Genel Bakış

Koroner anjiyoplasti, tıkalı kalp atardamarlarını açmak için kullanılır. Bu işlem, perkütan koroner müdahale (PCI) olarak da bilinir. Anjiyoplasti esnasında atardamarı genişletmek için atardamarda tıkanıklık olan yere geçici olarak ince bir balon sokulur ve şişirilir.

Anjiyoplasti genellikle tıkalı atardamarın açılmasına yardımcı olmak ve yeniden daralması (restenoz) ihtimalini azaltmak için atardamarın içine stent denilen sarmal bir metal tel yerleştirilmesiyle birlikte gerçekleştirilir. Bazı stentler atardamarları açık tutmak için ilaçlarla kaplı olabilirken (ilaç salınımlı stent) diğerlerinde ilaç olmayabilir (çıplak metal stent).

Anjiyoplasti, tıkalı atardamarların göğüs ağrısı ve nefesin çabuk kesilmesi gibi bazı belirtilerini iyileştirebilir. Bu yöntem, kalp krizi esnasında tıkalı atardamarı açmak ve kalbinizde oluşacak hasarı azaltmak için de kullanılabilir.

Neden Yapılır?

Anjiyoplasti, damar sertliği (ateroskleroz) olarak bilinen kalp hastalığını tedavi etmek için kullanılır. Bu terim, kalbin kan damarlarında yağ plakları oluştuğunu ifade eder. İlaç tedavisi ve hayat tarzı değişiklikleri kalp sağlığınızı iyileştirmeye yetmezse ya da kalp krizi geçirdiyseniz, kötüleşen göğüs ağrınız (anjin) ya da diğer belirtileriniz varsa, doktorunuz bir tedavi seçeneği olarak anjiyoplasti önerebilir.

Ama anjiyoplasti herkes için uygun değildir. Eğer kalbinizin sol tarafına kan pompalayan ana atardamar daraldıysa, kalp kasınız zayıfsa ya da hastalıklı küçük damarlarınız varsa, koroner arter baypas ameliyatı daha iyi bir seçenek olabilir. Koroner arter baypas ameliyatında vücudunuzun başka bir kısmındaki bir damar kullanılarak, atardamarınızın daralmış kısmının önünden ya da arkasından geçecek şekilde ikinci bir damar yapılır.

Bunun yanı sıra diyabetiniz varsa ve çoklu tıkanıklık söz konusuysa doktorunuz yine koroner arter baypas ameliyatı önerebilir. Anjiyoplasti ya da baypas uygulanması kararı kalp hastalığınızın şiddetine ve genel sağlık durumunuza bağlıdır.

Riskleri

Riskler

Anjiyoplasti tıkalı damarları açmada daha az invaziv bir yöntem olsa da bu işlem yine de bazı riskler taşır. Başlıca anjiyoplasti riskleri şunlardır:

Atardamarın yeniden daralması (restenoz). Koroner anjiyoplastinin başlıca sakıncası, işlemden sonraki birkaç ay içinde atardamarın yeniden daralması (reskleroz) ihtimalidir. Stent yerleştirilmeden, tek başına anjiyoplasti yapıldığında vakaların %30 ila % 40’ında yeniden daralma meydana gelir. Stentler resklerozu azaltmak için geliştirilmiştir. Orijinal çıplak metal stentleriyle reskleroz olasılığı %20’nin altına düşer, ilaç salınımlı stentlerin kullanımıysa bu riski %10’un altına kadar düşürür.
Kan pıhtıları. Anjiyoplastiyi takip eden aylarda ve hatta haftalarda stent içinde kan pıhtıları oluşabilir. Bu pıhtılar kalp krizine neden olabilir. Stentte kan pıhtısı oluşma ihtimalini azaltmak için aspirin, klopidogrel ve diğer ilaçları reçete edildiği biçimde almanız önemlidir. Bu ilaçları ne kadar süre kullanmanız gerektiğini ve ameliyata ihtiyacınız olursa bırakmanız gerekip gerekmediğini doktorunuza sorun.
Kanama. Kateterin sokulduğu bacak ya da kol bölgesinde kanama olabilir. Genellikle bu küçük bir berelenmeye neden olur, ama bazen ciddi kanama görülebilir ve kan nakli ya da cerrahi müdahale gerekebilir.

