• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Teşhis
• Tedavisi

Nedir

Beşinci hastalık oldukça yaygın bir çocukluk çağı hastalığıdır. Yetişkinler de yakalanabilir. Bazı insanların yüzünde oluşan döküntüler nedeniyle “tokatlanmış yanak hastalığı” olarak da adlandırılır. Öksürük ve hapşırmayla yayılır.

Genel kural olarak, kişi döküntüler oluşmadan önce, sadece grip benzeri belirtiler gösterdiği süreçte hastalığı yayabilir. Aynğı zamanda kan hastalıkları ya da bağışıklık sistemi zayıflığı gibi başka hastalıkları olanlar, beşinci hastalığı daha uzun süre yayabilirler.
 

Sebepler

Beşinci hastalığa insan parvovirüs B19 neden olur. Bu, köpeklerde ve kedilerde görülen parvovirüsten farklıdır, o yüzden enfeksyon hayvandan insana ya da insandan hayvana geçmez.

İnsan parvovirüs enfeksiyonu kış ve ilkbahar aylarındaki salgınlarda okul yaşındaki çocuklar arasında en yaygındır ama herkes yılın herhangi bir zamanında hasta olabilir. Grip gibi, genelde solunum yolu salgıları ve elden ele temasla kişiden kişiye geçer.

Hastalık döküntü ortaya çıkmadan önceki hafta bulaşıcıdır. Döküntü ortaya çıktığında hastalığı olan kişi bulaşıcı sayılmaz ve uzak durmasına gerek kalmaz.

Belirtiler

 

Beşinci hastalığın erken dönem belirtileri gribe benzer. Bunu birkaç gün sonra beşinci hastalığa özgü bir döküntü takip eder, bazılarında eklem ağrısı olur. Bu nedenle benzer belirtileri olan diğer durumlarla karıştırılabilir.

Grip benzeri belirtileri

Beşinci hastalıkta belirtiler, virüsün bulaşmasından sonraki 2-3 hafta içinde baş gösterir. Genelde ilk belirtiler gribi andırır ve önemsenmeyecek kadar hafif olabilir. Bazı insanlarda hiçbir belirti görülmez. Hastalığın erken belirtileri arasında:

• Burun akıntısı ve boğaz ağrısı
• Baş ve karın ağrısı
• Nadir vakalarda, 38 derece civarında hafif ateş
• Hafif kırıklık ve eklem ağrısı vardır.

Döküntüler

Ayırt edici bir özellik olarak döküntüler, grip gibi görünen belirtilerin yaklaşık 7 gün sonrasında belirebilir, ama yetişkinlerde çocuklardaki kadar sık görülmez. Bazı insanlarda hiç döküntü oluşmaz.

Eğer döküntü oluşursa, genellikle iki ya da üç belirgin aşamalı öngörülebilir bir yol izler:

1. Yüzün her iki yanında ve bazen alın ve çenede kıpkırmızı bir döküntü (çoğu zaman “tokatlanmış yanak” görünüşü şeklinde anılır) meydana gelir. Bu kızarıklık genellikle 2 ila 5 günde gözden kaybolur.
2. Diğer bir döküntü boyun, gövde, önkol, üst bacak ve kaba etlerde meydana gelir. Bu döküntü yuvarlak kırmızı lekeler gibi başlar ve dantelli bir görünüme dönüşür. Başta büyük çocuklarda olmak üzere kaşıntılı olabilir. Bu ikinci aşama bir hafta veya daha kısa sürer.
3. Kaybolan vücut döküntüleri, kişinin, dışarda güneş altında, çok sıcakta kalması ya da stres altına girmesi sonrası tekrar ortaya çıkabilir. Bu döküntüler 1 ila 3 haftada geçer. Döküntüler tekrar ortaya çıkmış olsa bile bu hastalığınızın kötüleştiği anlamına gelmez.

Eklem ağrısı

Eklem ağrısı, başta kadınlar olmak üzere yetişkinlerde, yaygın olarak eller, el ve ayak bilekleri, ayaklarda meydana gelir. Ağrı nadiren daha uzun sürmesine rağmen genellikle 1 ila 3 haftada geçer. Genellikle eklemlerde kalıcı hasar bırakmaz.

Komplikasyonlar

Beşinci hastalık başka bir sağlık sorunu olmayanlar için genelllikle daha ciddi bir soruna neden olmaksızın birkaç hafta içinde atlatılan hafif bir rahatsızlıktır. Ancak, orak hücre anemisi ya da talasemi gibi kan hastalıkları veya bağışıklık sistemi bozukluğu olan kişilerin, komplikasyon riski yüksektir. Beşinci hastalık, hamile bir kadında fetüs sorunlarına da neden olabilir.

Teşhis

 

Doktorlar beşinci hastalığı genellikle, bu hastalığa özgü döküntülerin varlığını kontrol ederek, hastalığa maruz kalışınız hakkında sorular sorarak ve genel muayeneyle teşhis eder. Viral testler, kimi antikorların varlığını tespit ederek yakın zamanlı (son üç ay içisinde) bir enfeksiyonu doğrulamak amacıyla yapılabilir. Ayrıca, bakteriyel enfeksiyon olasılığını değerlendirmek ya da anemi olup olmadığını kontrol etmek için tam kan sayımı yapılabilir.

