• İçindekiler
• Nedir
• Sebebi
• Belirtileri
• Teşhisi
• Tedavisi
• Son Gelişmeler

Nedir

İşitsel işlemleme nedir?

İşitsel işlemleme, beyninizde çevrenizdeki sesleri tanımlarken ve yorumlarken neler olduğunu tanımlamak için kullanılan bir terimdir. İnsanlar ses olarak algıladığımız enerjinin kulakta yol alması ve beyin tarafından yorumlanan elektriksel bilgilere dönüşmesi ile duyarlar. İşitsel işlem bozukluğunun “bozukluk” bölümü bir şeyin bilgilerin işlenmesini veya yorumlanmasını olumsuz olarak etkilediği anlamına gelir.

İşitsel işlemleme bozukluğu bulunan çocuklar kendileri sesli ve açık olsalar da genellikle kelimelerdeki seslerin arasındaki hafif farklılıkları algılayamazlar. Örneğin “Bana sandal ve küreğin ortak özelliklerinden bahseder misin?” ricası işitsel işlemleme bozukluğu olan bir çocuk tarafından “Baba kürek ve sandalın ortak özelliklerinden bahseder misin?” olarak algılanabilir. Hatta bu rica “Bana mandal ve tüfeğin ortak özelliklerinden bahseder misin” olarak da algılanabilir. Bu tür problemler daha çok işitsel işlemleme sorunu bulunan kişinin gürültülü bir ortamda olması veya bu kişinin karmaşık bir bilgiyi dinlemesi durumunda ortaya çıkar.

İşitsel işlemleme bozukluğunu diğer birçok adı daha vardır. Bu rahatsızlık bazen merkezi işitsel işlemleme bozukluğu olarak da söylenir. Diğer yaygın adlar arasında işitsel algılama problemi, işitsel kavrama eksikliği, merkezi işitsel disfonksiyon, merkezi sağırlık ve sözde “kelime sağırlığı” yer alır.

Sebebi

İşitsel işlemleme zorluğunun nedeni nedir?

Rahatsızlığın nedeni tam olarak bilinmemektedir. İnsan iletişimi tamamlanmış algısal bilgileri işitme gibi duyular yoluyla dış dünyadan almaya ve bu bilgiyi anlamlı bir şekilde yorumlamaya dayanır. İnsan iletişimi aynı zamanda dikkat ve hafıza gibi bazı belirti zihinsel yetenekleri de gerektirmektedir. Bilim adamları tüm bu süreçlerin nasıl çalıştığını ve etkileşim gösterdiğini veya bu süreçlerde iletişim bozuklukları vakalarında nasıl işlev bozuklukları olduğunu hala bilmemektedir. Çocuğunuz normal bir şekilde işitiyor gibi görünse de, çocuğunuz bu sesleri konuşma ve dilde kullanırken zorluklar yaşayabilir.

İşitsel işlemleme bozukluğunun nedeni genellikle bilinmemektedir. Çocuklarda işitsel işlemleme güçlüğü disleksi, dikkat eksikliği bozukluğu, otizm, otizm spektrum bozukluğu, belirli dil özürleri, pervasif gelişim bozukluğu veya gelişim geriliği gibi bazı sağlık sorunları ile ilişkilendirilebilir. Bazen bu terim işitme ve dil sorunu bulunmayan fakat öğrenmede güçlük geçen çocuklarda yanlış bir şekilde kullanılır.

Belirtileri

Muhtemel işitsel işlemleme güçlüğünün belirtileri nelerdir? İşitsel işlemleme bozukluğu olan çocuklar genellikle normal işitme ve zekâya sahiptir. Bununla birlikte bu çocuklarda şu durumlar görülebilir.

• Ağız yolu ile sunulan bilgilere dikkat etmede ve bu bilgileri hatırlamada güçlükler

• Birden fazla adımlı talimatları yerine getirmede problemler

• Zayıf dinleme yetenekleri

• Bilgileri işlemek için daha fazla zamana gereksinim

• Düşük akademik performans

• Davranış problemleri

• Dilsel zorluklar (örneğin hece sıralarını karıştırma ve kelime geliştirme ve dili anlamada problemler)

• Okuma, anlama, heceleme ve kelime hazinesinde güçlük yaşama

Teşhisi

Çocuklarda şüphelenilen işitsel işlemleme zorluğu nasıl teşhis edilir? Siz, bir öğretmen veya bir bakıcı çocuğunuzda işitsel işlemleme zorluğunun belirtilerini ilk fark eden kişi olabilir. Bu nedenle çocuğunuzun öğretmeni ile okul ve okul öncesi performansına ilişkin olarak görüşmek iyi bir fikirdir. Birçok sağlık profesyoneli de çocuklardaki işitsel işlemleme bozukluğunu teşhis edebilir.

Profesyonellerin süre gelen gözlemler yapması gerekebilir. Profesyonellerin yapacaklarının çoğu diğer sağlık problemleri ihtimalini ortadan kaldırmaktır. Bir çocuk doktoru veya aile doktorunuz aynı belirtilerden bazılarına yol açan muhtemel hastalık ihtimallerini ortadan kaldırabilir. Doktorunuz büyüme ve gelişimi ölçer Eğer işitmeye ilişkin bir hastalık veya bozukluk varsa, kafa ve boyun hastalık ve bozuklukları konusunda uzmanlaşmış bir kulak-burun-boğaz uzmanına yönlendirilebilirsiniz.

