Nedir

Akut böbrek yetmezliği (akut böbrek yaralanması olarak da bilinir) böbrek faaliyetinin aniden durması demektir. Böbreklerimiz; atık maddeleri dışarı atarak kandaki su, mineral (elektroritler) ve tuzun dengelenmesine yardımcı olur.  Böbrek çalışması durduğunda atık maddeler, sıvı ve elektrolitler dışarı atılmazlar ve vücutta kalırlar. Bu da ölümcül durumlara neden olabilir.

Sebepleri

Akut Böbrek Yetmezliğine Ne Sebep Olur?

Akut böbrek yetmezliğinin üç ana sebebi vardır:

    • Böbreklere kan akışının aniden durması. Kötü bir yaralanma sonucu meydana gelen ani kan kaybı ya da bütün vücuda enfesiyon yayılması, böbreklere olan kan akışını azaltabilir.  Vücutta yeteri kadar sıvı bulunmaması (dehidrasyon) da böbreklere zarar verebilir.
    • Bazı tedaviler, enfeksiyon ya da zehirlenme sonucu oluşan hasar. Çoğu insanda herhangi bir tedavi sonucunda böbrek problemi oluşmaz. Ciddi ya da kronik hastalıkları olan insanların gördükleri tedavi nedeniyle böbrek problemi yaşama olasılıkları, diğer insanlardan daha fazladır. Böbreklere zarar verebilecek tedaviler şunlardır:

    • Gentamisin ve streptomisin içeren antibiyotikler
    • Aspirin ve ibuprofen gibi ağrı tedavileri
    • ACE inhibitör bazlı kan basıncı tedavileri
    • Bazı X ışını testlerinde kullanılan boyalar
  • İdrarın, böbreklerden dışarı atılmasını önleyen ani blokajlar. Böbrek taşları, tümör, enfeksiyon, herhangi bir yaralanma ya da genişleyen prostat bezi, idrarın böbrekten çıkmasına engel olur.

Aşağıdaki durumlarda akut böbrek yetmezliği yaşama ihtimali daha fazladır.

  • Yaşlı bir yetişkinseniz,
  • Böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı, diyabet, yüksek tansiyon, kalp yetmezliği ya da obezite gibi uzun dönemli sağlık problemleriniz varsa,
  • Hali hazırda hasta, hastalık nedeniyle hastanede ya da tedavi için bir sağlık merkezindeyseniz. Kalp ameliyatı, karın ameliyatları, kemik iliği nakli gibi tedaviler de sizi böbrek yetmezliğine eğilimli hale getirebilir.

Belirtileri

Belirtileri Nelerdir?

Akut böbrek yetmezliği belirtileri şunlardır:

  • Tuvalete gittiğinizde hiç idrar gelmemesi, ya da çok az gelmesi
  • Bilhassa bacak ve ayaklarda şişme
  • Yediğinizi hissetmeme
  • Mide bulantısı ve kusma
  • Endişeli, huzursuz ve uykusuzluk hissi
  • Sırtta hemen kaburga kemiği altında ağrı. Buna yan ağrısı da denilmektedir.

Bazı kişilerde ise herhangi bir belirti görülmez.

Teşhis

Akut Böbrek Yetmezliği Nasıl Teşhis Edilir?

Doktorunuz olası belirtiler, almış olduğunuz tedaviler ve yaptırmış olduğunuz tetkiklerle ilgili sorular soracaktır. Belirtileriniz, böbrek probleminizin sebebinin anlaşılmasına yardımcı olur.

Kan ve idrar testleri ise böbreklerinizin ne kadar çalıştığının anlaşılmasına yardımcı olur. Kimyasal kontrol testleri de sodyum (tuz), potasyum ve kalsiyum seviyenizi gösterir. Doktorunuzun böbreklerinizi görmesi için bir ulturason testi yaptırmanız da gerekebilir.

Hâlihazırda hastanede bulunuyorsanız, başka problemler için yaptırmış olduğunuz test sonuçlarıyla da böbrek yetmezliği probleminiz anlaşılabilir.

Tedavi

Nasıl Tedavi Edilir?

Doktorunuz ya da böbrek uzmanınız (nefrolog), böbrek yetmezliğine neden olan problemi tedavi edecektir. Doktorunuz, aynı zamanda şunları yapacaktır:

Atık maddelerin vücutta birikmesini önleyecektir. Bu esnada diyalize girmeniz gerekebilir, böylece kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz.

Başka problemleri engelleyecektir. Enfeksiyon meydana gelmesini engellemek ve mevcut enfeksiyonu tedavi etmek için antibiyotik kullanmanız gerekebilir. Vücuttaki fazla sıvının atılması ve vücudun mineral dengesinin muhafaza edilmesi için de antibiyotik kullanmanız gerekebilir.

Tedavileri doktorunuzun size söylediği gibi uygulayarak iyileşmek için kendi kendinize yardımcı olabilirsiniz. Böbrek faaliyetlerinizi zora sokmamak için özel bir perhiz yapmak durumunda kalabilirsiniz. Sodyum, kalsiyum ve fosfor içeren yiyeceklerini sınırlandırmanız gerekebilir. Öğünlerinizi planlamak için bir diyetisyenden yardım alabilirsiniz.

Akut böbrek yetmezliği uzun dönemli problemlere neden olabilir mi?

Vakaların yaklaşık yarısında, doktorlar böbrek yetmezliğine neden olan problemleri birkaç gün ya da bir hafta içinde çözmektedirler. Tedavi gören kişilerin böbrekleri, normal hayatlarına devam etmelerini sağlayacak kadar iyi çalışmaktadır.

Ancak bazı kişilerde ise kronik böbrek hastalığına yol açacak ciddi böbrek hasarları meydana gelmektedir.  Yaşlılar ve ciddi sağlık problemleri nedeniyle çok zayıf düşmüş kişilerin iyileşmesi mümkün olmayabilir. Böbreklerinin iflas etmesine yol açmış sağlık sorunları olan insanlar genelde hayatını kaybedebilirler.
İLGİLİ MAKALE

Böbrek Yetmezliği ve Tedavisi

Özer SELİMOĞLU

Doktor bey iyi çalışmalar benim sol bacagimda diz eklem yerinden ayak bileğine kadar damar sis gittim muayene oldum ama henüz yetmezliği tesisi koydu... devamı