• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Risk Faktörleri
• Muayenesi
• Teşhisi
• Tedavisi
• Önleme

Nedir

Cilt kanseri — cilt hücrelerinin anormal büyümesi —güneşe en fazla maruz kalan ciltte meydana gelir. Ancak bu yaygın kanser tipi aynı zamanda cildinizin güneş ışığına genellikle maruz kalmayan bölgelerinde de meydana gelebilir.

Bazal hücreli karsinom, skuamöz hücreli karsinom ve melanom olmak üzere üç büyük cilt kanseri tipi vardır.

Ultraviyole radyasyonunu sınırlayarak veya ondan kaçınarak cilt kanseri riskinizi azaltabilirsiniz. Şüphe uyandıran değişimler için cildinizi kontrol etmeniz cilt kanserini en erken aşamalarında tespit etmenizi sağlayabilir. Cilt kanserinin erken teşhisi, başarılı bir cilt kanseri tedavisi için en büyük şansı sunar.

Belirtileri

Cilt kanseri nerede gelişir?

Cilt kanseri özellikle saç derisi, yüz, dudaklar, kulaklar, boyun, göğüs, kollar ve eller ve kadınların bacakları da dahil olmak üzere cildin güneşe maruz kalan bölgelerinde meydana gelir. Ancak aynı zamanda, avuç içiniz, tırnaklarınızın alt kısmı, ayak parmaklarınızın arası ve alt kısmı ve genital bölgeniz gibi nadiren gün ışığı gören bölgelerinizde de oluşabilir.

Cilt kanseri, daha koyu tenliler de dahil olmak üzere her ciltten insanı etkileyebilir. Koyu tenlilerde, normalde güneşe maruz kalmayan bölgeler olarak düşünülen alanlarda melanom oluşması muhtemeldir.

Bazal hücreli karsinom belirtileri

Bazal hücreli karsinom genellikle vücudunuzun, yüzünüz, kulaklarınız ve kafa deriniz gibi güneşe maruz kalan bölgelerinde oluşur. Bazal hücreli karsinom şu şekillerde görülebilir:

• İnci veya balmumu gibi bir şişlik olarak
• Düz, et rengi veya kahverengi lekeye benzer bir yara olarak.

Skuamöz hücreli karsinom belirtileri

Genel olarak skuamöz hücreli karsinom, vücudunuzun yüz, dudaklar, kulaklar ve eller gibi güneşe maruz kalan bölgelerinde meydana gelir. Skuamöz hücreli karsinom şu şekillerde görülebilir:

• Sert, kırmızı bir nodül
• Pul pul, kabuklu bir yüzeye sahip yayvan bir yara.

Melanom belirtileri

Melanom, normal bir ciltte veya var olan bir lekenin kansere dönüşmesi sonucu vücudunuzun herhangi bir bölgesinde meydana gelebilir. Melanom, erkeklerin genellikle vücut, baş veya boynunda gelişir. Kadınlarda ise genellikle alt bacak kısmında oluşur. Hem kadın hem erkeklerde melanom, güneşe maruz kalmayan ciltte meydana gelebilir. Melanom her ten renginden kişiyi etkileyebilir. Daha koyu renk teni olan insanlarda melanom, avuç içi veya ayak tabanında veya el ya da ayak parmaklarının altında oluşma eğilimi gösterir.

Melanom belirtileri arasında şunlar yer almaktadır:

• Koyu renk benekli, büyük ve kahverengi bir leke
• Rengi, büyüklüğü ya da dokunma hissi değişen veya kanayan bir vücut lekesi
• Sınırları değişen düzensiz bir leke veya kırmızı, beyaz, mavi veya mavi-siyah görünümünde lekeler
• Avuç içlerinizde, ayak tabanlarınızda, parmak uçlarınızda veya ayak uçlarınızda ya da ağız, burun, vajina ve anüsünüzü çevreleyen mukoza zarınızda oluşan koyu renkli yaralar.

