• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Güneş Alerjisi

Güneş alerjisi, cildin güneş ışığına gösterdiği reaksiyondur. çoğu kişideki belirtileri, kaşıntılı kızarıklık ve isilik olabilir. Ancak şiddetli güneş alerjisi; kurdeşen, sulu kabarcıklar, şişlik gibi belirtilere neden olur. Güneş alerjisinin birçok çeşidi vardır. Bunlar, polimorf ışık reaksiyonu (PMLE), iltihaplı ve kaşıntılı cilde neden olan aktinik prurigo, kronik aktinik dermatit (CAD) ve güneş ürtikeridir (deri döküntüsü).

Belirtileri

Belirtileri

Güneş alerjisinin belirtileri, güneş alerjinizin türüne bağlıdır.

•  Polimorföz ışık erüpsiyonu (PMLE). Belirtileri, güneşe maruz kaldıktan sonraki dakikalarda ya da bunu izleyen birkaç saat içinde başlar. Reaksiyon, genellikle kırmızı zemin üzerinde beyazımsı ya da sarımsı, kaşıntılı ve kabarcıklı cilt görüntüsüyle belirir. Yamalar halinde kabarcıklar gelişebilir. İltihaplanan kan damarları, cildinizin kızarmasına ve şişmesine neden olur. PMLE, ‘güneş zehirlenmesi olarak da bilinir. Vücudun boyun bölgesini, kolların arkasını, yüzü ve elleri etkiler. Belirtiler, etkilenen bölgelerin güneş ışığından korunmasıyla birlikte birkaç gün içinde kaybolur. Güneş alerjisinin en yaygın türü olan PMLE, daha çok ilkbahar ve yaz başlarında etkili olur.
• Aktinik prurigo. Genellikle çocuklarda ve genç yetişkinlerde meydana gelir. Belirtileri; ciltte kırmızı, kabarcıklı yamalar ve güneş ışığı görmeyen bölgelere yayılabilen kaşıntılı kabarcıklardır. Sıvı dolu kabarcıklar patlayarak açılabilir. Aktinik prurigo; yanakları, boynu, kulakları, kolları ve elleri etkiler. Alerjik reaksiyon sonucunda iltihaplanan dudaklar ise çoğunlukla çatlar ve yarılır. Aktinik prurigo, bazı insanlarda yara izleri bırakır. Belirtiler genellikle yaz aylarında başlar ve sonbaharın sonlarına doğru iyileşme gösterir.
• Kronik aktinik dermatit (CAD-kronik aktinik deri iltihabı). Yüzde, kafa derisinde, boynun iki yanında, göğsün üst kısmında, kolların arkasında ve ellerde kuru, kaşıntılı, kalın yamalı, iltihaplı bir cilt oluşumuna yol açar. Güneş ışığının etkilediği geniş cilt bölgelerinde yamalı "adalar" oluşabilir. Bazı durumlarda belirtiler, avuç içlerinde ve ayakların altında görülür. Kronik aktinik dermatitin belirtileri, alerjen bir maddeye doğrudan temas etmenin yol açtığı (temas dermatiti) belirtilere benzeyebilir.
• Güneş ürtikeri. Belirtileri, güneş ışığına maruz kalındığı sırada başlar ve kurdeşen, kaşıntı ve kabarcıklara neden olur. Güneş ürtikeri, hem doğrudan güneş ışığı alan hem de kıyafetlerle kapatılmış bölgeleri etkiler. çoğunlukla ileri yaşlardaki insanlarda meydana gelir. Belirtiler, genellikle cildin güneş alan bölgelerinin kapatılmasından sonraki bir saat içinde iyileşir.

Doktora ne zaman gidilmeli?

Eğer güneş ışığına maruz kaldıktan sonra cildinizde rahatsız edici ve alışılmadık reaksiyonlar gelişiyorsa, bir doktora görünebilirsiniz. Şiddetli ve kronik belirtiler için, cilt bozukluklarının teşhis ve tedavisinde uzman olan bir doktora (dermatolog) gitmeniz gerekebilir.