Çocuğunuzda işitsel işlev bozukluğu olup olmadığını tespit etmek için işitsel değerlendirmeler gereklidir. Bir odyolog bir kişinin duyabileceği en yumuşak ses ve kelimeleri belirlemek için testler yapabilir. Ayrıca kişinin kelime ve cümlelerdeki sesleri ne kadar iyi tanımlayabildiğini görmek için diğer bazı testleri yapabilir. Örneğin bir test için odyolog çocuğunuza aynı zamanda sağ ve sol kulaktan farklı rakam ve kelimeler dinleyebilir. Diğer bir yaygın işitsel testte çocuğa aynı zamanda biri diğerinde daha yüksek sesli olmak üzere iki cümle verilir. Odyolog işlemleme problemini tanımlamaya çalışır.

Konuşma-dil patoloji uzmanı kişinin dili ne kadar iyi anlayıp kullandığını tespit edebilir. Zihinsel bir sağlık uzmanı bazı durumlarda probleme katkıda bulunan bilişsel ve davranışsal zorluklar ile ilgili size bilgi verebilir veya size yardımcı olacak önerilerde bulunabilir. Odyolog işitme ve işlemleme ile ilgili işlevsel problemler konusunda size yardımcı olabileceğin için ve konuşma-dil patoloji uzmanı dil üzerine yoğunlaştığı için bu iki uzman çocuğunuzla bir takım olarak çalışabilir. Bu profesyonellerin hepsi her bir çocuk için en iyi sonucu elde etmeye çalışır.

Tedavisi

İşitsel işlemleme zorluğu için mevcut tedaviler nelerdir? İşitsel işlemleme problemlerini, ilgili sağlık sorunlarını ve her bir çocuk ve yetişkin için en iyi tedaviyi belirlemek için hala çok fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. İşitsel işlemleme zorlukları bulunan çocuklara yardımcı olmak için farklı stratejiler mevcuttur. Bu stratejilerden bazıları ticari olarak mevcuttur; fakat üzerlerinde ayrıntılı çalışmalar yapılmamıştır. Seçilen tüm stratejiler profesyonel bir takımın gözetimi altında kullanılmalıdır. Stratejilerin etkinliği değerlendirilmelidir. Araştırmacılar halen tedaviye ilişkin farklı yaklaşımlar üzerinde çalışmaktadır. Duyabileceğiniz bazı stratejiler arasında şunlar yer alır:

• İşitsel eğiticiler kişinin dikkatini hoparlöre vermesini sağlayan ve arka plan gürültüsünü azaltan elektronik aletlerdir. Bu aletler öğretmenin sesi ulaştırması için mikrofon ve öğrencinin sesi alabilmesi için kulaklık taktığı sınıflarda kullanılabilir. İşitme aletleri kullanan çocuklar işitsel cihazların yanında bu aletleri kullanabilir.

• Sınıf akustiği, yerleştirme ve sıra düzenli gibi çevresel değişiklikler size yardımcı olabilir. Bir odyolog dinleme çevresini geliştirmek için yöntemler önerebilir ve işitme statüsündeki değişiklikleri gözlemler.

• Dil geliştirici becerilerin iyileştirilmesi için yapılan egzersizler yeni kelimeler öğrenme yeteneğini ve çocuğun dil temelini geliştirebilir.

• İşitsel hafıza gelişimi, detaylı bilgileri daha basit bir suruma indirgeyen bir prosedürdür ve bu prosedür size yardımcı olabilir. Ayrıca enformel işitsel eğitim teknikleri belirli güçlüklerinin üzerine gitmek için öğretmenler ve terapistler tarafından kullanılabilir.

• İşitsel entegrasyon eğitimi işitsel sistemi tekrar eğitmek ve işitme bozukluğunu azaltmak için doktorlar tarafından uygulanabilir. Bununla birlikte mevcut araştırmalar bu tedavinin etkinliğini kanıtlamamıştır.

Son Gelişmeler

Son zamanlarda hangi araştırmalar yapılmaktadır? Son zamanlarda bilim adamları görüntüleme yoluyla insan beyni üzerinde çalışmanın yeni yollarını geliştirmiştir. Görüntüleme ameliyat olmadan beyin aktivitelerinin gözlemlenmesini sağlayan güçlü bir araçtır. Görüntüleme çalışmaları bilim adamlarına işitsel işlemlemeye ilişkin yeni bakış açıları kazandırmıştır. Bu çalışmalardan bazıları işitsel işlemleme bozuklukları üzerine odaklanmıştır. Görüntülemenin bir özelliği de sürece ilişkin objektif ve ölçülebilir görüşler sağlamasıdır. İşitsel işlemleme bozukluğu ile ilişkili olarak tanımlanan birçok belirti farklı kişiler tarafından farklı şekillerde tanımlanır.

Görüntüleme bu belirtilerin kaynağını tanımlamaya yardımcı olur. Diğer bilim adamları merkezi işitsel sinir sistemi üzerinde çalışır. Bilişsel sinir sistemi üzerinde çalışan bilim adamları ses algılamasını ve kavranmasını sağlayan süreçlerin hem normal hem de düzensiz sistemlerde nasıl çalıştığını tanımlamaya yardımcı olur.

Çocuklarda dil bozuklukları için rehabilitasyon ile ilgili araştırmalar devam etmektedir. İşitsel işlemleme problemlerini, ilgili sağlık sorunlarını ve her bir çocuk ve yetişkin için en iyi tedaviyi belirlemek için hala çok fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Uygulanan tüm stratejiler her bir çocuğun bireysel ihtiyaçlarına uygun olmalıdır. Bu stratejilerin etkinliği düzenli olarak değerlendirilmelidir. Bir tedavinin etkili olup olmadığını belirlemek için standart hastanın bu tedaviden makul bir ölçüde faydalanabilmesidir.