Nedir

Aşırı kıllanma kadınlarda erkeklerinkine benzer kılların çıkması durumudur. Bu durumda, kadınlarda erkeklerdeki gibi yüzde, göğüste ve sırtı gibi vücudun belli bölgelerinde kalın pigmentli kılların aşırı çıkar.

Vücudunuzda çıkacak kılların miktarı genetik yapınıza bağlıdır. Aşırı kıllanma aşırı erkek hormonu olan androjende, temelde testosterondan kaynaklanır. Aşırı kıllanma etnik ya da genetik kaynaklıdır.

Aşırı kıllanma sorunu yaşayanlar için kendi kendine bakım ve tıbbi terapiler birleşimi etkili olur. 

Sebepler

Ergenliğe kadar vücudunuzda vellus denilen güzel renksiz kıllar olur. Cinsel açıdan olgunlaştığınızda, androjen denilen erkek seks hormonları vücudunuzun beli noktalarındaki kılların koyu renkte olmasını, kıvırcık olmasını ve daha kalın olmasını sağlar. İstenmeyen aşırı kıllanma aşırı androjen ya da saç foliküllerinin androjenlere artan hassasiyetten kaynaklanır. Aşırı kıllanma olan kadınların yarısı yüksek androjen seviyelerine sahiptir. Ciddi bir sorun olan aşırı kıllanma genelde yüksek androjen den kaynaklanır. Yüksek androjen seviyelerine sebep olan durumlar şunladır:
  • Polikistik yumurtlama sendromu: Bu yaygın durum, düzensiz adet dönemleri, obezite, kısırlık ve bazen yumurtalıklarındaki çoklu kistle sonuçlanabilen cinsiyet hormonları dengesizliğinden kaynaklanır. Polikistik yumurtalık sendromu aşırı kıllanmanın en yaygın tanımlanan sebebidir.
  • Cushing sendromu: Cushing sendromu vücudunuzun çok yüksek seviyelerde kortizol hormonuna maruz kaldığı bir durumdur. Kortizol vücudunuzun strese verdiği tepkide bulunan steroid hormonudur. Böbreklerinin tam üstünde yer alan küçük hormon salgılayan bezler çok fazla kortizol yapar ya da uzun zamandır kortizol gibi ilaçlar almaktan meydana gelebilir. Artan kortizol seviyeleri aşırı kıllanmaya neden olan vücudunuzdaki seks hormonları dengesini bozabilir.
  • Doğuştan adrenal büyümesi: Bu genetik durum böbrek üstü bezinin ürettiği kortizol ve steroid hormonların anormal üretimiyle tanımlanır.
  • Tümörler: Nadiren yumurtalıklarda ya da böbrek üstü bezlerinde androjen salgılayan tümör aşırı kıllanmaya neden olabilir.
  • İlaçlar: Bazı ilaçlar aşırı kıllanmaya neden olabilir. Buna benzer bir ilaç danazoldur. Endometriyoz hastalığı olan kadınların tedavisinde kullanılır.
Bazen belli bir sebebi yoktur.

Androjen seviyeleri normal olan, düzenli adet dönemi geçiren ve başka belirgin bir sebebi olmayan kadınlarda aşırı kıllanmanın ortaya çıkmasına idiyopatik aşırı kıllanma denir. Yani bozukluğun belirli bir sebebi yoktur. Bu genelde Akdeniz, Orta Doğu ve Güney Asya kökenli kadınlarda ortaya çıkar.

Belirtiler

Genelde kadınların bulunmayan bölgelerinde özellikle yüzde, göğüste ve sırtta meydana gelen aşırı kıllanmanın temel belirtisi kalın pigmentli vücut kıllarıdır. Yüksek androjenden kaynaklanan aşırı kıllanmanın başka belirtileri zamanla ortaya çıkar bu sürece de kıllanmada artış denir.
Kıllanmada artışın belirtileri:
  • Kalınlaşan ses
  • Kelleşme
  • Akne
  • Göğüsün küçülmesi
  • Klitorisin büyümesi
  • Artırılmış kas kütlesi

Doktorla Görüşmek Ne Zaman Gerekir?