Sebepleri

Sebepleri

Ultraviyole radyasyonu, cilt hücrelerinizde değişiklik başlattığı zaman güneş ışığına alerjik reaksiyon meydana gelir. Bu değişiklik, bağışıklık sisteminizin, cilt hücrelerinizdeki proteinleri zararlı istilacılarla karıştırmasına yol açar. Bu nedenle bağışıklık sisteminiz, hücrelere saldıran antikorlar üretir ve söz konusu belirtiler ortaya çıkar. Güneş alerjisi olanların cildinin açıkta kalan bölgeleri, ilkbahar ya da yazın gün ışığına temas ettiğinde alerjik cilt reaksiyonu başlayabilir. Ancak bazı kişiler, kış aylarında da reaksiyon geliştirebilirler. Şiddetli güneş alerjisi olan insanlarda alerjik bir reaksiyon, ev içindeki ışıkla bile ateşlenebilir. Belli ilaçlar, kimyasallar ve sağlık sorunları, cildi güneşe karşı daha duyarlı (foto-sensitivite) hale getirir. örneğin, şampuanınızdaki bir bileşen ya da lupus gibi bir rahatsızlığınızın olması, ışık duyarlılığınızı arttırabilir. çoğu vakada bu, gerçek bir alerjik reaksiyon değildir ancak güneş alerjisinin neden olduğuna benzer belirtilere neden olabilir. Eğer zaten güneş alerjiniz varsa belirtilerinizi daha da kötüleştirebilir. Bazı kişilerde güneşe alerji gelişirken diğerlerinde neden gelişmediği bilinmiyor. Bunda kalıtsal özelliklerin rol oynayabileceği sanılıyor.

Risk Faktörleri

Risk faktörleri

Güneş ışığına alerjik reaksiyon geliştirmenin risk faktörleri, kişinin özel durumuna bağlıdır. Bu faktörler şunlar olabilir:

• Irk. Herkesin güneş alerjisi olabilir ama belli güneş alerjileri, belli ırksal kökenlerden gelen insanlarda daha yaygındır. örneğin, güneş alerjisinin en yaygın türü olan polimorföz ışık reaksiyonu, çoğunlukla Kafkasyalılarda meydana gelir. Aktinik prurigo ise, Amerikan yerlilerinde daha yaygındır.
• Cinsiyet ve yaş. Polimorf ışık erüpsiyonu (PMLE), genç kızlarda ve 30 yaşın altındaki kadınlarda yaygındır. Bununla birlikte, ‘juvenil bahar döküntüsü olarak bilinen PMLE nin belli bir türü, küçük ve genç erkeklerde meydana gelir. Kronik aktinik dermatit ise, en fazla, güneş altında çok zaman geçiren yaşlı erkekleri etkiler.
• Belli maddelere maruz kalmak. Bazı güneş alerjisi belirtileri, cildiniz önce belli bir maddeye ve daha sonra da güneş ışığına maruz kaldığında başlar. Yaygın olarak kullanılan ve bu tür reaksiyonlardan sorumlu olan bazı maddeler; parfümler, dezenfektanlar ve hatta güneş koruyucu kimi kremlerdir.
• Bazı ilaçların kullanılması. çok sayıda ilaç, cildi güneş ışığına daha duyarlı hale getirir. Tetrasilin antibiyotikleri, steroid olmayan anti iltihabi ilaçlar ve sülfat temelli ilaçlar bunlardan bazılarıdır. Ağızdan alınan ilaçlara reaksiyon geliştirilmesi, cildinize uyguladığınız ilaçlara karşı reaksiyon geliştirilmesinden daha az yaygındır.
• Başka bir deri rahatsızlığınızın olması. Atopik dermatit ya da başka türdeki deri iltihapları, güneş alerjisi riskinizi yükseltir.
• Güneş alerjisi olan bir akrabanızın bulunması. Eğer güneş alerjisi olan kardeş, anne, baba gibi kan bağınızın bulunduğu bir akrabanız varsa, sizde de güneş alerjisi gelişmesi muhtemeldir.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Güneş alerjisi belirtileri, etkilenen bölge güneş ışığından korunduğunda genellikle kaybolur. Bunlar, uzun dönemli komplikasyonlara yol açmazlar; ancak aktinik prurigo bazı kişilerde derin çukurlar biçiminde yara izleri bırakabilir.

