• İçindekiler
• Kanser Türleri
• Diyabet
• Çevresel Sağlık
• Aşılar
• Gebelik
• (CYBH ve HIV/AIDS)
• Sigara
• Şiddet

Kanser Türleri

Yanlış veya güncel olmayan bilgilere dayalı sağlık kararları alıyor olabilirsiniz. Sağlık bilgileri edindiğiniz kaynakların güncelliğinden ve doğruluğundan emin olun. Ayrıca, daha sağlıklı bir yaşamla ilgili herhangi bir sorunuz olursa bir sağlık kuruluşuna başvurun.

Kendinizi hastalık ve rahatsızlıklara karşı korumak için her gün basit adımlar atabilirsiniz. Potansiyel sorunları erken tespit etmek ve sonrasında daha ciddi sorunları önlemek amacıyla uygun tedaviye başlayabilmek için gerekli sağlık taramalarını yaptırmak önemlidir. Yaptığınız sağlık seçimlerinin başkalarının sağlığını da etkileyebileceğini bilin.

Kanser

Yanlış Kanı: Kanser önlenemez.

Gerçek: Bilim insanları kanserden ölümlerin yüzde 50 veya daha fazlasına, sosyal ve çevresel koşullarla sağlıksız seçimlerin neden olduğunu tahmin ediyor. Bu koşullar ve seçimler sağlıksız beslenme, obezite veya sigara ve fiziksel hareketsizlik gibi sağlıksız insan davranışlarıyla sonuçlanabilir. Artık, akciğer, serviks, kolon, rektum ve cilt kanseri gibi birçok kanseri nasıl önleyeceğimiz hakkında daha fazla şey biliyoruz.

Genel olarak, kanseri önlemeye yardımcı faktörler şunlardır:

• Sigara veya diğer tütün ürünlerini kullanmamak
• İkincil dumandan kaçınmak
• Çok fazla alkol tüketmemek
• Kilo almaktan kaçınmak ve sağlıklı bir kiloyu korumak
• Günde beş porsiyon veya daha fazla meyve ve sebze yemek, düşük yağlı beslenmek
• Kalorileri fiziksel aktivitelerle dengelemek
• Bedensel yönden aktif olmak
• Cildi güneş ışığından korumak
• Toplumsal çabalara destek olarak, sağlıklı bir sosyal ve fiziksel çevre geliştirmek

Meme Kanseri

• Araştırmacılar, menopoz sonrası kadınlardaki meme kanserlerinin dörtte biri ila üçte birinin fiziksel hareketsizlik ve aşırı kilo/obeziteye bağlı olduğunu tahmin ediyor.
• Mamografi meme kanserini en erken ve tedavi edilebilir dönemde tespit etmek için mevcut en iyi yöntemdir. Bu dönem bir şişlik hissedebilmesinden ortalama 1 ila 4 yıl öncesidir. 40 yaşını aşkın kadınların her 1 ila 2 senede bir mamografi taraması yaptırmaları gerekir.
• Sağlıklı bir kiloyu koruyun. Çocukluk ve yetişkinlik döneminde kilonun sınırlandırılması muhtemelen meme kanseri riskini azaltır. Aşırı kiloluysanız kilo vermek de riski azaltır.
• Düzenli fiziksel aktivitenin meme kanseri riskini azaltması muhtemeldir.
• Okul temelli beden eğitimi dersleri ve yürüyüş parkurları oluşturulması gibi toplumun fiziksel aktivitesini artırma çabaları, size de katkı sağlayabilir.

Serviks (Rahim Ağzı) Kanseri

• Serviks kanseri, kadınlar düzenli olarak, en azından her üç yılda bir Pap testi denilen bir testle tarama yaptırdıklarında genellikle önlenebilir. Pap testi rahim ağzındaki anormal hücreleri bulabilir. Bu hücreler zaman içinde kansere dönüşebilir ve bunun gerçekleşmesi yıllar sürebilir. Pap testinin sonuçları kanser haline gelebilecek anormal hücreler olduğunu gösterirse tedaviye başlanabilir. Çoğu durumda, bu tedavi gelişmekte olan serviks kanserini önler.
• Pap testleri ayrıca serviks kanserini erken bulabilir. Erken bulunduğunda tedavi olma şansı çok yüksektir. Erken bulunduğunda ve tedavi edildiğinde rahim ağzı kanseri yüksek olasılıkla iyileşebilir. Rahim ağzı kanserini önlemek için yapabileceğiniz en önemli şey düzenli Pap testi yaptırmaktır.
• Rahim ağzındaki anormal hücreler ve kanserli hücreler başlangıçta her zaman belirti göstermez. Bu yüzden, hiçbir belirti olmasa bile serviks kanseri için test yaptırmak önemlidir.

