• İçindekiler
• Nedir
• Teşhisi
• Türleri
• Risk Grupları
• Tedavisi

Nedir

Yetişkinlikte Astım

Yirmi yaşından büyük yetişkinlerde astım belirtileri görülmesi veya teşhis edilmesi, yetişkinlikte astım başlangıcı olarak nitelenir. Astımı olan yetişkinlerin yarısının alerjisi de vardır. Bunun dışında, yetişkinlik astımı, işyerindeki maddelerden (mesleki astım) veya ev ortamındaki alerjenlerden de kaynaklanabilir ve belirtiler aniden ortaya çıkabilir. 

Astım nedir?

Astım, çeşitli nedenlerle akciğerlerin aralıklarla ve kesik kesik çalışması veya düzgün çalışamamasıdır. Solunum yollarında:

• Özellikle solunum yolu zarında tahriş veya kızarıklık
• Normalden daha koyu ve çok miktarda balgam salgılama
• Solunum yollarının çevresindeki kasların kasılmasıyla soluk borusunda daralma gerçekleşir.

 Astım belirtileri şunları içerir:

• Nefeste daralma
• Özellikle akşamları, sık sık öksük
• Hırıltı (nefes alma esnasında ıslık sesi gibi ses çıkarma)
• Göğüste sıkışma

Yetişkinlikte başlayan astım nedir?

Yirmi yaşından büyüklerde görülen astıma, yetişkinlik astımı denir. Yetişkinlik astımı riski yüksek olan kişiler şunlardır;

• Hormon değişikliğine uğrayan kadınlar (hamileler veya menopoza girenler)
• Menopozdan sonra on yıl veya daha fazla süre östrojen hormonu alan kadınlar.
• Soğuk algınlığı veya nezle gibi hastalıklara sık yakalananlar
• Alerjisi olanlar (özellikle kedilere)
• Tütün, duman, toz, küf, kuş tüyü veya parfüm gibi çevresel alerjenlere maruz kalanlar

Çocuklukta başlayan astımla yetişkinlikte başlayan astım arasındaki fark nedir?

Yetişkinlerin akciğer kapasitesi, bir saniyede içe çekilen ve dışarı atılan hava hacmi, kaslardaki değişim ve göğüs duvarlarındaki sertleşmeden dolayı düşer.

Teşhisi

Yetişkinlikte başlayan astım nasıl teşhis edilir?

 Doktorunuz yetişkinlik astımını aşağıdaki bilgilerle teşhis eder:

• Fiziki muayene. Tıbbi geçmişinize bakarak, belirtiler hakkında soru sorarak ve göğsünüzü dinleyerek fiziki muayene yapar.
•  Spirometre testi. Spirometre denen bir aletle akciğer fonksiyon testi yapar, derin nefes almanızı ister ve ne kadar hava alıp verdiğinizi ölçer. Bu alet aynı zamanda ciğerlerinizdeki havayı ne kadar hızlı boşalttığınızı ölçer. Bronkodilatör, solunum yollarını ve kasılan adaleleri gevşeterek açar ve yanı sıra akciğerlerdeki balgamın temizlenmesine yardımcı olur.             
• Metakolin testi. Eğer semptomlarınız ve spirometre, astımı açık seçik göstermiyorsa metakolin testi yapılabilir. Eğer astım varsa, metakolin solunduğunda bronşlarda spazma ve daralmaya sebep olur. Bu testte metakolin, spirometreden önce ve sonra artan miktarlarda solunur. Eğer akciğerlerin fonksiyonu en az yüzde 20 azalırsa metakolin testi pozitif çıkar. Bu da astım var demektir. Metakolinin etkisi testten sonra hastaya bronkodilatör verilerek giderilir.
• Göğüs röntgeni. Röntgen, düşük dozdaki radyasyonun özel film veya floresan ekran üzerine yansıtılarak vücut resminin alınmasıdır. Röntgen, bronşitten kırık kemiklere kadar geniş bir alanda teşhis amacıyla kullanılır. Doktorlar göğüs kafesinin iç kısmındaki kalp, akciğer ve kemiklerdeki yapıyı incelemek için röntgen muayenesi yapar. Akciğerlerinize bakarak astım dışında diğer belirtilerin olup olmadığını gözleyebilirler. Röntgene bakıldığında astım belirtileri görülebilir, ancak, astımlı kişilerin röntgeni çoğu zaman normal görünür.  