Muayenesi

Randevunuza hazırlık

Tedavinize, aile doktorunuza ya da bir genel pratisyene görünerek başlayabilirsiniz. Ancak, randevu almak için telefon ettiğinizde, deri hastalıklarında uzman bir doktora da (dermatolog) yönlendirilebilirsiniz. Genellikle randevunun çok kısa olmasından ve randevuda konuşulacak çok şey olmasından dolayı randevuya hazırlıklı olmak iyi bir fikirdir. Aşağıda, hazırlanmanıza yardım edecek bazı bilgiler ve doktorunuzdan bekleyebilecekleriniz yer almaktadır:

• Randevu öncesi kısıtlamaların farkında olun. Randevuyu alırken, muayeneye gitmeden önceden yapmanız gereken bir şey olup olmadığını sorun. örneğin, eğer ultraviyole ışınlarına reaksiyonu kontrol edecek bir test (phototesting) yapılacaksa, doktorunuz antibiyotikleri, bağışıklık baskılayıcı ya da kullandığınız başka ilaçları randevunuzdan bir-iki hafta önce kesmenizi isteyebilir.
• Bütün belirtilerinizi yazın. Buna, randevu almanıza sebep olan belirtiyle bağlantılı görünmeyenleri de dahil edin. Vücudunuzdaki belirtilerin nerede meydana geldiklerini, ne kadar sürdüklerini ve güneşe maruz kaldığınızda ya da korunduğunuzda ortaya çıkmalarının ne kadar zaman aldığını not edin.
• önemli kişisel bilgilerinizi yazın. Buna stres ya da hayatınızda meydana gelen son dönemdeki değişiklikleri de dahil edin.
• Bütün ilaçlarınızın bir listesini yapın. Vitaminleri ya da aldığınız desteklerle kullandığınız deri ürünlerini de buna dahil edin.
• Ailenizden birini ya da bir arkadaşınızı beraberinizde götürün, eğer mümkünse. Bazen, bir randevu sırasında size verilen tüm bilgileri özümsemek zor olabilir. Size eşlik eden bir kişi, sizin kaçırdığınız ya da unuttuğunuz bir şeyi hatırlayabilir.
• Doktorunuza soracağınız soruları yazın.

Doktorla geçireceğiniz zaman sınırlı olduğundan, soruların bir listesini önceden hazırlamak, birlikte geçirilecek zamanı en iyi şekilde kullanmanızı sağlayabilir. Sorularınızı en önemliden en az önem arz edene doğru sıralayabilirsiniz. Güneş alerjisiyle ilgili doktorunuza sorulacak bazı temel sorular şunları kapsar:

• Belirtilerimin ya da rahatsızlığımın muhtemel nedeni nedir?
• Büyük ihtimalle düşünülen neden dışında, belirtilerimin ya da rahatsızlığımın diğer muhtemel nedenleri neler olabilir?
• Ne tür testlere ihtiyacım var?
• Rahatsızlığım geçici mi yoksa kronik mi?
• Yapılması gereken en iyi şey nedir?
• Söylediğiniz öncelikli yaklaşım dışında, başka alternatifler var mı?
• Başka şu sağlık sorunlarım var. Bunları birlikte en iyi nasıl yönetebilirim?
• Uymam gereken herhangi bir kısıtlama var mı?
• Bir dermatolog ya da başka bir uzmana görünmeli miyim? Bunun maliyeti ne olur ve sağlık sigortam karşılar mı?
• Bana yazmakta olduğunuz ilacın bir muadili var mı?
• Birlikte eve götürebileceğim herhangi bir broşür ya da başka yazılı materyal var mı? Hangi web sayfalarınızı ziyaret etmemi tavsiye edersiniz?

Doktorunuza sormak için hazırladığınız sorulara ek olarak, randevunuz sırasında anlamadığınız bir şeyi sormakta tereddüt etmeyin.