Kolorektal Kanser

• 50 yaş ve üzerindeyseniz bir kolorektal tarama testi hayatınızı kurtarabilir.
• Kolorektal kanser genellikle kalın bağırsak veya rektumdaki poliplerde başlar. Bir polip orada olmaması gereken bir büyümedir. Zamanla bazı polipler kansere dönüşebilir.
• Tarama testleri polipleri bulabilir, böylece polipler kansere dönüşmeden alınabilir. Tarama testleri ayrıca kolorektal kanseri erken bulabilir. Erken bulunduğunda tedavi şansı iyi bir düzeydedir.
• Araştırmacılar, kolorektal kanserlerin dörtte biri ila üçte birinin fiziksel hareketsizlik ve aşırı kilo/obeziteye bağlı olduğunu tahmin ediyor.
• Sağlıklı bir kiloyu koruyun. Çocukluk ve yetişkinlik döneminde kilonun sınırlandırılması ve aşırı kiloluysanız kilo vermenin kolorektal kanser riskini azaltması muhtemeldir.
• Düzenli fiziksel aktivitenin kolorektal kanser riskini azaltması muhtemeldir.
• Okul temelli beden eğitimi dersleri ve yürüyüş parkurları oluşturulması gibi toplumun fiziksel aktivitesini artırma çabaları, size de katkı sağlayabilir.

Akciğer Kanseri

• Tütün kullanımının önlenmesi kanser yükünü azaltmak için atılabilecek en önemli adımdır.
• İkincil sigara dumanı sigara içmeyenlerde akciğer kanseri ve koroner kalp hastalığı riskinin yükselmesiyle ilişkilidir. İkincil sigara dumanı bilinen bir kanser etkenidir.
• Sigarayı bırakmanın hem kısa hem de uzun dönemde yararları vardır, sigaradan kaynaklanan hastalık riskini azaltır ve genel sağlığı iyileştirir.
• Kapalı alanlarda sigara yasakları ve sigara vergileri gibi sınırlama çabaları, sigara içimini ve ikincil dumana maruz kalınmasını azaltabilir.

Cilt Kanseri

• Güneşin ultraviyole ışınlarına maruz kalmak cilt kanseri gelişiminde rol oynayan en önemli çevresel faktör gibi görünüyor. Güneşten koruyucu uygulamalar sürekli kullanıldığında cilt kanserini önleyebilir.
• Herkes cilt kanserine yakalanabilir ama açık ten, göz veya saç rengine sahip, ailesinde cilt kanseri geçmişi olan, kişisel cilt kanseri geçmişi olan, sürekli güneşe maruz kalan, hayatının erken döneminde güneş yanığı geçmişi olan, belli tipte ya da çok sayıda benleri olan, güneşe karşı hassas olan ve güneşten zarar gören çilli insanları da içeren bir grupta risk daha yüksektir.
• Şu beş korunma yöntemini seçerek cildinizi güneşten koruyun: Gölge arayın, örtünün, şapka takın, güneş kremi kullanın.

Diyabet

Diyabet

Yanlış Kanı: 2. tip diyabeti önlemek için yapabileceğiniz hiçbir şey yok.

Gerçek: Diyabetin önlenmesi kanıtlanmış, mümkün ve etkilidir. Çalışmalar, 2. tip diyabet riski yüksek olanların vücut ağırlıklarının yüzde 5 ila 7’sinden kurtularak hastalığın başlamasını önleyebileceğini ya da geciktirebileceğini gösterdi. Örneğin, 100 kiloysanız 5 kilo vermek bir fark yaratabilir.  Bunu sağlıklı beslenerek ve haftanın 5 günü, günde 30 dakika fiziksel aktivite yaparak başarabilirsiniz.