Şu belirtiler varsa doktorunuza başvurun
  • Üst dudakta, kaynaklar, çene, göğüs ortasında, iç kalçalarda ya da sırtın alt bölgelerde
  • Düzensiz adet dönemlerinden kaynaklanan istenmeyen kıl artışı
  • Sertleşen ses, kelleşme, artan kas kütlesi ve küçülen göğüs ölçüsü gibi erkek özellikleri
  • İlaç yüzünden istenmeyen kıl artışının kötüye gitmesi
Menopoza yaklaşan kadınlar ya da menopozun ilk yıllarında çene kalınlaşır ya da yüzde başka istenmeyen kıllar çıkabilir ama buna aşırı kıllanma denmez. Doktorunuz menopoz zamanında ortaya çıkan kıllarla bir başka bozukluktan kaynaklanan aşırı kıllanma arasındaki farkı ayırt etmenize yardımcı olabilir.

Risk Faktörleri

Aşırı kıllanmanın oluşumunda bazı faktörler etkili olabilir. Bunlar:
  • Aile geçmişi: Ailelerde oluşan konjenital böbrek üstü bezi büyümesi ve polikistik over sendromu gibi durumlar aşırı kıllanmaya neden olur.
  • Etnik köken: Akdeniz, Orta Doğu ve Güney Asya kökenli bayanlarda belirli bir sebep olmaksızın aşırı kıllanma olur.

Komplikasyonlar

Aşırı kıllanma bazen duygusal olarak yıkıcı olabilir. Bazı kadınlar aşırı kıllanma yüzünden içine kapanabilir. Aşırı kıllanma fiziksel bir komplikasyona neden olmasa da altında yatan hormonal dengesizlik neden olabilir. 

Teşhis

Aşırı kıllanmanın teşhisini yapmak için hastalık geçmişinize bakmak gerekir. Doktorunuz size adet dönemlerinizi, belirtilerin ne zaman başladığını, ilaç alıp almadığınızı, ailenizin hastalık geçmişini sorabilir.

Doktorunuz muhtemelen şunları yapacaktır:
  • Fiziksel muayene: Doktorunuz yüzünüzü, boynunuzu, göğsünüzü, memelerinizi, sırtınızı, midenizi ve kıl oluşumunda leğen kemiğinizi kontrol edecektir. Doktorunuz aynı zamanda hormonal dengesizlikle sonuçlanan durumları ve fazla androjen belirtilerini inceleyebilir.
  • Kan testi isteyebilir. Testosteron dahil kanınızda belli hormon miktarını ölçen testler aşırı kıllanmanın artan androjen seviyelerinden kaynaklandığını tespit edebilir.
Daha ileri test
  • Aşırı kıllanmanın ciddiyetine ve başka alakalı belirtilere göre testin kapsamı genişler. Görüntü testleri uygulanabilir:
  • Ultrason: Bu görüntüleme testi vücudun iç-yapısının resimlerini çekmek için yüksek frekans ses dalgaları kullanmaktadır. Tümör ya da kist var mı diye kontrol etmek için yumurtalık ya da böbrek üstü bezlerinin ultrasonu çekilebilir.
  • Bilgisayarlı tomografi (CT): iç organlarınızın kesitsel fotoğraflarını sağlayan bir çeşit X ray testidir. Böbreküstü bezlerini değerlendirmek için tomografi kullanılabilir. 

