Nedir?

Menopoza geçiş dönemi olarak da adlandırılan perimenopoz, kadın vücudunda aşağı yukarı düzenli olan yumurtlama ve adet döngülerinden, kalıcı kısırlığa yani menopoza doğru doğal değişikliklerin meydana geldiği bir dönemdir.

Kadınlarda perimenopoz farklı yaşlarda başlar. 40’lı hatta 30’lu yaşlarda belirtileri fark etmeye başlayabilirsiniz. Adetleriniz düzensiz hale gelebilir (daha uzun ya da kısa olabilir; daha ağır ya da hafif geçebilir ve bazen adet araları 28 günden uzun ya da kısa olabilir). Ayrıca ateş basması, uyku problemleri ve vajinal kuruluk gibi menopoz benzeri semptomlarınız olabilir. Bu semptomları hafifletmeyi sağlayacak tedaviler vardır.

Birbirini izleyen 12 ay boyunca adet görmediğinizde, resmi olarak menopoza girmişsinizdir ve perimenopoz dönemi bitmiştir.

Belirtileri

Belirtiler

Perimenopoz döneminde vücudunuzda bazı hafif ya da daha ağır değişiklikler görülebilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

  • Adet düzensizliği. Yumurtlama daha düzensiz hale gelince, adet araları daha uzun ya da kısa olabilir; kanamanız az ya da çok olabilir; ya da bazı aylar adet görmeyebilirsiniz.. Erken perimenopoz, adet döngüsü süresinde yedi günden fazla değişiklik olması şeklinde tanımlanır. Geç perimenopoz ise iki ya da daha fazla adetin görülmemesi ve adet aralarının 60 gün ya da daha uzun sürmesiyle tanımlanır.
  • Ateş basması ve uyku problemleri. Kadınların yaklaşık yüzde 65-yüzde 75’i daha çok geç perimenopoz sırasında ateş basması yaşar. Yoğunluğu, süresi ve sıklığı değişir. Uyku problemleri genellikle ateş basmaları ya da gece terlemeleri nedeniyledir. Ama bazen bunlar olmasa da uyku düzensiz olabilir.
  • Ruhsal değişiklikler. Perimenopoz sırasında bazı kadınlarda, ruh halinde değişkenlikler ve asabiyet meydana gelir ya da depresyon riski artar. Bu belirtilerin sebebi, ateş basmaları nedeniyle uyku bölünmesi de olabilir. Ruh halindeki değişikliklere perimenopozdaki hormonal değişikliklere bağlı olmayan faktörler de yol açabilir.
  • Vajina ve mesaneyle ilgili problemler. Östrojen seviyeleri azaldığında vajinal dokular kayganlığını ve esnekliğini kaybederek cinsel ilişkiyi acılı hale getirebilir. Düşük östrojen seviyeleri ayrıca kişiyi idrar yolu enfeksiyonları ve vajinal enfeksiyonlara karşı daha hassas hale getirebilir. Dokuların formunu kaybetmesi idrar kaçırmaya sebep olabilir.
  • Doğurganlığın azalması. Yumurtlama düzensiz hale gelince, gebe kalma yeteneğiniz azalır. Ancak adet gördüğünüz sürece hamile kalma olasılığınız vardır. Eğer hamile kalmak istemiyorsanız, 12 ay boyunca artık adet görmeyene dek doğum kontrol yöntemlerini kullanın.
  • Cinsel işlevde değişiklikler. Perimenopoz sırasında cinsel heyecan ve arzu değişebilir. Ama menopozdan önce tatmin edici cinsel ilişki yaşayan birçok kadın için bu durum perimenopoz boyunca ve sonrasında devam edecektir.
  • Kemik kaybı. Östrojen seviyelerinin azalmasıyla birlikte kemik kaybı hızlanır ve osteoropoz riski artar.
  • Kolesterol seviyelerinin değişmesi.. Östrojen seviyesinde düşüş, kolesterol seviyelerinde (düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterolünde artış gibi) olumsuz değişikliklere sebep olabilir. Bu da kalp hastalığı riskinin artmasına yol açar. Ayrıca birçok kadın yaşlandıkça yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterolü (iyi kolesterol) azalır ve bu da yine kalp hastalığı riskini artırır.

Doktora Ne Zaman Başvurmalı?

