• İçindekiler
• Nedir
• Sebepler
• Belirtiler
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonlar
• Teşhis
• Tedavi
• Yaşam Tarzı
• Alternatif Tıp
• Destek
• Önleme

Nedir

Düşük sperm sayımı, orgazm esnasında boşalttığınız sıvının (döl) normalden daha az sperm içermesi demektir. Düşük sperm sayımı, aligospermi olarak da adlandırılır. Her bir milimetre döldeki sperminiz 20 milyondan azsa, sperm sayımınız normalden düşük olarak değerlendirilir.

Düşük sperm sayımı, spermlerinizden birinin partnerinizin yumurtasını hamileliğe neden olacak şekilde döllemesi ihtimalini azaltır. Buna karşın, düşük sperm sayımına sahip birçok erkek halen baba olabilir.

Sperm sayımı, tanımlanıp tedavi edilebilecek sorunun bulunması durumunda artırılabilir. Hem sizin hem de partnerinizin fertiliteyi artırma tedavisi görmesi gerekebilir. Bazı çiftler için hamile kalmak için vitro fertilizasyon adı verilen bir işlem gerekli olabilir.

Sebepler

Sperm üretimi karmaşıktır ve testislerin olduğu kadar beyninizdeki sperm üretimini tetikleyip hormon üreten organlar olan hipotalamus ve hipofiz bezlerinin de normal çalışmasını da gerektirir. Sperm, testislerde üretildiğinde, hassas borular dölle karışana kadar onları transfer eder ve penis dışına boşaltır. Bu sistemlerden herhangi birindeki bir sorun sperm üretimini etkileyebilir. Buna ek olarak, bazı sorunlar anormal sperm şekline (morfoloji) veya hareketine (motilite) neden olabilir. Düşük sperm sayımının nedeni genellikle tanımlanamaz.