Anjiyoplastinin nadir görülen diğer riskleri şunlardır:

Kalp krizi. İşlem esnasında kalp krizi geçirebilirsiniz ama büyük kalp krizleri nadiren gerçekleşir.
Koroner atardamarı hasarı. Koroner atardamarınız işlem sırasında yırtılabilir ya da kopabilir (parçalara ayrılabilir). Bu komplikasyonlar acil baypas ameliyatı gerektirir.
Böbrek sorunları. Anjiyoplasti ve stent yerleştirilmesi esnasında kullanılan boya, özellikle düşük böbrek fonksiyonu olan kişilerde böbrek hasarına neden olabilir. Eğer yüksek risk altındaysanız doktorunuz böbreklerinizi korumak için bir ilaç verebilir.
İnme. Anjiyoplasti esnasında, kateterde oluşan kan pıhtısı koparak beyninize ulaşabilir. Bu riski azaltmak için işlem sırasında kan incelticiler verilir. Eğer kateter aortun içinden geçerken kalbinizdeki plaklar yerinden oynarsa da inme meydana gelebilir.
Anormal kalp ritmi. İşlem esnasında kalbinizde iritasyon meydana gelebilir ve bunun sonucunda kalp atışlarınız hızlanabilir ya da yavaşlayabilir. Bu kalp ritim sorunlar genellikle kısa sürelidir ama bazen ilaç tedavisi ya da geçici kalp pili gerekli olabilir.

Hazırlıklar

Nasıl Hazırlanacaksınız?

Anjiyoplastiden önce doktorunuz sağlık geçmişinizi tekrar gözden geçirecek ve fiziksel bir muayene gerçekleştirecektir. Ayrıca daralmanın anjiyoplastiyle tedavi edilip edilemeyeceğini anlamak için size koroner anjiyografi denilen bir görüntüleme testi uygulanacaktır. Koroner anjiyografi, doktorunuzun kalbe giden ana atardamarda daralma ya da tıkanma olup olmadığını tespit etmesine yardımcı olur. Sıvı boya genellikle, kasığınızın içinden kalbinizdeki atardamarlara uzanan ve arteri içinden besleyen uzun, ince bir tüp olan kateter yoluyla atardamarlarınızın içine enjekte edilir. Bu boya, atardamarlarınızı doldurdukça röntgen ışınında ve ekranda görünür. Böylece doktorunuz atardamarınızın neresinin tıkalı olduğunu görür. Eğer koroner anjiyografi esnasında doktorunuz tıkanma saptarsa, kalbinize zaten kateter uygulanmışken, anjiyografiden sonra hemen anjiyoplasti yapmaya ve stent yerleştirmeye karar verebilir.

Anjiyoplastiden önce neler yiyebileceğinize dair bilgilendirileceksiniz. Genellikle işlemden önceki gün, gece yarısından itibaren yiyip içmemeniz gerekir. İşlemden önce zaten hastanede yatıyorsanız hazırlığınız farklı olabilir.

Anjiyoplasti acil olarak yapılmıyorsa, öncelikle göğüs röntgeni, elektrokardiyografi (EKG) ve kan testleri gibi bazı rutin testler yaptırabilirsiniz.

İşlemden önceki gün aşağıdakileri yapmanız önerilir:

Anjiyoplastiden önce, doktorunuzun kullandığınız ilaçların doz ayarlamalarıyla ilgili talimatlarına uyun. Özellikle bazı diyabet ilaçları ya da kan incelticiler kullanıyorsanız anjiyopastiden önce doktorunuz bazı ilaçları almayı kesmenizi isteyebilir.
Hastaneye giderken eğer kullanıyorsanız nitrogliserin de dahil, kullandığınız ilaçların hepsini, alabilmek için yanınızda götürün.
Almanız istenen ilaçları sadece küçük bir yudum suyla alabilirsiniz.

Eve dönüşünüzü planlayın. Anjiyoplastiden sonra genellikle geceyi hastanede geçirmeniz gerekir ve ertesi gün sizi eve birinin götürmesi gerekecektir.

Bekleyebilecekleriniz

Ne Bekleyebilirsiniz?

İşlem Sırasında

Koroner anjiyografi ameliyat sayılmaz. Çünkü minimal invaziv bir yöntemdir. Bacağınızdaki, kolunuzdaki ya da göğsünüzdeki damara küçük ve ince bir tüple (kateter) girilmesi ve işlemin yapılması için küçük bir kesik açılması dışında vücudunuza herhangi bir kesme işlemi uygulanmaz. Tıkanıklığın durumuna ve herhangi bir komplikasyon meydana gelip gelmemesine bağlı olarak işlem 30 dakikadan birkaç saate kadar sürebilir.