Eskiden yetişkin başlangıçlı veya insüline bağlı olmayan diyabet diye adlandırılan 2. tip diyabet, en sık görülen diyabet türüdür. 2. tip diyabet her yaşta, çocuklukta bile gelişebilir. Bu diyabet türü genellikle yağ, kas ve karaciğer hücrelerinin insülini düzgün kullanamadıkları bir durum olan insülin direnciyle başlar.

Çok sayıda diyabet hastasının yanında, henüz teşhisi konmamış birçok insan vardır. 40-74 yaş arası yetişkinlerde prediyabet diye adlandırılan, yani kan şeker seviyesinin yüksek olduğu ama diyabet olarak sınıflandırılabilecek kadar yüksek olmadığı durum diyabetten çok daha yaygındır. Prediyabetli kişiler diyabet gelişimi için yüksek risk altındadır.

Diyabet kalp hastalığı, felç, körlük, böbrek yetmezliği, gebelik komplikasyonları, alt ekstremite amputasyonları ve grip ya da zatürreye bağlı ölümlere neden olabilir. Kalp hastalığı diyabete bağlı ölümlerin önde gelen nedenidir ve ölüm oranları diyabet hastası yetişkinlerde hastalığı olmayanlara göre yaklaşık 2-4 kat daha fazladır.

Çevresel Sağlık

Çevresel Sağlık

Yanlış Kanı: Bir deniz yolculuğunda hastalık yayılması önlenemez.

Gerçek: Her yıl milyonlarca insan deniz yolculuklarının keyfini çıkarıyor. Yolcu gemilerinde seyahat etmek insanları, diğer yolcuların da dahil olduğu yeni, kalabalık ortamlara maruz bırakır. Çok sık olmasa da bu ortamlar, su ve yiyecek kirliliği veya daha genel olarak, başka insanlarla temas nedeniyle hastalık riski oluşturur. Hastalıkların yayılmasını önlemek için aşağıdaki tavsiyeleri uygulayın:

• Yemekten önce ve sonra, yüzünüze dokuduktan ve tuvalete gittikten ve elleriniz kirli olduğunda ellerinizi yıkayın.
• Birinin hastalandığını görürseniz (kusma veya ishal) o alanı terk edin ve hemen gemi personeline haber verin. Hava yoluyla taşınan parçacıkları yutarsanız hastalanabilirsiniz.
• Kendinize dikkat edin. Bol bol dinlenin, bolca su için. Dinlenmek bağışıklık sisteminizin yenilenmesine yardımcı olur. Su içmekse su kaybını önlemeye yardımcı olur.
• Diğer insanların sağlığını da düşünün. Eğer gemiyle bir seyahate çıkmadan önce hastalanırsanız, seyahat şirketini arayın ve başka bir seçeneğin mümkün olup olmadığını sorun.

Aşılar

Aşılar

Yanlış Kanı: Yetişkinlerin, yurt dışına çıkmadıkları sürece aşıya ihtiyacı yoktur.

Gerçek: Aşılar sadece gezginler ve çocuklar için değildir. Çok fazla sayıda yetişkin her yıl hastalanıyor, sakat kalıyor ve hastalık nedeniyle ölüyor, bunlar mevcut aşılarla kolayca önlenebilir. Dolayısıyla, genç yetişkinlerden yaşlılara kadar herkes aşılardan yararlanabilir. Aşılar bulaşıcı hastalıkları önler ve hayat kurtarır. Aşılar çocuk felci, kızamık, difteri, boğmaca, kızamıkçık (Alman kızamığı), kabakulak, tetanos ve Hemofilus influenza tip b (Hib) dahil olmak üzere bir zamanlar yaygın olan çok sayıda bulaşıcı hastalığın kontrolünden için sorumludur.

Yetişkinler için olan aşılar şunlardır:

• Tetanos-difteri: tüm yetişkinler, her 10 yılda bir
• İnfluenza (grip): risk altındaki yetişkinler ve 50 yaş ve üzerindeki herkes
• Pnömokok: risk altındaki yetişkinler ve 65 yaş ve üzerindeki herkes
• Hepatit A ve B: risk altındaki yetişkinler
• Kızamık-Kabakulak-Kızamıkçık (KKK): hassas yetişkinler
• Varisella (suçiçeği): hassas yetişkinler
• Gezginler için yapılan aşılar

Gebelik

Gebelik ve Üreme Sağlığı

Yanlış Kanı: Doğum kusurları önlenemez.