Medikal sebepler

Düşük sperm sayımı, birçok sağlık sorunu ve tıbbi işlemlerden kaynaklanabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Varikosel. Varikosel testislere drene eden damarların şişmesidir.Bu da testilerin soğutulmasını engelleyip sperm sayımını azalmasına ve düşük hareketli sperm sayımına neden olabilir.
• Enfeksiyon. Bazı enfeksiyonlar sperm üretimi ve sperm sağlığına müdahale eder ve spermin geçişini kısıtlayan hasarlara neden olabilir.Bunlardan bazıları klamidya ve bel soğukluğu gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH), prostat iltihabı (prostat), kabakulak nedeniyle iltihaplanmış testisler (kabakulak orşiti) ve idrar yoluyla üretici organların diğer enfeksiyonlarıdır.
• Geriye doğru boşalma. Bu durum, orgazm esnasında döl, penisin ucundan dışarı çıkmak yerine mesaneye girdiğinde gerçekleşir. Birçok sağlık durumu, geriye dönük boşalmaya neden olabilir; bunlardan bazılar diyabet, birden çok skleroz, omurga yaralanmaları, mesane, prostat ve sidikyolu ameliyatları. Geriye doğru boşalma bazı ilaçlardan. özellikle genişlemiş prostat için kullanılan terazosin, tamsulosin ve alfuzosin gibi ilaçlardanda kaynaklanabilir.
• Boşalma eksikliği. Omurilik yaralanması veya bazı hastalıkları olan erkekler her ne kadar sperm üretseler de döl boşaltamaz.
• Sperme saldıran antikorlar. Anti-sperm antikorları, spermi yanlışlıkla zararlı işgalci olarak algılayıp onu yok etmeye çalışan bağışıklık sistemi antikorlarıdır. Bu durum, genelde vazektomi geçiren hastalarda görülür.
• Tümörler. Kanserler ve iyi huylu olmayan tümörler, erkeğin üreme organlarını doğrudan etkiler veya üremeye bağlı olarak hormon salan dokulara (hipofiz bezi gibi)  hasar verebilir. Bazı durumlarda, tümörü tedavi etme ameliyatları erkek fertilitiesini etkileyebilir.
• İnmemiş testis. Fetal gelişim esnasında bazı erkeklerde testislerden biri veya her ikisi abdomenden genellikle testisleri içeren keseye (skrotum) inmeyi başaramaz
• Hormon dengesizliği. İnfertilite testislerin kendi bozukluğundan veya beyinde testisleri kontrol eden testosteron ve diğer hormonları(hipotalamus veya hipofiz bezleri) üreten doku etkileyen bir anormallikten kaynaklanabilir.Düşük testosteron (erkek hipogonadizmi) ve diğer hormonsal sorunlar birçok nedenden kaynaklanıyor olabilir.
• Spermidükt kusurlar. Spermi taşıyan borular bir hastalık veya sakatlıktan dolayı hasra görebilir. Bazı erkekler spermi depolayan testi kısmında bir tıkanmayla (epididim) veya spermi testilerin dışına taşıyan borularda bir tıkanmayla (vas deferens) doğarlar. Kistik fibrozlu ve diğer genetik durumlara sahip erkekler tamamen spermidükt olmadan da doğabilirler.
• Kromozom kusurları.Bir X ve bir Y kromozomu yerineiki X kromozomu ve bir Y kromozomuyla doğan erkeklerin durumunu açıklayan Klifelter sendromu gibi kalıtsal bozukluklar erkek üreme organlarının anormal gelişimine neden olabilir.
• Cinsel ilişkiyle ilgili sorunlar. Bunlar, cinselilişki için yeterli ereksiyon olmama veya koruyamama (sertleşme bozukluğu), erken boşalma, ağrılı ilişki, cinsel ilişkide görülen psikolojik veya ilişki kaynaklı sorunlar olabilir.
• Çölyak hastalığı. Glütene karşı hassaslıktan kaynaklanan bir hazımla ilgili rahatsızlık olan çölyak hastalığı erkek kısırlığına neden olabilir. fertilite glütensiz bir yeme düzeni elde edilmesiyle geliştirilebilir.
• Bazı ilaçlar. Testosteron yerleştirme terapisi, uzun süreli anabolik steroid kullanımı, kanser ilaçları (kemoterapi) bazı antibiyotikler, bazı ülser ilaçları ve bazı diğer ilaçlar sperm üretimini bozum erkek fertilitesine zarar verebilir.
• Çevresel sebepler
• Sıcaklık, toksinler ve kimyasallar gibi bazı çevresel elementlere uzun süre maruz kalmak sperm üretimi veya sperm fonksiyonunu azaltabilir. Bazı nedenler şunlardır:
• Pestisit. Etilen dibromür ve organofosfat gibi pestisitlere maruz kalan bazı erkeklerin sperm sayısında azalma olmuştur. Pestisite maruz kalma testis kanseriyle de ilişkilidir. Tarımda çalışan ve tarımsal alanlarda çalışan erkekler üzerinde birçok çalışma yapılmıştır. 
• Ağır metale maruz kalma. Kurşun veya diğer ağır metallere maruz kalma kısırlığa neden olabilir. 
• Radyasyon veya X-ışınlarına maruz kalma. Radyasyona maruz kalma sperm üretiminde azalmaya neden olabilir. Sperm üretiminin normale dönmesi uzun yıllar alabilir. Yüksek dozda radyasyonla sperm üretimi kalıcı olarak azalabilir.
• Testislerin aşırı ısınması. Sauna ve veya dar kıyafetler giyme skrotumunuzda ısı artışına ve sperm üretiminin azalmasına neden olabilir.
• Uzun süre bisiklet kullanma. Uzun süre bisiklet sürme de testislerin aşırı ısınmasına bağlı olarak erkek doğurganlığının azalmasına neden olabilecek başka bir nedendir. Bazı durumlarda, bisikletin oturma kısmının testilerin arka kısmındaki kısma (perineum) yapacağı baskı peniste uyuşukluğa ve sertleşme bozukluklarına neden olabilir.