Anjiyoplasti bir kalp uzmanı (kardiyoloji uzmanı) ve kardiyovasküler hemşirelerle teknisyenlerden oluşan bir uzman grubu tarafından kardiyak kateterizasyon laboratuarı denilen özel bir ameliyathanede gerçekleştirilir. Bu işlem sırasında az da olsa, acil kalp ameliyatı gerektiren komplikasyonların meydana riski vardır. Bunun için anjiyoplasti işleminin, destek kardiyak cerrahi teçhizatının ya da hızlı acil durum nakil hizmeti erişiminin olduğu bir sağlık kurumunda gerçekleştirilmesi en idealidir.

Anjiyoplasti, genellikle kasığınızdaki atardamardan uygulanır (uyluk atardamarı). Bazı durumlarda kolunuzdaki ya da göğsünüzdeki bir atardamar kullanılarak da yapılabilir.

İşlemden önce bölge antiseptik bir solüsyonla hazırlanır ve vücudunuzun üzerine steril bir kumaş örtülür.
Bölgeyi uyuşturmak için kasığınızdan lokal anestezi enjekte edilir.
İşlem süresince kalp hızınızı ve ritminizi ölçmek için göğsünüze küçük elektrod pedler yerleştirilir.

Genel anestezi gerekli değildir, yani işlem boyunca uyanık olabilirsiniz. Damar içi kateter aracılığıyla sizi gevşetecek ilaçlar verilecektir. Kan pıhtılaşmasını azaltmak için size kan inceltici ilaçlar (antikoagulanlar) verilecek ve daha sonra işlem başlayacaktır.

Kesilecek bölgenin uyuşturulmasından sonra, atardamarınıza ulaşmak için genellikle bacağınıza küçük bir kesik açılacaktır. Daha sonra doktorunuz ince bir rehber teli izleyen bir kateteri atardamara sokacak ve kesilen bölgeden kalbinizdeki tıkalı bölgeye geçirecektir.
Bu esnada kasığınızda basınç hissedebilirsiniz ama keskin bir acı duymayacaksınız. Vücudunuzun içindeki kateteri de hissetmeyeceksiniz.
Kateterin içinden az miktarda boya enjekte edilecektir. Bu boya, doktorunuzun anjiyografi denilen röntgen görüntüsünde tıkanıklığı görmesine yardımcı olacaktır.
Kateterin ucundaki küçük bir balon şişirilerek tıkalı arter genişletilecektir. Tıkalı alandaki balon söndürülüp çıkarılmadan önce atardamarı gererek birkaç dakika şişmiş halde bırakılacaktır. Doktorunuz balonu çıkarmadan önce birkaç defa şişirip söndürecektir, böylece atardamarınızı gererek her seferinde biraz daha genişletecektir.

Balon kalbinize kan akışını geçici olarak engelleyeceği için, şişirilirken göğüs ağrısı hissetmeniz mümkündür. Eğer birkaç tıkanıklık varsa, aynı işlem her tıkanıklık için tekrarlanacaktır.

Stent Yerleştirilmesi

Anjiyoplasti yapılan pek çok kişinin tıkalı olan atardamarına, işlem esnasında stent yerleştirilir. Stent genellikle tıkalı olan damar balonla genişletildiğinde yerleştirilir. Stent atardamar duvarını destekleyerek anjiyoplastinin ardından yeniden daralmasını engeller. Stent ince ve sarmal bir tele benzer. Stent, arterin yeniden tıkanmasını engellemek için yavaş salınımla verilen ilaçlarla kaplanabilir Bu stentlere ilaç salınımlı stent denir, ilaçsız olanlaraysa çıplak metal stentleri denilir.

Stent yerleştirilmesi şu şekilde gerçekleştirilir:

Kapalı olan stent, kateterin ucundaki bir balonun etrafına yerleştirilir ve atardamardan geçerek tıkanıklığın geliştiği yere ulaştırılır.
Tıkanıklığa ulaşıldığında balon şişirilir ve yaya benzeyen stent genişler ve atardamarın içine kilitlenir.
Atardamarın açık tutulması ve kalbinize giden kan akışının düzeltilmesi için stent atardamarda kalacaktır.
Stent bir kez yerleştirildikten sonra balon kateter çıkarılır ve yeni genişleyen atardamarınızdaki kan akışını izlemek için daha fazla görüntü (anjiyografi) alınır.
Sonunda rehber kateter çıkarılır ve işlem tamamlanır.