Doktorunuzdan bekleyebilecekleriniz

Doktorunuz muhtemelen birçok soru soracaktır. Cevaplara hazır olmak, üzerinde daha fazla durmak isteyeceğiniz konuları konuşmanız için zaman kazandırır. Doktorunuz şunları sorabilir:

• Belirtileriniz, güneşe maruz kaldıktan ne kadar süre sonra ortaya çıkıyor?
• Vücudunuzun hangi bölgeleri etkileniyor?
• Etkilenen cilt tam olarak neye benziyor?
• Belirtileriniz ne kadar şiddetli?
• Cilt reaksiyonunuz ne kadar sürüyor?
• Kaşıntı, acı ya da başka belirtileriniz var mı?
• Pencere camından yansıyan ışık reaksiyona yol açıyor mu, yoksa sadece doğrudan güneş ışığında mı reaksiyon gelişiyor?
• Belirtileriniz sadece yılın belli bir zamanında mı ortaya çıkıyor?
• Ailenizde güneş ışığına cilt reaksiyonu olan ya da başka alerjik reaksiyonu olan birisi var mı?
• Cildinizde hangi ürünleri kullanıyorsunuz?
• Bitkisel destekler de dahil hangi ilaçları alıyorsunuz?
• Eğer varsa belirtilerinizi iyileştiren şeyler nelerdir?
• Eğer varsa belirtilerinizi kötüleştiren şeyler nelerdir?

Testleri

Testler ve teşhis

Doktorunuz, cilt rahatsızlığınızın güneş alerjisi dışında başka bir nedenden kaynaklanmadığından emin olmak isteyecektir. çünkü birçok rahatsızlık aynı belirtilere yol açabilir. Bazı durumlarda bir cilt alerjisi, yalnızca soruları cevaplayarak teşhis edilebilir. Veya belirtiler mevcutken etkilenen bölgelerin doktor tarafından muayenesiyle belirlenebilir. Ancak, eğer kesin teşhis konulamıyorsa bazı testlere ihtiyacınız olabilir. Bu durumda, muhtemelen bir dermatologa görünmeniz gerekebilir Güneş ışığına karşı gelişen deri reaksiyonlarının teşhisi için şu testler yapılır:

• Ultraviyole ışık testi. ‘Foto-test olarak da adlandırılır. Bu test, özel türde bir lambanın ışığındaki farklı ultraviyole ışık dalgalarına, derinin nasıl reaksiyon gösterdiğini anlamak için yapılır. Reaksiyona hangi türdeki ultraviyole ışığının neden olduğunu belirlemek, hangi güneş alerjinizin olduğunu saptamaya yardım eder.
• Photopatch testi (ışık lekesi testi). Test, doktorunuz cildinizin güneşe reaksiyon göstermesine, bir maddeyle temas etmenizin sebep olduğundan şüphelendiğinde kullanılır. Bu testi yapmak için cildinizde reaksiyona neden olabilecek, birbirinin benzeri olan madde plasterleri uygulanır. 24 saat sonra, doktorunuz bir bölgeyi UV ışıklarına maruz bırakacak ama diğer tarafı bırakmayacaktır. Eğer reaksiyon sadece ışığa maruz kalan yerde meydana geliyorsa, reaksiyonunuz muhtemelen sorgulanan maddeyle bağlantılıdır. Işık testi ve ışık lekesi testi, genellikle sadece uzmanlaşmış kliniklerde bulunur.
• Kan testi ve cilt testi. Bu testler genellikle gerekmez. Ancak, doktorunuz belirtilere güneş alerjisinin değil de, lupus gibi altta yatan başka bir rahatsızlığın neden olduğundan şüpheleniyorsa yapılabilir. Bu testlerde laboratuarda incelenmek için kan örneği ya da cilt örneği (biyopsi) alınır.

Tedavisi

Tedaviler ve ilaçlar

Tedavi, sizdeki güneş alerjisinin türüne bağlıdır. Tedavi şunları kapsayabilir:

• Kortikosteroid kremler. Bu ilaçlar reçetesiz olarak ve daha güçlü biçimleri de reçeteli olarak bulunur. örneğin, hidrokortizon ilaçları reçetesiz olarak bulunabilir, ancak triamcinolone ilaçları reçete gerektirir.
• Ağızdan antihistaminler. Bu ilaçlar, bir alerjik reaksiyon sırasında belirtilere yol açan histaminleri engeller. Doktorunuz, reçetesiz antihistamin hapları kullanmanızı önerebilir ya da reçete yazabilir. Reçetesiz antihistaminlere örnekler; loratadine ve cetirizine etken maddesi içeren ilaçlar olabilir. Daha eski reçetesiz antihistaminler; diphenhydramine ve clemastine, daha yeni olan antihistaminler gibi işlev gösterir, ama sizi uyuşuk yapabilir. Reçeteli antihistaminler; desloratidine, fexofenadine, hydroxyzine ve levocetirizine içerir.
• Ağızdan kortikosteroidler. Şiddetli alerjik cilt reaksiyonlar için, bu güçlü anti iltihabi ilaçların kısa süreli tedavisinden fayda görebilirsiniz. Bazı vakalarda, prednizon gibi ağızdan bir kortikosteroid, yaz tatili öncesi gibi güneşe maruz kalmadan önce verilir. Ağızdan kortikosteroidler uzun süre kullanıldığında ciddi yan etkilere yol açar. Bu nedenle, sadece şiddetli güneş alerjisi belirtilerini önlemek ve iyileştirmek için kısa dönemli olarak kullanılır.
• Diğer ilaçlar. Bazı durumlarda, genellikle başka rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılan ilaçlar, güneş alerjisini tedavi etmek için de kullanılır. örneğin sıtma ilacı hidroksiklorokin, polimorf ışık reaksiyonu ve diğer güneş alerjilerinin belirtilerini iyileştirebilir. Bazı durumlarda ise, genellikle enfeksiyonu tedavi etmek için kullanılan antibiyotikler, kronik aktinik dermatit için de kullanılır.
• Ultraviyole ışık terapisi. Bu tedavi ‘fototerapi olarak adlandırılır. özel bir lamba, vücudunuzun güneşe maruz kalan bölgeleri üzerine ultraviyole ışığı yansıtmak için kullanılır. Bu terapi genellikle her ilkbaharda, haftada birkaç kez ve birkaç haftalık periyotlarla uygulanır. Tedavi programı süresince doktorunuz ultraviyole radyasyonunun dozunu aşamalı olarak arttırır. Böylece cildiniz ultraviyole ışınlarına alışarak güneş ışığından daha az etkilenir hale gelir. Bu terapi donanıma, genellikle sadece uzmanlaşmış kliniklerde bulunur.

Herhangi bir ilaca başlamadan önce mutlaka doktorunuzla bilgi alışverişinde bulunun.

Yaşam Tarzı

Yaşam tarzı ve ev çareleri

Aşağıdaki adımlar, güneş alerjisi belirtilerini iyileştirmeye yardım eder:

• Güneşe maruz kalmaktan kaçının. çoğu güneş alerjisi belirtisi, etkilenmiş bölgeler güneşten korunduğunda çabucak iyileşme gösterir.
• Cilt nemlendiricisi sürün. Nemlendirici cilt losyonları, kuruma ve pullanmanın neden olduğu cilt tahrişinin iyileşmesine yardım eder.
• Rahatlatıcı cilt çareleri kullanın. Kalamin losyonu ve aloe vera gibi ev çareleri de faydalı olabilir.

Önleme

önleme

Eğer güneş alerjiniz varsa ya da güneşe aşırı duyarlıysanız, aşağıdaki adımları atarak reaksiyonu önlemeye yardım edebilirsiniz:

• Güneşte geçireceğiniz zamanı sınırlandırın. Güneş ışığının en yakıcı olduğu sabah saat 10:00 ile öğleden sonra saat 15:00 arasında güneşten uzak durun.
• Aniden aşırı güneş ışığına maruz kalmaktan kaçının. Birçok kişi baharda veya yaz aylarında güneş altında çok kaldığında güneş alerjisi belirtileri geliştirir. Bu yüzden dışarıda geçirdiğiniz zamanı aşamalı olarak arttırın. Böylece, deri hücrelerinizin güneşe alışmasına fırsat vermiş olursunuz.
• Güneş gözlükleri takın ve koruyucu giysiler giyin. Uzun kollu tişörtler ve geniş kenarlıklı şapkalar, cildinizi güneş ışınlarından korur. İnce ya da delikli kumaşlardan kaçının, çünkü UV ışınları bunlardan geçebilir. Spor mağazalarında bulabileceğiniz, UV ışınlarını engelleyen özel tasarımlı giysileri de tercih edebilirsiniz.
• Sık sık güneş koruyucu sürün. Güneş koruma faktörü 30 ya da daha yüksek olan, geniş spektrumlu güneş koruyucuları kullanın. Güneş koruyucusunu, her iki saatte bir tekrar sürün.