Sağlık, yaşam tarzı ve diğer sebepler

Düşük sperm sayımının diğer nedenleri şunlardır:

• Yasa dışı uyuşturucu kullanımı: Kas gücünü artırmak ve büyütmek için alınan anabolik steroidler testislerin büzüşmesine ve sperm üretiminin azalmasına neden olabilir. Kokain ve marihuana kullanıma da spermin sayı ve kalitesini düşürebilir.
• Aşırı alkol. Aşırı alkol kullanımı testosteron seviyelerinin düşüp erektik bozukluk ve düşük sperm üretimine neden olabilir. Aşırı alkol nedeniyle meydana gelen karaciğer hastalıkları da doğurganlık sorunlarına neden olabilir.
• Tütün kullanma. Sigara içen erkekler, içmeyen erkeklerden çok daha az sperme sahiptirler. Pasif içicilik de doğurganlığı etkileyebilir.
• Duygusal stres. Stres, sperm üretimi için gerekli bazı hormonlara müdahale edebilir. Ağır ve uzun süreli duygusal stres yaşıyorsanız sperm sayımınız azalabilir. Fertilite ilgili bir sorunun kendisi de bazen uzun süreli, cesaret kırıcı olup strese yol açabilir.
• Vitamin eksikliği C vitamini, selenyum, çinko ve folat gibi besin değerlerindeki eksiklik sperm üretimindeki azalma ve erkek infertilitesine neden olabilir.
• Kilo. Obezite erkek doğurganlığınızı azaltan hormonların değişmesine neden olabilir. Aşırı zayıf erkekler de az doğurganlığa maruz kalabilir.
• Yaş. 35 yaşın üstündeki erkeklerin sperm sayılarında kademeli olarak azalma görülür.
• Tamamlanmamış sperm toplama. Normalden az sperm miktarları, son boşalmanızdan, hastalık veya stresli bir olaydan hemen sonra alınan numune üzerinde yapılan ya da boşalttığınız bütün dölü bir kısmının dökülmesi yüzünden içermeyen bir test yüzünden oluşabilir. Bu nedenle, testler genellikle belli bir süre içinde birçok numune üzerinde gerçekleştirilir.  

Belirtiler

Düşük sperm sayımının en önemli belirtisi çocuk sahibi olamamaktır. Genellikle bunun dışında daha belirgin işaret veya belirtiler görülmez. Yine de bazı durumlarda kalıtımsal hormonsal dengesizlik veya spermin geçişini engelleyen durumlar gibi işaret ve belirtiler de görülebilir. Düşük sperm sayımı belirtileri şunlardır:

• Çocuk sahibi olamamak
• Cinsel işlev sorunları, örneğin düşük cinsel dürtü veya ereksiyon olmada zorluk çekme (sertleşme bozukluğu) 
• Testis bölgesinde ağrı, şişkinlik veya küçük kitle
• Azalan yüz veya vücut tüyü veya diğer kromozom ya da hormon anormalliği belirtileri

Ne zaman doktora görünmelisiniz?

Eğer aşağıdaki hususlar söz konusuysa doktora görünün:

• Partnerinizle bir yıldan fazla bir süredir düzenli, korunmasız cinsel ilişki yaşamanıza rağmen çocuğunuz olmuyorsa
• Ereksiyon ve boşalma sorunlar, düşük cinsel dürtü veya diğer cinsel bozukluklarınız varsa
• Testis bölgesinde ağrı, rahatsızlık, küçük kitle ya da şişkinlik varsa
• Testis, prostat veya cinsel sorun geçmişiniz varsa
• Kasık, testis, penis veya skrotum ameliyatı geçirmişseniz 

Risk Faktörleri

Düşük sperm sayımına ve düşük sperm sayımına bağlı diğer sorunlara neden olan çeşitli risk faktörleri vardır. Bunlardan bazılar: 