Stent yerleştirilmesinden sonra, stentin üzerinde kan pıhtısı oluşma ihtimalini azaltabilmek için uzun süreli ilaç tedavisi gerekebilir.

İşlemin Ardından

Muhtemelen bir gece hastanede yatacaksınız. Bazı durumlarda bu yatış iki üç gün sürebilir. Böylece kalbinizin durumu izlenecektir. Doktorunuz muhtemelen kan pıhtısı oluşumunu engellemek, atardamarları gevşetmek ve kalp krizine neden olabilecek koroner spazmları önlemek amacıyla size kan incelticiler (antikoagulanlar) reçete edecektir. Anjiyografiden bir hafta sonra işinize ve normal işlerinize dönebilirsiniz.

Eve döndüğünüzde kontrastlı boyanın atılması için bol miktarda sıvı alın. İşlemi takip eden birkaç gün ağır egzersizlerden ve ağır kaldırmaktan kaçının. Doktorunuza ya da hemşirenize egzersizlerle ilgili kısıtlamalar konusunda danışın.

Aşağıdaki durumlarda hemen doktorunuzu ya da acil servisi arayın.

Keteterin sokulduğu yerde kanama ya da şişme gelişmesi
Kateterin sokulduğu yerde artan ağrı ya da rahatsızlık gelişmesi.
Kızarıklık, şişme, akıntı ya da ateş gibi enfeksiyon belirtileri gelişmesi.
İşlem için kullanılan bacakta ya da kolda renk ya da ısı değişimi.
Bitkinlik ya da güçsüzlük.
Göğüs ağrısı ya da nefesin çabuk kesilmesi.

Kan İncelticiler

Kan incelticiler; aspirin, klopidogrel vb ilaç ve etken maddelerle ilgili doktorunuzun önerilerine harfiyen uymanız çok önemlidir.

Stent yerleştirilse de, yerleştirilmese de anjiyoplasti yapılan pek çok kişinin hayatları boyunca aspirin alması gerekir. Bazı vakalarda stent yerleştirilen kişilerin klopidogrel gibi kan inceltici ilaçları bir yıldan daha uzun süre kullanmaları gerekir. Herhangi bir sorununuz olursa ya da kardiyak olmayan bir ameliyat olmanız gerekirse, bu ilaçları kesmeden önce kardiyoloji uzmanınıza danışın.

Sonuçlar

Çoğu kişide koroner anjiyoplasti, daha önceki yıllarda tıkalı olan atardamardaki kan akışını büyük oranda artıracaktır. Göğüs ağrınız azalacak ve daha iyi egzersiz yapabilecek hale geleceksiniz. Eğer göğüs ağrısı, nefesin çabuk kesilmesi ya da işlemden önce gerçekleşenlere benzeyen belirtiler tekrarlarsa, doktorunuza başvurun. Eğer dinlenirken nitrogliserine yanıt vermeyen göğüs ağrınız olursa hemen tıbbi yardım için acil servisi arayın.

Aşağıdaki hayat tarzı değişiklikleri iyi sonuçların korunmasına yardımcı olabilir:

Sigarayı bırakmak
Kolesterol düzeyini düşürmek
Sağlıklı kilonun korunması
Diyabet ya da yüksek kan basıncı gibi sağlık sorunlarının kontrol altına alınması
Düzenli egzersiz.

Başarılı bir anjiyoplastiyle koroner arter baypas ameliyatı denilen invaziv bir cerrahi işlem geçirmenize gerek kalmayabilir. Bypass ameliyatında, vücudunuzun başka bir kısmından bir atardamar ya da damar çıkarılır ve tıkalı koroner atardamarının yerine işlev görebilmesi için kalp yüzeyine dikilir. Bu ameliyat, göğüs üzerinde kesme işlemi gerektirir. Baypas ameliyatından sonra iyileşme süreci genellikle daha uzun ve sıkıntılıdır.

Eğer kalbe giden ana atardamarda pek çok tıkanma ve daralma ya da kalp fonksiyonunda azalma varsa veya diyabet hastasıysanız doktorunuz anjiyoplasti ve stent yerleştirilmesi yerine baypas ameliyatı önerebilir. Buna ilave olarak teknik nedenlerle bazı tıkanıklıkların baypas ameliyatıyla tedavi edilmesi de daha iyi olabilir.

İLGİLİ MAKALE