkinson hastalığının başlangıcını ertelediği ve bazı uyku epilepsisi türlerini tedavide faydalı olduğu da kanıtlanmıştır.