• 35 yaş ve üzeri olmak
• Sigara içmek
• Aşırı alkol tüketmek
• Bazı yasa dışı uyuşturucuları kullanmak
• Aşırı kilolu olmak 
• Aşırı zayıf olmak
• Geçmiş veya güncel enfeksiyonları olmak
• Toksinlere maruz kalmak
• Testislerin aşırı ısınması
• Önceden vasektomi veya vasektomi dönmesi olmak
• Doğurganlık sorunuyla doğmak veya doğurganlık sorunu olan bir akrabası olmak
• Tümör ve kronik hastalıklar gibi bazı medikal durumları bulunmak 
• Ameliyat veya kanser için radyasyon gibi süregelen medikal tedaviler
• Bazı ilaçları kullanmak
• Uzun süre ilaç kullanmak, özellikle sert bir oturak veya yanlış ayarlanmış bir bisiklet üzerinde 

Komplikasyonlar

Düşük sperm sayımından kaynaklanan Kısırlık hem sizin hem de partneriniz için stresli olabilir. Komplikasyonlardan bazıları:

• Düşük sperm sayımı veya diğer üreme problemlerine ilişkin ameliyat veya diğer tedaviler
• Vitro fertilizasyon gibi pahalı ve karmaşık üreme teknikleri
• Stres kaynaklı çocuk sahibi olamama durumu 

Teşhis

Partnerinizi hamile bırakmada sorunlar yaşadığınız için bir doktora başvurduğunuzda, kendisi sorunun altında yatan nedeni bulmaya çalışacaktır. Doktorunuz, sorunun düşük sperm sayımı olduğunu düşünse bile, hem sizin hem de partneriniz hem kısırlığa neden olabilecek diğer hususları belirlemek ve sorunun altında yatan diğer sebepleri bulmak için bazı testler yapmak durumunda kalabilirsiniz. Test ve tanı aşağıdaki işlemleri içerebilir.

Genel fizik muayene ve medikal geçmiş

Bu işlem genital organlarınızın muayene edilmesi ve doğurganlığınızı etkileyebilecek sağlık sorunları, hastalıklar, kazalar ve ameliyatlara ilişkin sorular sorulmasını içerir. Doktorunuz ayrıca, cinsel alışkanlıklarını ve cinsel gelişiminiz hakkında sorular sorabilir.

Döl analizi  

Düşük sperm sayımı, döl analiz testinin bir parçası olarak teşhis edilir. Sperm sayımı genellikle dölü mikroskop eşliğinde inceleyip ağ dokusunda ne kadar sperm olduğunun bulunmasıyla yapılır. Bazı durumlarda sperm sayımının ölçümü için bir bilgisayar kullanılabilir.

Döl örneğinin alınması için, doktorunun sizden mastürbasyon yapmanızı ve özel bir kabın içine boşalmanızı isteyecektir. Sperm örneğini cinsel ilişki esnasında özel bir kondom kullanarak da elde etmeniz mümkündür. Sperm miktarları genellikle bir türden diğerine farklılıklar gösterir. Çoğu durumda, birçok döl analiz testler tam sonuç almak adına belli bir dönem içinde gerçekleştirilir.

Düşük sperm sayımının en yaygın nedenlerinden biri de tamamlanmamış sperm örnekleridir. Doktorların çoğu örnekler arasında tutarlılık sağlanması adına iki veya daha fazla örnek üzerinde kontroller yapar. Örnek tam olarak elde edilmesi için doktorunuz sizden aşağıdakileri talep edebilir:

• Döllerinizin tamamının boşalma anında kabın veya kondomum içine geldiğinden emin olunuz
• Bir hastalıktan veya stresli bir olayın ardından sperm örneği almak için en az 3 ay bekleyiniz.
• Örnek alınmasından en az 48 saat önceden boşalmayınız (yedi günden fazla olmasın)

Döl analiz sonuçları
Normal sperm yoğunluğu her bir milimetre döl için 20 milyon ile 100 milyon aralığında değişir. Milimetre başına 20 milyondan az sperminiz varsa düşük sperm sayımına sahip olduğunuz yönünde bir değerlendirme yapılır. Bazı erkeklerin döllerinde hiç sperm yoktur. Bu durum azoospermi olarak adlandırılır.