 

Türleri

Astım nasıl sınıflandırılır?

Astım belirtilerinin sıklığı, akış hızı testine veya spirometre sonuçlarına göre dört kategoride sınıflandırılır. Bu kategoriler hafif ve aralıklı, hafif ve devamlı, orta derece ve devamlı, şiddetli ve devamlı olarak ayrılır. Doktorunuz astımın tedavisine, astımın şiddetine ve belirtilerinin sıklığına bağlı olarak karar verir. Burada atlanmaması gereken konu, astım hastalığının bir kategoriden diğerine geçebilme riskidir.

Hafif ve aralıklı astım

• Belirtiler haftada en az üç defa olur. Gece belirtileri ayda en az iki kez görülür.
• Akciğerlerin fonksiyon değerleri, tahminen yüzde 80‘den daha fazladır. Tahmin genellikle yaşa, cinsiyete ve boya göre yapılır. Astımlı hastaların tahmin edilen değerleri, kendi test değerleriyle kıyaslanır, tahmini değerler gerçek test sonuçlarıyla karşılaştırmak için kullanılır.
• Uzun süreli astım tedavisi için ilaca ihtiyaç duyulmaz.
  • Belirtiler haftada 3 ila 6 defa ortaya çıkar.
  • Akciğer fonksiyon testleri yüzde 80‘den fazladır.
  • Gece belirtileri ayda 3-4 defa görülür.
  • Belirtiler her gün görülür.
  • Gece belirtileri her gece en az 5 kez kendini gösterir.
  • Hastanın faaliyetlerini kısıtlayan astım belirtileri haftada iki defadan fazladır ve günlerce devam eder.
  • Akciğer fonksiyonlarında azalma vardır, akciğer fonksiyonları yüzde 60 ila yüzde 80’dir.  
• Belirtiler devamlı ortaya çıkar ve geceleri de sıkça tekrarlar.             
•  Hastanın faaliyetleri sınırlıdır.
•  Akciğer fonksiyonları yüzde 60’dan daha azdır.  

Hafif ve devamlı astım

Orta derecede ve devamlı astım

Şiddetli devamlı astım

Risk Grupları

Kimler astım hastalığına yakalanır? 

Her yaştaki insan astım hastalığına yakalanabilir. Astım riski yüksek olan kişiler:

•  Ailesinde astım olanlar
•  Geçmişte alerjisi olanlar (alerjik astım)
•  Yaşadığı evde sigara içilen kişiler
•  Şehir dışında (kırsal kesimde) yaşayanlar

Tedavisi

Astım nasıl tedavi edilir?

Astım tedavi edilebilir, fakat tamamen iyileştirilemez. Astım tedavisinde belirli hedefler vardır. Eğer bu hedeflere ulaşamazsanız astım iyi bir şekilde kontrol altına alınamamış demektir. Bu durumda astımınız için uzmanınıza danışınız.

Tedavi hedefleri şunlardır:

• Hastanın normal yaşamını ve faaliyetlerini sürdürebilmesi
• Kronik ve rahatsızlık veren belirtileri engellemek
• Her gün okula veya işe devam edebilmesi
• Günlük faaliyetlerini zorlanmadan yapması
• Hastaneye, doktora ve acil servise gitmesine gerek kalmaması
• Hastalığın ilaçla veya kullanılan ilaçların dozunu değiştirerek, yan etki yaratmadan veya çok az yan etkiyle kontrol altına alınabilmesi

Doktorun verdiği ilaçları düzenli kullanmak, astımı kontrol altına almanın temelini oluşturur. İlaçlar günlük astım belirtilerini engeller ve hastalığın gözlenmesine imkan sağlar. Astım ilaçları iki ana gurupta toplanır.