Daha az görülen cilt kanserlerinin belirtileri

Diğer daha az görülen cilt kanseri türleri arasında şunlar yer almaktadır:  

• Kaposi sarkomu. Cilt kanserinin nadiren görülen bu türü cildin kan damarlarında oluşur ve ciltte veya mukozada kırmızı veya mor lekelere neden olur. Kaposi sarkomu genel olarak, AIDS hastalığı olan kişiler gibi zayıflamış bağışıklık sistemi olanlarda veya organ nakli geçirenler gibi doğal bağışıklığı bastıran ilaçlar kullananlarda meydana gelir. Kaposi sarkomu ayrıca Akdeniz kökenli orta yaş üstü yetişkinlerde de oluşabilir.
• Merkel hücreli karsinom. Merkel hücreli karsinom, cildin üzerinde veya hemen altında ve saç köklerinde oluşan katı ve parlak nodüllere neden olur. Merkel hücreli karsinom genellikle, baş, boyun, kollar ve bacaklar gibi güneşe maruz kalan bölgelerde meydana gelir.
• Sebase bez karsinomu. Bu ender görülen ve saldırgan kanser türü, cildin yağ bezelerinde meydana gelir. Genellikle sert, ağrısız nodüller olarak ortaya çıkan sebase bez karsinomu her yerde gelişebilirken; en çok da göz kapağı bölgesinde meydana gelmekte ve diğer gözkapağı problemleriyle karıştırılmaktadır. 

Doktora ne zaman gidilmeli?

Cildinizde sizi endişelendiren herhangi bir değişiklik fark ederseniz hemen doktorunuzla randevu ayarlayın. Ciltte oluşan tüm değişiklikler cilt kanserinden kaynaklanmaz. Doktorunuz sebebini belirlemek için cildinizi inceleyecektir.

Sebepler

Cilt kanseri, sağlıklı cilt hücrelerinin DNA’larında mutasyonlar oluştuğu zaman meydana gelir. Mutasyonlar, hücrelerin kontrol dışı büyüyerek bir küme kanserli hücre oluşturmasına neden olur.

Cilt kanserinde bulunan hücreler

Cilt kanseri, cildinizin en üst tabakası olan epidermiste başlar. Epidermis, vücudunuzun düzenli olarak değiştirdiği, cilt hücreleri üzerinde koruyucu bir katman oluşturan ince bir tabakadır. Epidermiste üç ana hücre türü bulunur:

• Skuamöz hücreler, dış yüzeyin hemen altında yatar ve cildin iç astarı olarak görev yapar.
• Bazal hücreler, yeni cilt hücreleri üretir ve skuamöz hücrelerinin altında bulunurlar.
• Melanositler, cilde normal rengini veren melanin pigmentini üretir ve epidermisin alt kısımlarında bulunurlar. Melanositler güneş altındayken, cildinizin daha derin katmanlarının korunmasında yardımcı olmak için daha fazla melanin üretirler. Ekstra melanin, bronz tenin daha koyu rengini üretir.

Kanserinizin başladığı yer, tipini ve tedavi seçeneklerinizi belirler.

Ultraviyole ışınları ve diğer muhtemel sebepler

Cilt hücrelerindeki DNA’ya gelen zararın çoğu, güneş ışığı, ticari solaryum ışınları ve bronzlaşma yataklarında bulunan ultraviyole radyasyonu sebebiyle olmaktadır. Ancak güneşe maruz kalma, güneşe fazla maruz kalmayan ciltlerde oluşan cilt kanserlerini açıklamamaktadır. Bu durum, zehirli maddelere maruz kalmak veya bağışıklık sisteminizi zayıflatan bir durumu olmak gibi diğer faktörlerin cilt kanserine yakalanma riskinize katkıda bulunabileceğini gösterir.

