• İçindekiler
• Nedir
• Sebepler
• Belirtiler
• Tedavi

Nedir

Nedir?

Tifo ateşi, Salmonella typhi bakterisinin neden olduğu ateşle ilişkilendirilen akut bir rahatsızlıktır. Rahatsızlığa genellikle daha az ciddi vakalara neden olan ilgili Salmonella paratyphi bakterisi de yol açabilir. Bakteri taşıyıcı kişiden su veya gıdalara geçer, ardından bölgedeki diğer alanlara da yayılır.

Gelişmiş ülkelerdeki tifo ateşi vakaları 1900’lü yılların başından itibaren önemli ölçüde düşmüştür. Bugün bu ülkelerde her yıl 500 vakadan daha az vaka rapor edilir ve bu vakaların çoğu yakın zamanlarda salgın bölgelerine seyahat eden kişilerde ortaya çıkar. Bu sonuç gelişmiş ülkelerde 1920’li yıllarda 35.000 vakanın görüldüğü dönemle karşılaştırılır. Bu gelişim iyileşen çevresel hijyenini bir sonucudur. Meksika ve ABD vatandaşları tifo virüsünü en sık Güney Afrika’dan kapar. Hindistan, Pakistan ve Mısır da hastalığın geliştiği yüksek riskli alanlar olarak bilinir. Tifo ateşi dünya çapında yıllık 13 milyondan fazla kişiyi etkiler ve her yıl 500.000 kişi bu rahatsızlık nedeniyle hayatını kaybeder.

Hastalar tifo ateşine nasıl yakalanır?

Tifo ateşi kirli gıda ve sulardaki bakterilerin vücuda girmesiyle bulaşır. Akut hastalığı olan hastalar çevre suları yüksek yoğunlukta bakteri içeren dışkılarıyla kirletebilir. Suların kirlenmesi ardından gıdaların da kirlenmesine neden olur. Hastaların %3-%5’i akut hastalığın ardından bakteri taşıyıcıları olur. Bazı hastalarda tanımlanamayan oldukça hafif belirtiler gözlemlenebilir. Bu hastalar bakterinin uzun vadeli taşıyıcıları olur. Bakteri safra kesesinde, safra borularında veya karaciğerde birikir ve ardından bağırsaklara geçer. Bakteri suda veya kuruyan atık sularda haftalarda yaşayabilir. Bu kronik taşıyıcılar hiçbir belirti göstermeyebilir ve birçok yıl süreyle yeni tifo ateşi salgılarının kaynağı olabilir.

Sebepler

Sebepler

Kirli gıda veya suyun vücuda girmesinin ardından, Salmonella bakterisi tüm ince bağırsağı istila eder ve geçici olarak kana karışır. Bakteri beyaz kan hücreleriyle karaciğere, dalağa ve kemik iliğine taşınır. Bakteri bu organlardaki hücrelerde çoğalır ve tekrar kana karışır. Organizmalar tekrar kana karıştığında hastalarda yüksek ateş gibi belirtiler ortaya çıkar. Bakteri safra kesesini, biliyer sistemi ve bağırsaktaki lenf dokusunu istila eder. Burada bakteriler yüksek sayılarda çoğalır. Bakteriler bağırsak yoluna geçer ve laboratuvarda test edilen dışkı örneklerinden alınan kültürlerde teşhis edilebilir. Dışkı kültürleri hastalığın erken ve son safhalarında hassastır; fakat genellikle kesin teşhis için kan kültürünün yapılması gerekir.

Belirtiler

Belirtiler

Kuluçka süresi genellikle bir iki haftadır ve hastalık dört ile altı hafta arasında sürer. Hastalarda şu belirtiler görülür:

• Zayıf iştah
• Baş ağrıları
• Genel ağrılar ve acılar
• Yüksek ateş
• Letarji
• İshal

Tifo ateşi olan kişiler genellikle sürekli olarak 39-40 derece kadar yüksek ateşe sahiptir.

Göğüste sıkışıklık hissi birçok hastada gelişir ve karın arısı ve rahatsızlık hissi yaygındır. Yüksek ateş sürekli hale gelir. İyileşme sağlık sorunları olmadan üçüncü veya dördüncü haftada gerçekleşir. Hastaların %10’unda belirtiler iyileştikten bir iki hafta sonra tekrar ortaya çıkar (nükseder). Nükseden belirtiler antibiyotikle tedavi gören kişilerde daha yaygın görülür.

Tedavi

Tedavi

Tifo ateşi Salmonella bakterilerini öldüren antibiyotiklerle tedavi edilir. Antibiyotikler kullanılmadan önce ölüm oranı %20’ydi. Ölümler kuvvetli enfeksiyon, zatürre, bağırsaklarda kanama ve bağırsaklarda delinme nedeniyle ortaya çıkar. Antibiyotikler ve destekleyici bakımla ölüm oranı %1-%2’ye gerilemiştir. Uygun antibiyotik tedavisiyle bir iki gün içerisinde kişi iyileşmeye başlar ve 7-10 gün içerisinde iyileşme tamamlanır.

Tifo ateşi tedavisinde birkaç etkili antibiyotik vardır. Yıllardır kloramfenikol ilk ilaç seçeneğiydi. Neden olduğu nadir ciddi yan etkilerden dolayı kloramfenikol yerine diğer etkili antibiyotikler kullanılmaya başlandı. Antibiyotik seçeneği organizmaların ve bir zamanlar mevcut kültür sonuçlarının alındığı coğrafik bölgelerin tanımlanması yapılmalıdır (Güney Afrika’daki bazı bakteri türleri belirli antibiyotiklere karşı güçlü direnç gösterir). Eğer belirtiler nüksederse hastalar tekrar antibiyotiklerle tedavi edilir.

Hastaların %3-%2’sinde ortaya çıkan taşıyıcı durumu uzun süreli antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Genellikle safta kesesinin (kronik enfeksiyon alanı) alınmasıyla taşıyıcının durumu iyileşir.

Yüksek riskli bölgelere seyahat edenler için şimdi aşılar bulunmaktadır.