Partnerinizi hamile bırakma ihtimaliniz sperm sayımınızın aşağıdaki değerlere düşmesiyle azalır:

• Sperm sayısı 12,5 milyon ile 25 milyon arasında bulunan erkeklerin yarısından daha azı partnerlerini hamile bırakabilir.  
• Sperm sayımı 12,5 milyondan daha az olan erkeklerin dörtte birinden daha azı partnerlerini hamile bırakabilir.

Üremeyle ilgili çok çeşitli faktörler mevcuttur; düşük sperm sayımına sahip bazı erkekler çocuk sahibi olmuşlardır. Bunun gibi, normal sperm sayımına sahip bazı erkekler de çocuk sahibi olamamışlardır. Dölünüzdeki spermin sayısı faktörlerden sadece biridir. Yeterli sperminiz olsa bile, spermlerinin normal şekil (morfoloji) ve normal ile hareketli (motilite) olduğunda partnerinizi hamile bırakma şansınız daha fazladır.

Diğer testler
İlk bulgulara bağlı olarak, doktorunuzu size düşük sperm sayımının nedenini ve erkek kısırlığına diğer olası nedenlerini bulmak adına bazı özel testler yaptırmanızı tavsiye edebilir. Bunlardan bazıları:

• Skrotal ultrason. Bu test, vücudunuzun içinde görüntüler oluşturmak için yüksek frekanslı dalgalar kullanır. Skrotal ultrason doktorunuza varikosel belirtisi ve sperm depolayan testis kısmındaki olası tıkanmayı (epididim) bulmasına yardımcı olur. Video ekranından görüntü elde etmek için testis torbanızın yüzeyinde küçük bir çubuk gezdirilir.
• Transrektal ultrason. Bu da tıpkı skrotal ultrason gibidir; fakat bu test için küçük ve kayganlaştırılmış bir çubuk rektumunuza yerleştirilir.Bu da doktorunuzun prostatınızı kontrol etmesine ve döl taşıyan boruları (ejekülasyon kanalı ve sperma kesesi)  kontrol etmesine olanak sağlar.
• Hormon testi. Hipofiz bezi ve hipotalamus bezleri tarafından üretilen bezler ve testisler cinsel gelişim ve sperm üretiminde kilit rol oynar. Doktorunuz testosteron seviyesi ve sperm sayımını etkileyen diğer erkek hormonları görmek için kan testi yaptırmanızı tavsiye edebilir.
• Boşalma sonrası idrar analizi. Bu testte orgazm sonrası idrar numunesi alınır. İdrar sperm varlığını görmek için kontrol edilir. İdrardaki sperm, spermin ejekülasyon esnasında penisinizden dışarı çıkmak yerine mesaneye doğru geriye gittiğini gösterebilir (geriye doğru boşalma).
• Genetik testler. Bunlar, doktorunuzun düşük sperm sayımınız veya diğer doğurgalık sorunlarınızın kalıtsal bir cinsel kromozom anormalliğinden kaynaklandığından şüphelendiğinde yapılır. Sperm konsantrasyonu aşırı derecede düşükse, genetik nedenler etkin olabilir. Genetik anormalliğin işareti olan Y kromozomunda yaygın değişiklikler olup olmadığı kan testiyle ortaya çıkar. Genetik testler Klinefelter sendromu veya kistik fibroz tanılarında da kullanılabilir.
• Testis biyopsisi. Bu testte testislerden bir iğneyle numune alınır. Eğer döl analizinizde hiç sperm bulunmazsa bu kullanılabilir. Testis biyopsisi sonuçları sperm üretiminin normal olup olmadığını gösterir. Eğer öyleyse, sorununuz büyük ihtimalle bir tıkanıklık veya sperm taşımayla ilgili başka bir sorundan kaynaklanıyor demektir.
• Anti-sperm antikor testleri. Bunlar sperme saldırıp işlevini yitirmesine neden olabilecek bağışıklık hücrelerini (antikorlar) kontrol etmede kullanılır. Eğer vasektomi dönmesi geçirmişseniz, anti-sperm antikorlarınız olması çok olasıdır.
• Vazografi. Bazı durumlarda, tıkanmayı kontrol etmek için sperm taşıyan boruların her birine (vas deferens) kontrast boya enjekte edilir.
• Özel sperm işlev testleri. Sperminizin boşalma sonrası ne kadar hayatta kalacağını, bir yumurtayı ne kadar iyi deleceğini ve bir yumurtaya tutunmada sorunu olup olmadığını değerlendirmek için çeşitli testler yapılabilir. Düşük sperm sayımına sahipseniz, sağlıklı sperminiz olması erkek fertilitesinden önemli bir faktördür.

