DEHB Nasıl Tedavi Edilir?

Güncel tedaviler belirtileri azaltmaya ve fonksiyonların iyileştirilmesine yoğunlaşmaktadır. Tıbbi tedavinin yanı sıra, psikoterapi, eğitim ve bunların kombinasyonundan oluşan çeşitli tedavi yöntemleri vardır.

Tıbbi Tedavi

DEHB’de en yaygın kullanılan tıbbi tedaviye “stimülan” (uyaran) denilmektedir. Stimülan pek alışıldık bir yöntem olmasa da DEHB olan çocuklar üzerinde sakinleştirici etkisi vardır. Az sayıdaki diğer tıbbi yöntemler ise, non stimülan ve stimülandan farklı çalışan tedavi yöntemleridir. Tıbbi tedaviler çocuklarda hiperaktiviteyi azaltmakta ve yoğunlaşmayı, çalışmayı ve öğrenmeyi iyileştirmektedir. Tıbbi tedavi ayrıca fiziksel koordinasyonu da ilerletmektedir.

Bununla beraber, herkese uyan elbise yaklaşımı DEHB olan çocuklar için geçerli değildir. Bir çocukta işe yarayan bir yöntem diğerinde fayda vermeyebilir. Belli bir tedavi bir çocukta yan etkiler gösterirken, diğerinde göstermeyebilir. Bir çocuk için işe yarayan yöntemin ya da tedavin bulunabilmesi için birkaç tıbbi tedavinin uygulanması ya da bir tedavinin farklı dozajlarda denenmesi gerekebilir. Tıbbi tedavi alan bir çocuğun kendisine bakan kişi ve doktorlar tarafından dikkatle izlenmesi ve takip edilmesi gerekir.

Stimülan, kapsül ve sıvı ya da deri üzerinden uygulanan diğer ilaçlar gibi birkaç şekilde uygulanabilir. Bazı tıbbi tedaviler kısa dönem etkili, uzun dönem etkili ya da uzatılmış olabilir. Bu tedavi türlerinin hepsinde aktif madde aynıdır ancak vücuda farklı şekilde ve dozda verilirler. Uzun süreli etkili olanın çocuğa günde bir defa okuldan önce verilmesine izin verilir, böylece çocuk okulda başka bir doz için hemşireye gitmek zorunda kalmaz. Doktorlar ve ebeveynler çocuk için hangi tıbbi tedavinin en iyi olduğuna ve tedavinin okul saatleri için mi yoksa aynı zamanda akşam ve hafta sonları için mi uygulanacağına birlikte karar vermelidir.

Stimülan Tedavisinin Yan Etkileri Nelerdir?

Rapor edilmiş en yaygın yan etkiler iştah azalması, uyku problemi, endişe ve tepkiselliktir. Bazı çocuklar hafif karın ve baş ağrıları bildirirler. Çoğu yan etki ise ciddiye alınacak kadar önemli değildir ve dozaj azaltıldığında zaman içinde kaybolur.

• İştah azalması: Çocuğunuzun sağlıklı öğünler aldığından emin olun. Bu yan etkinin geçmemesi durumunda doktoru ile görüşün. Çocuğun gelişiminde ya da kilo almasında bu tedavinin alınması esnasında problem olduğu takdirde de doktoru ile görüşebilirsiniz.
• Uyku Problemi: Çocuğun uykuya dalmasında problem olması durumunda doktor ya dozu azaltır, ya da uygulama dönemini kısaltır. Doktor ilacın gün içinde daha erken alınmasını ya da öğleden sonraki ya da akşamki dozun alınmamasını da tavsiye edebilir. Reçeteye düşük dozda bir antidepresan ya da klonidin denilen bir tansiyon ilacının eklenmesi de uyku probleminin çözümüne yardımcı olabilir. Düzenli bir uyku için ılık süt, hafif bir müzik ya da loş ışıkta yapılacak yavaş bir aktivite de faydalı olabilir.
• Daha az yaygın olan yan etki: Az sayıda çocukta tik denilen aniden ortaya çıkan ve tekrarlanan hareketler ya da sesler görülür. Bu tikler hem fark edilebilir, hem de farkedilmeyen tikler olabilir. Tedavinin dozunun değiştirilmesi bu tiklerin kaybolmasını sağlayabilir. Bazı çocuklarda kişilik değişimi meydana gelir, örneğin duygusuz olabilirler.

Stimülan Emniyetli Bir Yöntem midir?

Tıbbi bir gözetim altında yapıldığında stimülan güvenli bir tedavi yöntemidir. Bazı çocuklar kendilerini farklı hissettiklerini bildirseler de stimülan yöntemleri çocukların kendilerini farklı hissetmelerine neden olmazlar. Bazı ebeveynlerin stimülan ilaçlarının zararlı olduğunu ifade ediyor ve bağımlılık yaptığını söylüyor olmalarına rağmen buna dair çok az kanıt vardır.

Psikoterapi

DEHB için farklı psikoterapi yöntemleri kullanılır. Davranış terapisi çocukta davranış değişiklikleri meydana getirmeyi amaçlar. Bu yöntemin  okulda yapılacak işleri tamamlamak, yapılacak bir işi planlamak ya da duygusal olarak zor bir olayı halletmek gibi pratik bir yardımı olabilir. Davranış terapisi çocuğa kendi davranışını gözlemlemeyi öğretir. Davranış terapisinde bir başka amaç ise öfke kontrolü ya da bir şey yapmadan önce kendi davranışlarını kontrol etmeyi öğretmektir. Ebeveynler ve öğretmenler de belli davranışlar için pozitif ya da negatif reaksiyon verebilirler. Buna ilaveten, net olan kurallar, yapılacak işlerin listelenmesi veya diğer sistematik rutinler de çocuğun kendi davranışlarını kontrol etmesinde yardımcı olabilir.

Terapistler çocuklara kendi sırasını bekleme, oyuncaklarını diğer çocuklarla paylaşma,  yardım isteme ya da kendisiyle alay edildiğinde ne yapması gerektiği gibi sosyal beceriler kazandırırlar. Başkalarının yüz ifadelerini ve ses tonlarını okumak, başkalarına uygun bir şekilde cevap vermeyi öğretmek de sosyal beceri eğitiminin bir parçasıdır.