Bazı kadınlar perimenopoz belirtileri için doktora başvurur. Ama bazıları da ya bu değişikliklere katlanır ya da müdahale gerektirecek kadar şiddetli şikayetler yaşamaz. Hafif belirtiler yavaş yavaş ortaya çıkabileceği için, ilk başta hepsinin östrojen ve bir başka önemli kadınlık hormonu olan progesteron seviyelerinin değişmesiyle ilişkili olduğunu fark edemeyebilirsiniz.

Eğer hayatınızı ya da mutluluğunuzu etkileyen belirtiler (sizi endişelendiren ateş basmaları, ruhsal değişiklikler ya da cinsel işlevde değişiklikler gibi) yaşıyorsanız, doktorunuza başvurun.

Sebepleri

Sebepler

Menopoza geçiş döneminde vücudunuzun östrojen ve progesteron üretimi değişiklik gösterir. Bu hormonal değişiklikler, vücudunuzun perimenopoz sırasında yaşadığı değişikliklerin esas kaynağıdır.

Risk Faktörleri

Risk faktörleri

Menopoz bir kadının hayatında normal bir safhadır. Ama bazı kadınlarda daha erken ortaya çıkabilir. Kesin olmasa da, bazı kanıtlar belli faktörlerin erken yaşta perimenopoza girmeyi tetikleyebileceğini öne sürmektedir. Bu faktörler şunlardır:

  • Sigara içmek. Sigara içen kadınlarda menopoz, içmeyenlere göre 1-2 yıl önce başlar.
  • Aile öyküsü. Kadınlar, anneleri ve kızkardeşleriyle genellikle aynı yaşlarda menopoza girerler. Ancak menopozda aile öyküsü ile yaş arasındaki bağlantı hala kesinleşmiş değildir.
  • Hiç doğurmamış olmak. Bazı araştırmalar hiç çocuk doğurmamanın erken menopoza sebep olabileceğini gösterir.
  • Çocuklukta kanser tedavisi. Çocukluk çağında kanserin kemoterapiyle ya da pelvis radyasyonuyla tedavisi erken menopozla ilişkilendirilmiştir.
  • Histerektomi (Rahim ameliyatı). Histerektomi, rahmin alındığı ama yumurtalıkların alınmadığı durumlarda genellikle menopoza sebep olmaz. Artık adet görmeseniz de, yumurtalıklarınız hala östrojen üretmektedir. Ama böyle bir ameliyat menopozun daha erken bir yaşta görülmesine sebep olabilir.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Düzensiz adet perimenopozun karakteristik özelliğidir. Çoğu zaman bu normaldir ve endişelenecek birşey yoktur. Ancak aşağıdaki durumlarda doktorunuza başvurun:

  • Kanama yoğunsa (Saat başı tampon ya da ped değiştiriyorsanız)
  • Kanama sekiz günden fazla sürüyorsa
  • Adet aralarında kanama oluyorsa
  • Adet araları düzenli olarak 21 günden azsa.

Bu gibi işaretler teşhis ve tedavi gerektirecek jinekolojik bir problemin varlığını gösterebilir

Muayenesi

Randevu İçin Hazırlık

Muhtemelen belirtilerinizi ilk olarak aile doktorunuz ile görüşeceksiniz. Eğer henüz bir jinekoloğa gitmiyorsanız, doktorunuz sizi bir jinekoloğa sevkedebilir.

Neler Yapabilirsiniz?

Adet döngülerinizi birkaç ay izleyerek ve belirti ve şikayetlerinizi yazarak periemenopoz sırasında meydana gelen değişiklikleri daha iyi anlayacaksınız. Aynı zamanda doktorunuzla paylaşabileceğiniz değerli bilgiler elde etmiş olacaksınız.