Tedavi

Düşük sperm sayımına ilişkin tedavilerden bazıları:

• Ameliyat. Örneğin, testisleri drene eden damarlarda bir şişlik (varikosel) genellikle ameliyatla düzeltilebilir veya tıkalı bir vas deferens onarılabilir.
• Enfeksiyon tedavisi. Eğer kan testinden yüksek miktarda beyan kan hücresi varsa, üreme yolunda bir enfeksiyonunuz olabilir. Antibiyotik tedavi enfeksiyonu tedavi edebilir, yalnız her zaman fertiliteyi eski haline getiremeyebilir.
• Hormon tedavisi ve ilaçlar. Düşük sperm sayımının yüksek veya düşük seviyede hormonlardan veya vücudun hormonları kullanma biçiminden kaynaklanması durumunda, doktorunuz hormon değişim tedavisi veya hormon seviyenizi değiştirecek ilaçlar kullanmanızı tavsiye edebilir.
• Desteklenmiş üreme teknolojisi (ART). Vas deferesn tıkanması, retrograd ejekülasyon ve düşük sperm sayımına neden olan diğer sorunlarda sperm doğrudan testislerden veya mesaneden alınabilir veya bir yumurtaya enjekte edilir. En yaygın ART tedavisi in vitro fertilizasyondur (IVF). Bu işlem, bir kadının ovaryumundan bir yumurtanın alınması, laboratuvarda spermle birleştirilmesi ve sonra da döllenmiş yumurtanın rahme yerleştirilmesini içerir.

Tedavi ne zaman işe yaramaz  
Bazı durumlarda, erkek doğurganlık sorunları tedavi edilemez ve bir erkeğin baba olması mümkün olmaz. Eğer bu durum söz konusuysa, doktorunuz size ve partnerinize ya bir donörün spermini kullanmayı ya da çocuk evlat edinmeyi tavsiye edebilir. 

Yaşam Tarzı

Partnerinizi hamile bırakmanız için şansınızı artıracak için evde uygulamanız gereken bazı adımlar mevcuttur.

• Cinsel ilişki sıklığını artırın. Gün aşırı cinsel ilişkiye girmek partnerinizi hamile bırakma şansınızı artırabilir. Buna karşılık, 48 saatten daha sık boşalmak, sperm sayısını düşürebilir.
• Döllenmenin mümkün olduğu zamanlarda cinsel ilişkiye girin. Bir kadının hamile kalma ihtimali yumurtlama döneminde artar, bu da adetler arasında aybaşı dönemlerinde olur. Uzmanlar, genellikle döllenme dönemine iki gün kala cinsel ilişkiye girilmesini tavsiye ederler. Bu durum birkaç gün yaşayabilecek olan spermin gebe kalma döneminde hazır olmasını sağlar
• Kayganlaştırıcı kullanmaktan sakının. Jel, losyon, tükürük gibi bazı ürünlerin sperm hareketlerini azalttığı kanıtlanmıştır. Sperm açısından güvenli kayganlaştırıcı hakkında doktorunuzdan tavsiye isteyin. 