Risk Faktörleri

Cilt kanserine yakalanma riskinizi artırabilecek faktörler arasında şunlar yer almaktadır:

• Açık ten. Her ten renginden herhangi biri cilt kanserine yakalanabilir. Ancak cildinizde daha az pigment (melanin) bulunması UV radyasyonunun zararlarına karşı daha az korunmaya neden olur. Sarı veya kızıl saçlıysanız, açık renk gözleriniz varsa ve kolayca çillenebiliyor veya güneş yanığı olabiliyorsanız, daha koyu tenli olanlara göre cilt kanserine yakalanma riskiniz daha yüksektir.
• Güneş yanığı geçirmiş olmak. Her güneş yanığı geçirdiğinizde, cilt hücrelerinize zarar verir ve cilt kanseri geliştirme riskinizi artırırsınız. Bir güneş yanığı sonrası cildiniz, zararı onarmak için çalışır. Bir çocuk veya genç olarak birden fazla kabarcıklı güneş yanığınızın olması, yetişkinliğinizde cilt kanserine yakalanma riskinizi arttırır. Yetişkinlikte güneş yanıkları da ayrıca bir risk faktörüdür.
• Aşırı güneşe maruz kalmak. Güneş altında çok fazla zaman harcayan biri, özellikle de güneş losyonu veya kıyafetle korunmuyorsa, cilt kanserine yakalanabilir. Solaryum ve bronzlaşma yataklarının da dahil olduğu güneşlenme, sizi risk altına sokar. Bronzlaşmış bir cilt, aşırı UV radyasyonuna cildinizin verdiği bir yaralanma cevabıdır.
• Güneşli veya yüksek irtifalı iklimler. Güneşli, sıcak iklimlerde yaşayan insanlar, daha soğuk iklimlerde yaşayanlardan daha fazla güneş ışığına maruz kalmaktadır. Güneşin en güçlü olduğu daha yüksek tepelerde yaşamak da sizi daha fazla radyasyona maruz bırakır.
• Benler. Çok fazla beni olan veya displastik nevüs adı verilen anormal benleri olan kişiler yüksek cilt kanseri riski altındadır. Sıra dışı görünen ve normal benlerden daha büyük olan bu anormal benlerin kanserli olması diğerlerine göre daha olasıdır. Eğer anormal benlerle ilgili bir geçmişiniz varsa, düzenli olarak değişimlerini izleyin.
• Prekanseröz cilt lezyonları. Aktinik keratoz olarak bilinen cilt lezyonlarına sahip olmak cilt kanserine yakalanma riskinizi arttırır. Bu prekanseröz cilt tümörleri, genellikle renkleri kahverengiden koyu pembeye değişiklik gösteren pürüzlü, pul pul lekeler olarak görülür. En fazla görüldükleri yerler, cildi güneşten zarar görmüş açık tenli insanların yüz, alt kollar ve elleridir.
• Aileden birinin cilt kanseri geçirmiş olması. Eğer ebeveynlerinizden biri veya bir kardeşiniz cilt kanseri geçirdiyse, sizin de yakalanma riskiniz yüksektir.
• Kişinin daha önce cilt kanseri geçirmiş olması. Eğer daha önce cilt kanserine yakalandıysanız tekrar geçirme ihtimaliniz yüksektir. Başarıyla temizlenen bazal hücre ve skuamöz hücre bile tekrar dönebilir.
• Zayıflamış bağışıklık sistemi. Zayıflamış bağışıklık sistemi olan insanların cilt kanserine yakalanma riski daha fazladır. Bu durum, HIV/AIDS veya lösemi olan ve bir organ nakli geçirdikten sonra bağışıklık sistemini bastıran ilaçlar kullanan insanları içerir.
• Bazı kimyasal maddelere maruz kalmak. Arsenik gibi bazı kimyasal maddelere maruz kalmak cilt kanserine yakalanma riskinizi arttırabilir.
• Yaşın ilerlemesi. Cilt kanseri geliştirme riski, özellikle çoğu cilt kanseri oldukça yavaş geliştiği için, yaşla birlikte artmaktadır. Çocukluk veya ergenlikte oluşan zarar, orta yaşlara kadar belirgin bir hal almayabilir. Yine de cilt kanserinin gelişmesi yaşlı insanlarla sınırlı değildir ve her yaşta olabilir.

Muayenesi

Cildinizde sizi endişelendiren herhangi bir sıra dışı değişiklik fark ederseniz aile hekiminizle veya pratisyen doktorunuzla randevu ayarlayın. Bazı durumlarda, cilt hastalıkları ve durumları konusunda uzman bir doktora (dermatolog) yönlendirilebilirsiniz.

