Evde Tedavi

Siz, aile üyelerinden birisi ya da bir arkadaşınız zehirli bir şey yutmuş veya solumuşsa, mide bulantısı, kusma, ağrı, nefes almada zorluk, kriz, zihin karışıklığı ya da deride anormal renk gibi belirtiler gösteriyorsa, ya ambulans çağırın ya da size yol gösterilmesi için acil servisi arayın.

Zehirlenme için acil yardım personeli gelene kadar zehirlenme merkezinin size bekleme sırasında yapmanızı söyledikleri dışında hiçbir tedavi uygulamayın.

Zehir Danışma Merkezi’ne Telefon Ederseniz Şunları Sorun:

Evde verebileceğim bir antidot [panzehir] var mı?

Geçmişte kusma sağlamak için ipeka şurubu verilirdi. İpeka yalnızca tıbbi görevliler tarafından söylendiğinde verilmelidir. Günümüzde uzmanlar ipeka şurubunun nadiren verilmesi gerektiği sonucuna varmışlardır. Çoğu mide yoluyla zehirlenmeler için güncel ilk adım tedavisi, daha hızlı ve etkin bir tedavi olan kömürdür.

Acil durum geçtikten sonra gelecekte başvurulacak yollar:
- Ulusal Zehir Danışma Merkezi’nin Türkiye’nin her yerinden aranabilen 114 veya 0 800 314 79 00 numaralı telefonunu kolay ulaşılabilecek bir yere not edin.
- Bu merkezin telefon numarasını ev telefonunuzun yakınında polis, itfaiye ve acil yardım (112) telefon numaralarıyla aynı yerde bulundurun.

Tıbbi Tedavi

Eliminasyon: Vücut tarafından emilmemiş zehrin daha fazla zarar vermeden vücuttan çıkarılması işlemi.
- Nadir vakalarda doktorlar, kusma sağlamak için ipeka kullanırlar.
- Şayet kişi bilincini kaybetmişse, doktorlar hastayı kendi kusması nedeniyle boğulmaktan korumak, suni solunum sağlamak için nefes borusuna esnek, yumuşak bir plastik tüp yerleştirirler.
Zehir mideye geçince uygulanması gereken yöntemler şunlardır:
- Aktive olmuş olan kömür, zehrin çoğunu toplayan sünger bir emici gibi harekete geçer. Zehir bağırsaklarda kömür tarafından tutulduğunda zehir kan dolaşımı tarafından emilemez. Aktive olmuş kömürün aslında bir görevi yoktur fakat dişli yapı bazen kişinin kusmasına neden olur. Aktive olmuş kömürün etkili olması için mümkünse zehirlenmeden hemen sonra verilmelidir. Alkol, kostik, lityum veya petrol ürünleriyle birlikte etki göstermez.
Antidotlar: Bazı zehirlerin belli antidotları vardır. Antidotlar ya zehrin etkisini göstermesine engel olur ya da zehrin etkisini geri çevirir.
- Atropin belli bazı sinir gazları ve böcek öldürücüleri için bir antidottur. Çöl Fırtınası Operasyonu esnasında Saddam Hüseyin’in sinir gazı atacağı korkusuyla bütün askeri personele atropin enjeksiyonu yapılmıştır.
- Diğer bir yaygın antidot da nötralize etmek için kullanılan n-asetilsisteindir. Normal dozda alınan asetaminofen bilinen en emniyetli ilaçtır fakat aşırı doz sonrası karaciğer zarar görebilir, hepatit ve karaciğer yetmezliği meydana gelebilir.
- Hiçbir antidot mevcut olmasa da herhangi bir ilacın zararlı etkilerini tersine çevirmek de mümkün olabilir.
- Diyabetli bir kişi çok insülin alırsa kan şekeri tehlikeli bir seviyeye düşebilir (hipoglisemi); bu da zayıflık, bilinç kaybı sonuçta da ölüme neden olabilir. Bu durumda ağızdan veya damardan şeker vermek, insülinin tesiri geçene kadar etkili bir tedavidir.
Zehir kurşun gibi ağır bir metal olduğundaysa özel bir ilaç (chelatorlar) kan dolaşımındaki zehri bağlar ve idrarla dışarı atılmasını sağlar.
Bir başka bağlayıcı, potasyum ve diğer elektrolitleri kan dolaşımından emen sodyum polistiren sülfonattır.
Genel destekleyici tedbirler: Belli bir tedavi bulunmadığında, doktorlar işaret ve belirtileri gerektiği gibi tedavi edeceklerdir.
- Bir kişi sarsılmışsa veya halüsinasyon görüyorsa, ilacın etkisi geçene kadar kişiyi sakinleştirmek amacıyla sakinleştirici verilebilir.
- Zehirlenme nedeniyle nefesi duran kişinin nefes almasını sağlamak için bir vantilatör kullanılabilir.
- Kriz tedavisi için kriz önleyici ilaçlar kullanılabilir.