• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Türleri
• Teşhis
• Tedavi
• Önleme

Nedir

Felç

Beyindeki bir kan damarı tıkanır veya patlarsa bir felç meydana gelir. Kan veya kanın taşıdığı oksijen olmadığında beynin bir kısmı ölmeye başlar. Beyinde hasar görmüş alanın kontrol ettiği vücut kısmı doğru çalışmaz.

Beyin hasarı dakikalar içinde gelişebilir, bu yüzden felç belirtilerini bilmek ve çok hızlı hareket etmek önemlidir. Acil tedavi, beynin gördüğü hasarı sınırlandırmaya ve tam iyileşme şansını artırmaya yardım eder.

Belirtileri

Belirtiler

Felç belirtileri bir anda ortaya çıkar. Bir felç şunlara neden olabilir:

• Ani bir uyuşma, yüzde, kollarda, bacaklarda, özellikle vücudun tek bir yanında uyuşma.
• Yürüme ve dengeyle ilgili yeni sorunlar.
• Görüş gücünde ani değişimler.
• Anlaşılmaz konuşma, konuşurken ağzı doğru dürüst kullanamama.
• Basit ifadeleri söylemekte ve anlamakta yeni sorunlar, kafa sersemliği.
• Geçmiş baş ağrılarından farklı ani, keskin baş ağrısı.

Bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz, vakit kaybetmeden acil servisi arayın.

Felce benzeyen belirtileriniz varsa, bu belirtiler hemen ortadan kalksa bile doktorunuza görünün. Bazen hafif felç (geçici iskemik atak) denilen bir geçici kansızlık krizi (GIA) yaşamış olabilirsiniz. Bir GIA yakında bir felç geçireceğinizin uyarısı olabilir. GIA için erken tedavi bir felci önleyebilir.

Türleri

Türleri

İki tür felç vardır:

• Bir kansızlık felci, bir kan pıhtısı beyindeki kan damarını tıkadığı zaman meydana gelir. Pıhtı bizzat o kan damarında gelişebilir veya kan dolaşımının başka bir yerinden gelebilir. Yaklaşık 10 felçten sekizi kansızlık (iskemik) felcidir. Yaşlı yetişkinlerde en yaygın felç türüdür.
• Hemorajik  (kanamalı) felç beyindeki bir arterin sızması veya patlamasıyla meydana gelir. Bu durum beynin içinde veya beynin yüzeyine yakın bir yerde kanamaya neden olur. Hemorajik felç daha az rastlanılan, ama kansızlık felcinden daha ölümcül bir felçtir.

Teşhis

Teşhis

Hemen bir doktora gitmelisiniz. Eğer felç belirtiler başladıktan hemen sonra teşhis edilirse, doktorlar sizin daha iyi iyileşmenizi sağlayacak ilaçlar kullanabilirler.

Doktorun ilk bulması gereken şey ne tür bir felç olduğudur: iskemik mi yoksa hemorajik mi? Bu önemlidir, çünkü kan pıhtısının neden olduğu bir felç için verilen ilaç, beyindeki bir kanama yüzünden meydana gelen bir felç için kullanılırsa sonuç ölümcül olur.

Felcin türünü bulmak için doktor beyindeki kanayan yerleri gösteren ve bir tür röntgen olan CT taraması yapacaktır. Doktor pıhtının veya kanamanın yerini tespit etmek için yerini bulmak, felç belirtilerine benzeyen belirtilere yol açan başka bir sebep olup olmadığını öğrenmek için başka testler de yapabilir.

Tedavi

Tedavi

İskemik (kansızlık) felcinde tedavi beyindeki kan akışını eski haline getirmeye odaklanır. Belirtiler başlar başlamaz hastaneye yetişirseniz, doktor kan pıhtısını eriten bir ilaç kullanabilir. Araştırmalar gösteriyor ki bu ilaç, özellikle ilk belirtilerden sonraki doksan dakika içinde verilirse tedaviyi çok olumlu etkiler. Kan pıhtılaşmasını engellemek ve belirtileri kontrol etmek için başka ilaçlar da verilebilir.

Hemorajik felcin tedavisi zor olabilir. Doktorlar kanamayı durdurmak veya beyindeki baskıyı azaltmak için cerrahiye veya başka tedavilere başvurabilir. Tansiyonu, beyin şişmesini ve diğer sorunları engellemek için ilaçlar kullanılabilir.

Durumunuz kararlı hale gelince, tedavi öteki sorunları ve gelecekteki felçleri engellemeye yönelebilir. Sizi felç riskine sokan yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve diyabet gibi durumları kontrol etmek için bir dizi ilaç kullanmanız gerekebilir. Bazı insanlar, beyne kan tedarik eden damarlarda (şah damarları) birikmiş plaka oluşumunu temizlemek için cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyar.

Bir felçten sonra iyileşmenin en iyi yolu bir felç rehabilitasyon programına başlamaktır. Felç rehabilitasyonunun amacı, kaybetmiş olduğunuz becerileri tekrar kazanmada ve kalan becerilerinizi en iyi şekilde kullanmada size yardım etmektir. Bu yüzden felcin üzerinden çok geçmeden rehabilitasyon programına başlamak ve her gün biraz yapmak çok önemlidir.

Önleme

Önlem

Felç geçirdikten sonra, başka bir felç geçirme riskiniz vardır. Felç riskinizi azaltıp genel sağlığınızı güçlendirecek bazı önemli hayat tarzı değişiklikleri yapabilirsiniz.

• Sigara içmeyin. Sigara içmek felç riskinizi ikiye katlar. Duman altı olmaktan da kaçının.
• Bol balık, meyve, sebze, fasulye, bol lifli tahılları ve ekmekleri, zeytinyağını içeren kalp dostu bir diyet uygulayın. Daha az tuz tüketin.
• Haftada en az iki buçuk saat aktif şeyler yapın. Gününüz ve haftanız içinde 10’ar dakikalık etkinlikler yeterince iyidir. Doktorunuz sizin için emniyetli egzersiz seviyesini belirleyecektir.
• Sağlıklı bir kiloda kalın.
• Kolesterol ve tansiyonunuzu kontrol altında tutun.
• Alkolü sınırlayın. Kadınsanız günde bir içkiden fazlası, erkekseniz günde iki içkiden fazlası felç riskini artırır.
• Doktorunuz tavsiye ederse günde bir aspirin veya benzeri bir ilaç kullanın.
• Grip olmaktan kaçının. Her yıl grip aşısı olun.

Doktorunuzla yakın işbirliği içinde olun. Bütün randevularınıza gidin ve ilaçlarınızı tam doktorun size söylediği gibi kullanın.