Randevular kısa olduğundan ve henüz işin başında olduğunuzdan, randevunuza iyi hazırlanmanız güzel bir fikirdir. Burada randevuya hazırlanmanızda size yardımcı olacak bazı bilgiler ve doktorunuzdan beklemeniz gerekenler hakkında bazı bilgiler sunacağız.

Yapabilecekleriniz

• Randevu öncesi kısıtlamalara dikkat edin. Randevuyu ayarladığınız sırada, randevudan önce diyetinizi kısmak gibi yapmanız gereken herhangi bir şey olup olmadığını mutlaka sorun.
• Belirtilerinizi not alın. Randevuyu ayarlama sebebinizle alakasız gibi görünenler de dahil tüm belirtilerinizi yazın.
• Önemli tüm kişisel noktaları not alın. Büyük stresler veya hayatınızda yaşadığınız değişiklikleri de ekleyin.
• Aldığınız tüm ilaçları not alın. Vitamin ve takviyeleri de ekleyin.
• Mümkünse bir yakınınıza yanınızda götürün. Bazen randevuda sağlanan tüm bilgiyi akılda tutmak zor olabilir. Size eşlik eden biri unuttuğunuz veya kaçırdığınız noktalarda yardımcı olabilir.
• Doktorunuza sormak istediğiniz soruları not alın.

Doktorunuzla geçireceğiniz zaman kısıtlıdır; bu nedenle sormak istediğiniz soruları not almanız zamanınızı iyi değerlendirmenizde size yardımcı olacaktır. Zamanınızın yetmemesi olasılığına karşın, sormak istediğiniz soruları en önemli olandan en az önemli olana doğru sıralayın. Cilt kanseri için doktorunuza sorabileceğiniz temel sorular arasında şunlar yer almaktadır:

• Cilt kanseri miyim?
• Cilt kanserim hangi tür?
• Ekstra testlere ihtiyacım olacak mı?
• Tedavi seçeneklerim nelerdir?
• Her tedavinin muhtemel riski nedir?
• Ameliyat iz bırakacak mı?
• Başka cilt kanserleri için de yüksek risk altında mıyım?
• Yüksek cilt kanseri riskini nasıl azaltabilirim?
• Yüksek cilt kanseri riskine karşın düzenli olarak cilt muayenelerine girmeli miyim?
• Bir uzmanla görüşmeli miyim? Bu ne kadara mal olur ve sigortam bunu karşılar mı?
• Yanımda götürebileceğim bir broşür veya çıktı var mı? Hangi internet sitelerini ziyaret etmemi önerirsiniz?
• Tamamlayıcı ziyaretlere gelip gelmemem gerekeceği konusunda belirleyici olan nedir?

Hazırlamış olduğunuz soruların yanı sıra, randevu sırasında anlamadığınız herhangi bir şey olduğunda doktorunuza sormaya çekinmeyin.

Teşhisi

Cilt kanserinin teşhisi

Cilt kanserini teşhis edebilmek için doktorunuz şunları yapabilir:

• Cildinizin muayene edilmesi. Doktorunuz cildinizdeki değişikliklerin cilt kanseri olma olasılığına karşın cildinizi muayene edebilir. Bu teşhisi doğrulamak için daha fazla test de gerekebilir.
• Test etmek için cildinizden bir numune alınması (cilt biyopsisi). Doktorunuz laboratuar testi için cildinizin şüpheli görünen kısmından küçük bir parça alabilir. Biyopsi, cilt kanseri olup olmadığınızı; öyleyseniz de hangi tür cilt kanseri olduğunuzu belirleyebilir.

Cilt kanserinin boyutunun belirlenmesi

Eğer doktorunuz cilt kanseri olduğunuzu belirlerse, kanserin boyutunu veya aşamasını belirlemek için fazladan testler uygulayabilir. Bazal ve skuamöz hücre karsinomu gibi yüzeysel cilt kanserleri nadiren yayıldığı için kanserin hangi evrede olduğunu anlamak için yapılabilecek tek test genellikle biyopsidir. Ancak kanseriniz fazla yayılmışsa veya uzun zamandır bulunuyorsa, doktorunuz kanserin boyutlarını öğrenmek için daha fazla test yapılmasını önerebilir.