Randevular kısa olabilir. Kısıtlı zamandan en iyi şekilde yararlanmak için önceden plan yapıp önemli bilgilerin listesini hazırlayın. Örneğin:

  • Her adette kanamanın ilk ve son günü; kanamanın hafif, orta ya da şiddetli olması gibi bilgiler de dahil olmak üzere son birkaç ay içindeki adet dönemlerinizin kaydı.
  • Adet öncesi olanlar da dahil olmak üzere tüm belirtilerinizin detaylı açıklaması.
  • Reçetesiz ilaçlar ve takviyeler de dahil olmak üzere kullandığınız tüm ilaçların isimleri ve dozları.
  • Doktorunuza soracağınız sorular (“Hangi tedavi seçenekleri mevcut?” gibi)

Doktorunuzun Sorabileceği Sorular

Perimenopoz deneyiminizle ilgili görüşmeyi kolaylaştırmak için doktorunuz şu soruları sorabilir:

  • Adet görmeye devam ediyor musunuz? Eğer öyleyse, adetleriniz nasıl?
  • Hangi şikayetleri yaşıyorsunuz?
  • Bu şikayetleri ne kadar süredir yaşıyorsunuz?
  • Şikayetleriniz size ne kadar sıkıntı veriyor?
  • Hangi ilaçları ya da vitamin takviyelerini kullanıyorsunuz?

Testleri

Teşhis

Perimenopoz bir süreçtir, yavaş yavaş gelişen bir geçiş dönemidir. Hiç bir test ya da belirti, perimenopoza girip girmediğizi belirlemek için yeterli değildir. Doktorunuz, yaşınız, adet geçmişiniz, yaşadığınız şikayetler ya da vücudunuzdaki değişiklikler gibi pek çok şeyi dikkate alır. Bazı doktorlar hormon seviyelerinizi kontrol etmek için testler isteyebilir. Ama hormon testleri, tiroid işleyişini (hormon seviyelerini etkileyebilir) kontrol etmek dışında perimenopozu değerlendirmek için pek gerekli değildir.

Tedavisi

Tedaviler Ve İlaçlar

Perimenopoz semptomlarının tedavisi için olası yöntemler şunlardır:

  • Doğum kontrol hapları.  Bu ilaçlar, doğum kontrol yöntemine ihtiyacınız olmasa bile, perimenopoz belirtilerini hafifletmede genellikle en etkili tedavi yöntemidir. Düşük dozda ilaçlar adetleri düzenleyebilir, ateş basmasını ve vajinal kuruluğu azaltabilir.
  • Progestin tedavisi. Eğer adetleriniz düzensizse, ama doğum kontrol haplarını kullanamıyor ya da kullanmak istemiyorsanız, periyodik progestin tedavisi adetlerinizi düzenli hale getirebilir. Perimenopoz sırasında kanaması yoğun olan bazı kadınlar progestin içeren spiralle rahatlama sağlayabilir.
  • Endometrial ablasyon. Endometrial ablasyon bazı kadınların perimenopoz sırasında yaşadıkları yoğun kanamayı hafifletebilir. Bu işlem sırasında rahmin içini kaplayan tabaka (endometriyum) lazer, elektrik ya da ısı ile yok edilir. Böylece, adet kanaması etkili bir şekilde azalır ya da adetler kesilir. Bu yöntem herkes için doğru seçim olmayabilir. Bu yüzden sizin için neyin en iyi olduğu konusunda doktorunuzla konuşun.

Yaşam Tarzı

Hayat Tarzı Ve Evde Uygulanabilecek Yöntemler

Sağlıklı hayat tarzı seçimleri, bazı perimenopoz semptomlarını hafifletmenin yanı sıra yaşlandıkça sağlığınızın iyi olmasına katkıda bulunabilir. Örneğin:

  • İyi beslenme. Bu dönemde osteoporoz ve kalp hastalığı riskiniz arttığı için sağlıklı bir beslenme tarzı her zamankinden daha önemlidir. Meyve, sebze ve tam tahıllar açısından zengin, düşük yağlı, yüksek lifli bir beslenme tarzı benimseyin. Kalsiyum açısından zengin gıdalar ya da aynı zamanda D vitamini sağlayan bir kalsiyum takviyesi alın. Bu, vücudunuzun kalsiyumu absorbe etmesine ve kemik kaybına karşı korunmasına yardımcı olur. Ateş basmasını tetikleyebilen alkol ve kafein alımından kaçının.
  • Düzenli egzersiz. Düzenli fiziksel aktivite kilo almayı önler, uykunuzu iyileştirir, kemiklerinizi güçlendirir ve moralinizi yükseltir. Haftada birkaç gün en az 30 dakika egzersiz yapmaya çalışın. Örneğin yürüyüşü, güç arttırıcı antrenman ile birleştirmek menopoza girmiş kadınlarda kemik kaybını ve kırılmaları önler.
  • Stresi azaltma. Meditasyon ya da yoga gibi stres azaltıcı teknikler düzenli olarak uygulandığında, tüm hayatınız boyunca rahat ve sağlıklı olmanıza katkıda bulunabilir. Ama menopoza geçiş sürecinde özellikle faydalıdır.