Alternatif Tıp

Otlar veya benzeri ürünlerin sperm sayımını veya genel sperm sağlığını etkileyip etkilemediği veya ne kadar etkilediğine dair kanıtlar halen kısıtlıdır. Tutya gibi bazı ürünleri yalnızda yetmezlik durumunda size yardımcı olabilir.
Sperm sayımını veya sperm kalitesini artırmada umut vaat eden bazı bütünleyiciler şunlardır:

• C Vitamini
• Tutya-çinko
• Selenyum
• E Vitamini
• Vitamin B-12
• Asya ginsengi

L-arginin and L-karnitin gibi diğer takviyeler sperm kalitenizi artırabilir ama daha fazla araştırma gereklidir.

 Herhangi bir ot veya bitkisel tedavi ya da bütünleyici kullanmadan önce doktorunuza danışın çünkü bazıları yüksek dozda alındığında (mega doz) zararlı olabilir ve bazı ilaçlarla birlikte alındığında sorunlara yol açabilir. 

Destek

Kısırlıkla başa çıkmak zor olabilir. Bilinmeyen sorundur, ne kadar süreceğini ve sonuçlarının ne olacağını bilemezsiniz. Kısırlığın yoğun çalışmayla çözülmesi gerekli değildir.  Duygusal destek önemlidir, başa çıkma planları da yardımcı olabilir.
Duygusal karışıklığın planlanması

• Sınırlar koyun. Sizin ve partneriniz için ne kadar ve hangi tür işlemlerin duygusal ve finansal açıdan kabul edilebilir olduğuna önceden karar verin ve bir final limiti belirleyin. Doğurganlık tedavileri pahalı olabilir ve genellikle sigorta tarafından karşılanmaz. Başarılı bir hamilelik genellikle sürekli denemeyle mümkün olur. Bazı çiftler tedaviye o kadar yoğunlaşır ki duygusal ve finansal olarak tükenene kadar fertilite işlemlerine devam ederler.
• Diğer seçenekleri gözden geçirin. Alternatifleri belirleyin; evlat edinme, sperm veya yumurta bağışı veya çocuk sahibi olmama; bu kararları mümkün olduğunca önceden alın. Bu durum tedavi süresince gerginliğinizi ve umutsuzluğunu azaltacaktır.
• Duygularınız hakkında konuşun. Sürecin altından kalkabilmek için önce ve sonra destek grupları veya danışma hizmetlerinden faydalanın ve başarısızlık durumunda üzüntünüzü azaltın.

Tedavi süresince duygusal stresi yönetebilmek

• Stres azaltma teknikleri kullanın. Örneğin yoga, meditasyon ve masaj terapi.
• Danışmanlık almayı düşünün. Rahatlama eğitimi ve stres yönetimi gibi yöntemler kullanan zihinsel davranış terapileri yüksek hamilelik oranlarıyla ilişkilendirilir.
• Kendinizi ifade edin. Suçluluk veya kızgınlık gibi duygularınızı kendinize saklamak yerine dışa dökün.
• Sevdiklerinizle temas halinde olun. Partnerinizle konuşmak çok faydalı olacaktır. En büyük destek genellikle sevdiklerinizden ve en yakınlarınızdan gelir.

Önleme

Erkek kısırlığının birçok türü önlenemez. Yine de erkek kısırlığına neden olan şu hususlardan sakınabilirsiniz.

• Sigara içmeyin.
• Aşırı alkolden sakının.
• Yasal olmayan uyuşturuculardan uzak durun.
• Kilonuzu kontrol edin.
• Vasektomi olmayın.
• Sıcaktan sakının.
• Stresi azaltın.