Gerçek: Her yıl binlerce gebelik, ciddi beyin (anensefali) veya omurga (spina bifida) kusurlarıyla sonlanıyor. Bu doğum kusurlarının %70 gibi yüksek bir kısmı, kadınlar hamilelikten önce ve ilk üç aylık dönemde her gün B vitamini folik asit kullanırsa önlenebilir. Amerikan Halk Sağlığı Hizmeti hamile kalabilecek bütün kadınların bu ciddi doğum kusurlarını önlemek için günde 400 mikrogram folik asit tüketmesini öneriyor. Bütün gebeliklerin yarısı planlanmamış olduğundan, her gün folik asit almak çok önemlidir.

(CYBH ve HIV/AIDS)

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar (CYBH ve HIV/AIDS)

Yanlış Kanı: Herhangi bir belirti yoksa, cinsel yolla bulaşan hastalık/cinsel yolla bulaşan enfeksiyon (CYBH/CYBE) yoktur.

Gerçek: Birçok CYBH/CYBE kadın üreme organına ciddi zararlar verirken belirti göstermez (asemptomatik). Enfekte olup olmadığınızı kesin öğrenmenin tek yolu test yaptırmaktır. Eğer cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonunuz olduğundan şüpheleniyorsanız, test için doktorunuza ya da bir sağlık departmanına gidebilirsiniz.  Testten önce ve sonra bilgili bir doktor ya da sağlık danışmanıyla konuşun.

Cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşmasını önlemek için en kesin yol cinsel temastan kaçınmak ya da test yaptırmış ve enfekte olmadığını bildiğiniz bir partnerle uzun süreli, karşılıklı olarak tek eşli bir ilişki kurmaktır.

Sigara

Sigara ve Tütün

Yanlış Kanı: Düşük katranlı veya hafif sigaralar normal sigaralar kadar zararlı değildir.

Gerçek: Güvenli bir tütün ürünü yoktur. Herhangi bir tütün ürününü kullanmak kanser ve diğer olumsuz sağlık etkilerine yol açabilir. Buna sigara, puro, pipo ve çiğneme tütünü; mentollü, “düşük katranlı”, “doğal olarak yetişen” veya “katkısız” bütün tütün türleri dahildir. Sigaradaki zehirli maddeler sadece katran ve nikotinle sınırlı değildir. Tipik bir sigara kurşun, amonyak (bir ev temizlik maddesi), arsenik (fare zehri olarak kullanılır), benzen (gaz yapımında kullanılır), bütan gazı, karbon monoksit (zehirli bir gaz), DDT (Yasaklanan bir böcek ilacı) ve polonyum 210 (kansere neden olan radyoaktif bir element) içerir. Akciğer kanseri, felç, kalp hastalığı ve üreme sağlığı sorunları riskinizi azaltmak için, bütün tütün ürünlerinden ve pasif içiciliğe maruz kalmaktan kaçının.

Şiddet

Şiddet

Yanlış Kanı: Tecavüz çok sık olmuyor.

Gerçek: Tecavüz ve tecavüz girişimleri düşündüğünüzden daha sık olur. Amerika’da Ulusal Kadınlara Karşı Şiddet Araştırmasına göre, her 6 kadından ve her 33 erkekten 1’i, hayatlarının bir döneminde bir tecavüz girişimi ya da tecavüz olayı yaşamış. 10 tecavüz vakasından 8’inde kurban faili tanıyordu. Cinsel şiddetin önlenmesinde ilk adım saldırıya açıklık faktörlerini belirlemek ve anlamaktır. Bir saldırıya açıklık faktörü kişinin zarar görme olasılığını artıran herhangi bir şeydir. Cinsel şiddet için saldırıya açıklık faktörleri şunlardır: genç yaş, alkol ya da uyuşturucu kullanımı, önceki bir cinsel şiddet deneyimi, birden fazla seks partneri ve yoksulluk.