Nedir?

Normal bir insanda her iki böbrekten toplam olarak ortalama 1 dakikada 120 ml kan süzülür.glomerülden süzülen bu süzüntüye ultrafiltrat denir. Bu ultrafiltratın büyük bir kısmı böbrek tubuluslarından geri emilir. Ultrafiltrat içinde eletrolitler, metabolik artıklar bulunur. Böbrek yetmezliği; böbreğin görevlerini yapamaması ve fonksiyonlarını yitirmesi demektir. Böbrek fonksiyonlarını yitirince artık maddeler ve fazla su vücutta kalır. Bunlar toksik tesir gösterir.
 
Ultrafiltrat glomeruldaki filtrasyon mebranını geçen (kapiller çeper-bazal membran ve bowman kapsülü) kan demektir. GFR (Glomeruler filtrasyon hızı) 1 dakikada 50 ml olursa böbrek hastalığı olduğu halde, böbrek yetmezliği olmaz. Kanda üre yükselmez. 1 dakikada GFR(Glomeruler filtrasyon hızı) 20-30 ml’nin altına düşerse böbrek yetmezliği tablosu görülür. GFR(Glomeruler fiiltrasyon hızı) 1 dakikada 10 ml’nin altında ise son dönem böbrek hastalığından söz edilir.
 
Böbrek yetmezliği ikiye ayrılır.
 
-          Akut böbrek yetmezliği
 
-          Kronik böbrek yetmezliği 

Sebepleri

·         Büyük ve uzun süren ameliyatlardan sonra
·         Ağır darbelerden sonra
·         Deprem gibi büyük hasar veren darbelerde
·         Damar bozuklukları
·         Çok şiddetli iltihaplar
·         İdrar yollarının acil tıkanmaları
·         Yanlış kan nakilleri
·         Sıcak çarpması ve yanıklar
·         Zehirlenmeler

Böbrek yetmezliği oluşum mekanizması olarak da 3’e ayrılır.

1) Böbrek Öncesi Sebepler
2) Böbrek nedenli olanlar
3) Böbrek sonrası oluşan nedenler

Böbrek öncesi sebepler:
·         Her iki böbreğe kan gelişi azalmıştır. Böylece süzme de azalır.
·         Kan kaybı ve su kaybında olur.
·         Kalp atımı azalmıştır. Bu durum kalp hastalıklarında olduğu gibi damar hastalıklarında da olur.

Böbrek sonrası sebepler:
·         Her iki idrar yolunda veya dış idrar kanalında tıkanıklıklar ( Taş vs.)
·         Prostat büyümesi
·         İdrar yolları ve mesane sinirlerinin çalışmaması
·         Ameliyat sırasında her iki idrar yolunun bağlanması

Böbreğe bağlı sebepler:
·         Arsenik, kurşun, fosfor, mantar yemeği, alkol gibi zehirli ve toksik maddelerin böbrek yapısını bozması
·         Böbreğe hiç kan gelmemesi

Belirtiler

Böbrek Yetmezliği belirtileri sebebe göre değişir kalp ve kan hastalıklarından ileri geliyorsa bununla ilgili tansiyon düşmesi, nabız düşmesi gibi belirtiler verir. Terleme, çarpıntı, nefes darlığı vardır. Hiç idrar çıkarılmıyorsa idrar yolları tıkanıklığı düşünülür. Bu prostat olabildiği gibi birde taş olabilir. İdrar hiç çıkmaz veya çok az çıkar kanda üre yükselmiştir.

Tedavi

·         Tedavide sebebe yöneliktir. Tıkanıklık varsa bunu giderilecek sonda konur.
·         Uygun serumlar verilerek su kaybı giderilir.
·         Kan kaybı varsa kan verilir.
·         İltihap varsa uygun antibiyotik ile bu kurutulur.
·         Üreyi artıracak ve proteinden fakir, karbonhidrattan zengin diyet yemeği verilir. Çok defa hastalar iştahsızdır, bulantı ve kusma vardır.
·         İdrar söktürücü ilaçlar verilir.

Böbrek yetmezliği zamanında müdahale ve uygun tedavi ile çok defa iyileşir. Bazen de müzminleşir.
İLGİLİ MAKALE

Böbrek Yetmezliği ve Tedavisi

Özer SELİMOĞLU

Doktor bey iyi çalışmalar benim sol bacagimda diz eklem yerinden ayak bileğine kadar damar sis gittim muayene oldum ama henüz yetmezliği tesisi koydu... devamı