Hamilelikte beşinci hastalık tanısı

Hamile bir kadın, beşinci hastalık belirtileri gösteriyorsa ya da virüse maruz kalmışsa parvovirüs B19 antikorlarının tespiti için bir kan testi gerekebilir. Kan testi şu durumların varlığını gösterebilir:

 

• Geçmişte bu hastalığı geçirmiş ve şu an bağışık.
• Geçmişte hastalığı geçirmemiş ve bağışıklığı yok. Bu durumda parvovirüs B19 virüsüne maruz kalmaktan kaçınmalıdır.
• Yakın zamanda hastalığa yakalanmış ve hamileliği boyunca yakından izlenmeli. Sık sık fetal ultrasona girmek buna dahildir.

Tedavisi

 

Genel Tedavi

Sağlıklı insanlarda, evde tedavi genellikle beşinci hastalık için gereken tek bakımdır. Döküntülerin yeniden ortaya çıkması hastalığınızın ağır ya da daha kötü olduğu anlamına gelmez. Döküntüler çoğu zaman güneş ışığına maruz kaldıktan sonra, hararet artışı ve stresle yeniden ortaya çıkar.

Beşinci hastalık tedavisinde antibiyotikler kullanılmaz çünkü hastalık bakteri değil virüsten kaynaklanır.

Yüksek risk gruplarında tedavisi

Bağışıklık sistemi bozukluğu ya da belli kan hastalıkları (orak hücre anemisi ya da talasemi gibi) olanlar beşinci hastalık komplikasyonları karşısında yüksek risk grubundadır. Virüse maruziyet sonrası ya da enfeksiyon belirtileri gelişirse bir doktor tarafından yakından izlenmeleri gerekir. Komplikasyonların tıbbi tedavisi bazen hastaneye yatmayı gerektirir.

Hamileyseniz ve beşinci hastalığa neden olan virüse maruz kalmışsanız doktorunuz,  enfeksiyonlu ya da bağışık olup olmadığınızı görmek için kan testi yaptırmanızı tavsiye edebilir. Eğer enfeksiyon kapmışsanız, doktorunuz bebeğinizin durumunu izlemek için hamileliğiniz boyunca sık sık fetüs ultrasonografi taraması yaptırmanızı tavsiye edebilir.

Evde Tedavi

Herhangi bir sağlık sorunu olmayan insanlar için beşinci hastalığın evde tedavisi belirtiler geçene kadar hastayı rahatlatmak için önlemler almaktan ibarettir. Bunun için önerilenler:

• Su kaybını önlemek için bol sıvı verilmesi
• Eklem ağrısı ve baş ağrısını hafifletmek ve ateşi düşürmek için ibuprofen ya da asetaminofen verilmesi. İlaç etiketi üzerindeki bütün talimatları uygulayın. Eğer ilacı bebeğinize verecekseniz, verilebilecek ölçü hakkında doktorunuzun tavsiyelerine uyun. Nadir görülen ama ciddi bir hastalık olan Reye sendromu riski doğurduğu için 20 yaşından küçüklere aspirin vermeyin.
• Döküntüleri tırmıklamasının önlenmesi. Çocuğunuzun tırnaklarını kesin ve tırmıklamasını önlemek için gece eldiven giydirin.
• Eklem ağrısı olan yetişkinlerde, faaliyetlerin sınırlanması ve şişliğin rahatlatılması

Döküntüler yetişkinlerde ve ergenlerde çocuklarda olduğundan daha kaşıntılı olabilir. Kaşıntıyı azaltmanın bazı yolları:

• Yulaf banyosu yapma. Yulaf banyosu için, bir fincan çiğ yulaf ezmesini pamuklu bir kumaşa koyun ve kumaşı bağlayarak, yulaflar yumuşayana kadar sıcak suda haşlayın. Bu yulaf bohçasını lif gibi kullanarak ılık suyla banyo yapın. Evde hazırlanmış yulaf banyosu yerine mağazalarda satılan bir yulaf banyosu ürünü de kullanabilirsiniz.
• Döküntülere kalamin losyonu uygulayabilirsiniz.
• Eğer kaşıntı can sıkıcıysa, reçetesiz bir antihistamin alma. Bu tür ilaçları önce doktorunuzla görüşmeden çocuğunuza vermeyin.
• Pamuklu, bol kıyafetler giyinin.

Beşinci hastalığın yayılmasını önlemek

Döküntülerin ortaya çıkmasıyla, artık kimseye hastalığı bulaştıramazsanız. Çocuk, döküntü oluştuktan sonra, okula ya da bakım merkezine geri dönebilir.

Beşinci hastalığı olduğu belli olan biri, komplikasyonları olanlar da dahil, virüsün yayılmasını önleyici tedbirler almalıdır. Sık sık ellerini yıkamaları buna yardımcı olur. Eğer beşinci hastalığı olan hastanede yatıyorsa, karantinaya alınabilir.