• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Risk Grupları

Nedir

Periferik Vasküler Hastalığı

Dolaşım sisteminde iki tip kan damarı bulunur:  Atardamarlar (arterler) ve toplardamarlar (venler). Bunlar kanı vücudun her yerine taşıyan boru şeklindeki yapılardır.

• Atardamarlar oksijen ve besin yönünden zengin olan kanı kalpten organlara ve hücrelere taşır.
• Toplardamarlar ise oksijeni tükenmiş olan kanı ve atıkları, atıkların süzüldüğü ve vücuttan atıldığı organlar olan böbrek, karaciğer ve akciğere ulaştırır. Akciğerde tekrar oksijen yüklenen toplardamar kanı yeniden kalbe döner.
• Atardamarlar ve toplardamarlar, kılcal damar denilen damar ağları ile birbirine bağlanır. 

Periferik vasküler hastalığı, beyin ve kalp dışındaki dolaşım sisteminde bir bozukluğun veya hastalığın olması anlamına gelir.

• Periferik vasküler hastalığı terimi her ne kadar kan damarlarını etkileyen bozuklukları içine alsa da, çoğunlukla periferik arter hastalığı ile eşanlamlı olarak kullanılır.
• Periferik vasküler hastalık atardamarlarda en yaygın görülen hastalıktır.
• Hastalığın sebebi, ateroskleroz (damar tıkanıklığı) denilen damarlarda yağ birikmesidir.
• Bu durumun diğer adı arteriyoskleroz ya da atardamar sertliğidir.
• Bu, atardamarın yavaş yavaş tıkanması, daralması ve zayıflamasıyla (güçsüzleşmesi) aşamalı olarak gelişen bir seyirdir.
• Bu durum kalp atardamarlarını etkilediğinde buna koroner kalp hastalığı (koroner arter hastalığı) denir.

Damar tıkanıklığının (ateroskleroz) özellikle kalp atardamarlarını (koroner arter) ve beyin atardamarlarını (karotis arter - şahdamarı) etkilediği bilinmektedir.  En sık olarak, bacaklardaki periferik atardamarlar etkilenir. Damar tıkanıklığından etkilenen diğer atardamarlar ise böbreklere ve kollara kan sağlayanlardır. 

• Bir atardamar tıkandığında ya da daraldığında, vücudun bu atardamarın kan sağladığı bölümüne yeteri kadar kan/oksijen ulaşamaz. Tıp uzmanları bunu iskemi olarak adlandırır.

• Bu durum, etkilenen organa bağlı olarak çeşitli belirtilere yol açabilir. Bu belirtiler ağrı, ayaklarda soğukluk ve mavi renk değişikliklerinden felç ya da kangrene kadar farklılık gösterir; eğer geriye döndürülmezse vücudun etkilenmiş olan bölümü zarar görür ve neticede ölmeye başlar. Hasar meydana gelmeden önce daralmış olan atardamarı bulmak önemlidir. Kollarda ya da damarlardaki nabız, atardamarlarda kan akışının olmadığının göstergesi olarak zayıflar ya da yok olur.

Belirtileri

Belirtiler

Periferik vasküler hastalık gelişen kişilerin yarısında hiçbir belirti görülmez.  Belirti görülen kişilerin yarısı ise doktorlarına belirtilerden bahsetmezler.

• Çoğu kişi bu belirtilerin yaşlanmaya bağlı normal bir süreç olduğunu ve yapılabilecek hiçbir şey olmadığını ya da tek seçeneğin ameliyat olduğunu düşünmektedir. Ancak ameliyat bugün, periferik vasküler hastalığa uygun olan etkin tedavi yöntemlerinden yalnızca biridir.
• Periferik vasküler hastalığın ilaç ile tedavisi durumun veya komplikasyonların kötüleşmesini önlemede en iyi yöntemdir. Bu bilhassa, kanlarında yüksek oranda yağ ya da lipit bulunan hipertansiyon ya da diyabet hastaları ve sigara içen kişiler için geçerlidir.

Risk Grupları

Risk Grupları

Periferik vasküler hastalık oldukça yaygındır.

• Daha çok 50 yaş üzeri kişilerde görülür. Periferik vasküler hastalık 50 yaşın üzerindeki diyabetli hastalarda sakatlık gelişmesinin başlıca nedenidir.
• 55 yaş üstü insanların %15''inde herhangi bir belirti vermeyen periferik vasküler hastalığı bulunur. Yürüme mesafesini kısaltan periferik damar hastalığı ise 55 yaş üstü insanların %5''inde, 85 yaş üstü insanların ise %24''ünde bulunur.
• 
  Bu hastalığın görülme oranının yaş arttıkça yükselmesi beklenir.
• Erkeklerde periferik vasküler hastalığının gelişme olasılığı kadınlara oranla biraz daha fazladır.
• Periferik vasküler hastalığı sigara içenlerde daha yaygın olarak görülür. Diyabet ile birlikte sigara kullanımı ise neredeyse her zaman hastalığın daha şiddetli olmasıyla sonuçlanır.