Tedavi

Aşırı kıllanma tedavisi genelde hem kendi kendimize bakım, kıl dökme ve ilaçların birleşiminden oluşur.
Tüy yok etme tedavileri:
  • Elektrikle ayrışma: Bu çeşit terapide her bir saç folikülüne küçük bir iğne yerleştirilir ve folikülü yok etmek için elektrik akımı verilir. Elektrikle ayrışma kalıcı tüy yok etmede etkilidir. Ama işlem ağrılı olabilir. Bazı uyuşturan kremler cildinizin üzerine ağrıyı dindirmek için sürülebilir. Yan etkileri tedavi edilen bölgenin kararması ya da açık renk olmasına ya da lekelenmesine neden olabilir.
  • Lazer terapi:lazer terapi yüksek konsantre ışığın (lazer) cildin üzerine folikülleri yok etmek için ve tekrar çıkmasını engellemek için uygulanır. Bireysel işlemler tedavi edilen bölgenin büyüklüğüne göre birkaç dakikayla birkaç saat sürebilir. Lazer tedavisi görürken ciltte rahatsızlık olabilir. Tedaviden sonra bölge bir süreliğine kırmızı ve şiş kalabilir. Lazer tedavisi aynı zamanda pahalıdır. Tedaviden sonra, bazı insanlarda uzun süre kıllanma yaşanmaz ama diğerlerinde zaman zaman müdahaleye gerek olabilir.
  • Aşırı kıllanmaya uygulanacak tıbbi tedaviler:
  • Gebelik önleyici ilaç:Östrojen ve progestin hormonlarını içeren doğum kontrolü hapları ya da başka hormonal gebelik önleyici ilaçlar yumurtalıklarınız tarafından üretilen androjeni engelleyerek aşırı kıllanmayı tedavi eder. Ağızdan alınan gebelik önleyici ilaçlar hamile kalmak istemeyen kadınlarda kıllanma için kullanılan yaygın bir tedavidir. Muhtemel yan etkiler içinde sersemlik, mide bulantısı, baş ağrısı ve mide bozulması bulunur.
  • Anti-androjenler:Bu çeşit ilaçlar androjenlerin vücudunuzdaki alıcılarınıza yapışmasını engeller. Aşırı kıllanma tedavisi için en çok kullanılan anti-androjen spironolaktondur. Muhtemel yan etkileri sersemlik, mide bulantısı, düzensiz adet görmeler, elektrolit rahatsızlık ve ishaldir. Bu ilaçlar doğum kusurlarına neden olduğu için onları alırken iyi gebelik önleyici ilaçlar kullanmak önemlidir.
  • Bölgesel krem: Eflornitin kadınlarda özellikle aşırı yüz kıllanması için reçeteli kremdir. Yüzünüzün etkilenmiş bölgesine doğrudan uygulanır ve yeni kıllanmanın oluşmasını yavaşlatır ama kıl çıkması tamamen engellenemez. Eflornitin işe yaraması iki ay sürebilir ve ilaç kullanımına devam etmediği durumlarda 8 hafta içinde tedavi öncesi seviyelere döner. Yan etkileri acı, sızı ya da cilt dökülmesidir.
Aşırı kıllanma için ilaç tedavisine başladıktan sonra genelde fark oluşması bir ay sürer. İlaçlarınızı, dozajlarını değiştirmeden 6 ay almaya devam etmeniz tavsiye edilir. Eğer siz ve doktorunuz size uygun ilacı bulamazsa, doktorunuz sizi cilt uzmanına yönlendirebilir.

Doğum Öncesi Bakım

Aşırı kıllanma için ilaç kullanıyorsanız ve bebek sahibi olmak istiyorsanız, doktorunuzla konuşun. Aşırı kıllanma için belirli ilaçları alan kadınlara hamile kalmamaları tavsiye edilir. Aşırı kıllanma ve düzensiz adet dönemleriniz varsa, sizde doğurganlığınızı engelleyecek polikistik over sendromu olabilir. 

Yaşam Tarzı

Kendi kendine bakımın içinde şunlar vardır:
  • Koparmak: Birkaç kılı koparmak için cımbız kullanmak iyi bir yöntemdir ama fazla kıl için faydalı olmaz. Kılları cımbızla koparırken biraz acıyabilir ve uzun süre işe yaramaz kadınların istenmeyen tüylerden kurtulmak için kullandıkları en yaygın yöntemdir.
  • Tıraş olmak: Tıraş olma çabuk ve pahalı olmayan bir uygulamadır ama cildin aşağısına doğru işlem gördüğü için düzenli olarak tekrar edilmelidir.
  • Ağda yapmak: Ağda istenmeyen tüyün olduğu yere sıcak ağda uygularsınız. Ağda sertleştikçe ters yöne doğru çekilir ve kılları yolar. Ağda geniş miktarda kılı çabuk bir şekilde koparır ve kısa süreliğine acıya ve bazen tahriş ve kırmızılığa neden olur. Sıcak ağda cildinizi de yakabilir.
  • Kimyasal tüy dökücüler: Genellikle jel, losyon ya da cildinize sürdüğünüz krem şeklinde olur. Kimyasal tüy dökücüler, saç gövdesinin protein yapısını parçalayarak çalışır. Bazı insanlar tüy dökücülerdeki kimyasallara karşı alerjik olurlar.
  • Ağartma: Bazıları kılları yok etmektense onları ağartmayı tercih ederler. Ağartma rengini alır, kılları görünmez kılar. Ağartma cilt tahrişine neden olabilir bu yüzden bir bölgede önce deneyin.

Önleme

Aşırı kıllanma önlenemez. Ama polikistik over sendromunuz varsa, obeziteyi kontrol etmek, vücudunuzun normal insülin seviyelerine tepki vermediği bir durum olan insülin direncini engellemek androjen seviyelerini düşürebilir ve daha kıllanmayı sağlar. 
İLGİLİ MAKALE

Cornelia de Lange Sendromu

Doç. Dr. Sinan ÇAĞLAYAN

Kıllanma için diane 35 kullanıyorum aşırı derece sivilce çıktı sebebi ilaç mıdır?... devamı