Cilt kanseri genellikle iki evreye ayrılır:

• Lokal. Bu evrede kanser sadece cildi etkiler..
• Metastatik. Bu noktada kanser cild dışında yayılmıştır. .

Cilt kanserinin aşaması, hangi tedavi seçeneklerinin en etkili olacağının tespit edilmesine yardımcı olur.

Tedavisi

Cilt kanseri ve Aktinik keratoz olarak da bilinen prekanseröz cilt lezyonlarının tedavisi, büyüklüğüne, türüne, derinliğine ve lezyonun yerine göre değişiklik gösterir. Cildin yüzeyiyle sınırlı küçük cilt kanserleri, tümörün tamamının alındığı birincil cilt biyopsisi haricinde tedavi gerektirmeyebilir.

Bu tedavi yeterli gelmezse, seçenekler arasında şunlar yer alabilir:

• Dondurmak. Doktorunuz Aktinik keratoz ve diğer küçük, ilk aşamadaki cilt kanserlerinizi sıvı nitrojenle (kriyocerrahi) dondurarak yok edebilir. Ölü doku çözüldüğünde deri değiştirir.
• Eksizyonel ameliyat. Bu tedavi yöntemi her türden cilt kanserine uygun olabilir. Doktorunuz kanserli dokuyu ve sağlıklı cildi çevreleyen bir parçayı keserek alır (çıkarır). Tümörün çevresindeki ekstra normal cildi de alan büyük bir kesip alma işlemi bazı durumlarda tavsiye edilebilir.
• Lazer terapisi. Tam doğru ve yoğun bir ışık demeti, genellikle çevre dokuya verilen çok az bir zararla ve minimum kanama, şişme ve yarayla tümöre yoğunlaşır. Doktor bu tedavi yöntemini yüzeysel cilt kanserlerini iyileştirmede kullanabilir.
• Mohs cerrahisi. Bu prosedür, hem bazal hem de skuamöz hücre karsinomlar içerebilen, daha büyük, tekrarlayan veya tedavisi zor olan cilt kanserleri içindir. Doktorunuz hiçbir anormal hücre kalmayana kadar tüm deri tabakalarını tek tek kaldırarak mikroskop ile inceler. Bu prosedür, çevredeki sağlıklı ciltten fazla miktarda alınmadan kanserli hücrelerin kesilip çıkarılmasını sağlar.
• Küretaj ve elektrodesikasyon. Tümörün büyük çoğunluğunu çıkardıktan sonra, doktorunuz bir döner bıçak yardımıyla kanserli hücrelerin tabakalarını kazıyarak çıkarır. Elektrikli bir iğne geride kalan kanserli hücreleri yok eder. Bu kolay ve hızlı prosedür, küçük veya zayıf bazal hücre kanserlerinin tedavisinde yaygın olarak kullanılır.
• Radyasyon terapisi. Radyasyon, ameliyatın bir seçenek olamayacağı durumlarda tercih edilebilir.
• Kemoterapi. Kemoterapide ilaçlar, kanserli hücreleri yok etmek için kullanılmaktadır. Cildin üst katmanıyla sınırlı olan kanser türleri için, anti-kanser etkin maddeler içeren krem veya losyonlar direkt olarak cilde uygulanabilir. Günümüzdeki ilaçlar şiddetli iltihaba neden olabilir veya yara izi bırakabilir. Sistemli kemoterapi, vücudun diğer taraflarına sıçramış olan cilt kanserlerinin tedavisinde kullanılabilir.
• Fotodinamik terapi (FDT). Bu tedavi, kanser hücrelerini ışığa karşı hassaslaştıran lazer ışığı ve ilaçların bir kombinasyonuyla cilt kanseri olan hücreleri yok eder. FDT cildinizi ışığa karşı hassaslaştırır; bu nedenle tedaviden sonra 6 hafta kadar direkt gün ışığından kaçınmanız gerekecektir.
• Biyolojik terapi. Biyolojik tedaviler bağışıklık sisteminizi, kanserli hücreleri öldürmesi için teşvik eder. Belirli cilt kanserlerinin tedavisinde kullanılan biyolojik terapi ilaçlarının içinde interferon ve interlökin-2 yer almaktadır.