Alternatif Tıp

Alternatif Tıp

Menopoza geçiş sürecinde olan birçok kadın, belirtilerin tedavisi için geleneksel tedavilere ek olarak tamamlayıcı ve alternatif yöntemler hakkında daha fazla bilgi edinmek istemektedir. Araştırmacılar bu tedavilerin güvenirliğini ve etkinliğini araştırmaktadırlar, ama bu konudaki kanıtlar hala çoğunlukla eksiktir. Uyguladığınız ya da uygulamayı düşündüğünüz herhangi bir tamamlayıcı ya da alternatif tedavi hakkında doktorunuzla konuşmayı unutmayın. Menopoz belirtilerini tedavi için potansiyeli taşıyan ve oldukça güvenli olan birkaç seçenek şunlardır:

  • Karayılan otu. Bu bitki özütü, ateş basması ve diğer menopoz belirtilerinin tedavisinde kullanılır. Çeşitli araştırmalarda, bu bitkinin ateş basması gibi menopoza bağlı belirtileri azalttığı kanıtlanmıştır; ancak bu araştırmalardaki eksiklikler ve ürünün kendisindeki çeşitlilikler kesin sonuçlara ulaşmayı zorlaştırmaktadır. Yine de karayılan otu nispeten güvenli görünmektedir. Ama eğer karaciğer bozukluğunuz varsa bu bitkiyi kullanmayın. Eğer denemek istiyorsanız, önce doktorunuzla konuşun.  
  • Fitoöstrojenler. Bunlar bitkilerden elde edilen ve östrojen benzeri özellikleri olan bileşiklerdir. Fitoöstrojenlerin, izoflavon ve lignan olmak üzere iki ana türü vardır. İzoflavon takviyeleri genellikle soya ya da kızılyoncadan elde edilir. Bunlar hafif  şiddette ateş basmaları için faydalı olabilir ve kemik yoğunluğu üzerinde koruyucu bir etkisi vardır. Aynı zamanda tansiyonu ve düşük yoğunluklu lipoproteini (kötü kolesterol) azaltmaya yardımcı olabilir. Lignan, çoğunlukla keten tohumundan elde edilir. Az sayıda araştırma, lignanın menopoz semptomlarının tedavisinde kullanılmasını desteklemektedir. Ancak bunlar kolesterolü iyileştirmeye de yardımcı olabilir. Eğer rahim fibroidi, endometriyozis ya da göğüs, rahim ya da yumurtalık kanseri gibi hormonlar tarafından etkilenen bir hastalığa yakalanma riskiniz fazlaysa, fitoöstrojen takviyeleri kullanırken dikkatli olun. Ayrıca eğer doğum kontrol hapı, hormon terapisi ya da tamoksifen gibi östrojen seviyesini artıran ilaçlar kullanıyorsanız dikkatli olun.
  • Dehidroepiandrosteron (DHEA). Bu, böbreküstü bezi tarafından üretilen doğal bir steroittir. Bazı araştırmalar DHEA takviyelerinin ateş basması, vajinal atrofi, cinsel işlev bozuklukluğu ve kemik kaybı gibi menopoz semptomlarını en aza indirmeye yardımcı olduğunu göstermektedir. Bazı araştırmalarda ise böyle bir kanıt bulunamamıştır ve birkaç araştırmada yüksek dozda DHEA’nın zararlı etkileri olduğu bildirilmiştir. Bu yüzden daha fazla araştırma gereklidir.

Araştırma sonuçları değişik olsa da, akupunktur, yoga ve düzenli nefes gibi düşük riskli diğer tamamlayıcı tedavilerin menopoz semptomlarının azalmasında bazı faydaları olduğu kanıtlanmıştır. Bu tedaviler stresi azaltmaya ve psikolojik sağlığı iyileştirmeye de yardımcı olabilir. Hangi tamamlayıcı ve alternatif terapilerin size faydası olabileceği hakkında doktorunuzla konuşun.
İLGİLİ MAKALE

Perimenopoz ve Kanama