Önleme

Çoğu cilt kanserinden korunabilirsiniz. Kendinizi korumak için aşağıdaki ipuçlarını takip edin:

• Gün ortasında güneşten sakının. Çoğu insan için güneş ışınları 10:00 ve 16:00 saatleri arasında en güçlü zamanındadır. Kışın veya hava bulutluyken bile, açık hava aktivitelerinizi günün diğer saatlerine programlayın. Yıl boyunca siz UV radyasyonunu emersiniz ve bulutlar zararlı ışınlara karşı çok az bir koruma sağlayabilirler. Unutmayın ki, güneş yanıkları ve bronzlaşma, cilt kanseri geliştirme riskinizi artıran cilt hasarına sebep olmaktadır. Zaman içinde birikmiş olan güneşe maruz kalma da cilt kanserine neden olabilir.
• Yıl boyunca güneş losyonu kullanın. Güneş losyonları tüm zararlı UV ışınlarını; özellikle de melanoma neden olan radyasyonu engelleyemez. Ancak güneşten korunma programının bütününde çok önemli bir rol oynar. Geniş spektrumlu ve en az 15 koruma faktörlü bir güneş losyonu seçin. Büyük miktarda güneş losyonunu, dudaklarınız, kulaklarınızın uçları, ellerinizin dış kısmı ve boynunuzun da dahil olduğu güneşe maruz kalan tüm bölgelerinize sürün.
• Güneşten koruyucu kıyafetler giyin. Güneş losyonları UV ışınlarına karşı tam koruma sağlamaz. Bu nedenle cildinizi, koyu,kol ve bacaklarınızı saran sıkı örülmüş giysilerle ve bir beysbol şapkasından veya bir kasketten daha iyi koruyan geniş kenarlı bir şapka ile koruyun. Bazı şirketler de ayrıca ışık korunum giysileri satmaktadır. Bir dermatologdan uygun marka için tavsiye alabilirsiniz. Güneş gözlüklerini unutmayın. UV radyasyon türleri olan UVA ve UVB ışınlarını engelleyen gözlükleri tercih edin.   
• Bronzlaşma yataklarından uzak durun. Bronzlaşma yatakları, UV ışınlarını emerek cilt kanserine yakalanma riskinizi arttırabilir.
• Güneşe karşı hassaslaştıran ilaçlara dikkat edin. Bazı yaygın kullanılan ve reçetesiz temin edilebilinen ilaçlar; antibiyotiklerin de dahil olduğu bazı kolesterol, yüksek kan basıncı ve diyabet ilaçları ve bir antiinflamatuar ve analijezik olan ibuprofen gibi nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar, cildinizi güneşe karşı hassaslaştırabilir. Aldığınız ilaçların yan etkileriyle ilgili olarak doktorunuzla veya eczacınızla konuşun. İlaçlarınız güneşe karşı hassasiyetinizi arttırıyorsa, cildinizi korumak için güneşe çıkmadan önce ekstra önlemler alın.
• Cildinizi sürekli kontrol edin ve değişiklikleri doktorunuza bildirin. Cildinizi, var olan benleriniz, çilleriniz, şişkinlikleriniz ve doğum lekeleriniz üzerindeki yeni büyümeler veya değişiklikler için sık sık kontrol edin. Bir ayna yardımıyla yüzünüzü, boynunuzu, kulaklarınızı ve kafa derinizi inceleyin. Göğüs ve gövdenizi, kol ve ellerinizin üstlerini ve iç kısımlarını inceleyin. Bacak ve ayaklarınızın hem ön hem arka kısmını, ayak tabanlarınız ve parmaklarınızın iç kısımları da dahil olmak üzere inceleyin. Aynı zamanda genital bölgenizi ve kalçalarınızın arasını da inceleyin.