Hassas bağırsak sendromunun teşhisi büyük ölçüde hastanın tıbbi geçmişi ve fiziksel muayenesine dayanır.

Teşhis için gereken kriterler

Hassas bağırsak sendromununtam teşhisi için genellikle fiziksel bir belirti olmadığı için, çoğunlukla bazı durumları olasılık dışı bırakmaya dayanır. Bu süreçte yardımcı olması için araştırmacılar İBS ve diğer fonksiyonel mide-bağırsak hastalıkları (bağırsağın normal göründüğü, ama normal bir şekilde çalışmadığı durumlar) için Roma kriterleri olarak bilinen tanı kriterleri oluşturmuşlardır.

Bu kriterlere göre, doktorun, hassas bağırsak sendromu teşhisi koyması için bazı belirtilere sahip olmalısınız. Bunların en önemlileri, en az 12 hafta süren karın ağrısı ve rahatsızlıktır. Ancak bu 12 haftanın birbirini izlemesi gerekmez. Ayrıca aşağıdakilerden en az iki tanesine sahip olmanız gerekir:

• Dışkınızın sıklığında ya da kıvamında bir değişiklik. Örneğin günde bir kere normal kıvamda dışkı yerine, günde üç kez ya da daha fazla gevşek kıvamlı dışkı, ya da 3-4 günde bir kere sert kıvamlı dışkı şeklinde değişiklikler olabilir.
• Kasılma, baskı ya da bağırsaklarınızı tamamen boşaltamadığınız hissi.
• Dışkıda mukus.
• Şişkinlik ya da karında gerginlik.

Doktorunuz büyük ihtimalle bu kriterlere uyup uymadığınızı ve daha ciddi bir sorunu düşündürebilecek başka belirti ve semptomlara sahip olup olmadığınızı değerlendirecektir. Doktorunuzun ek testler yapmasına sebep olabilecek tehlikeli belirti ve semptomlar şunlardır:

• Sorunun 50 yaşından sonra başlaması
• Kilo kaybı
• Rektal kanama
• Ateş
• Bulantı ya da tekrarlayan kusma
• Özellikle tuvalete çıkmayla tamamen geçmeyen karın ağrısı
• Süreklilik arzeden ya da sizi uykudan uyandıran ishal

Eğer tehlike arzeden bu belirtilere sahipseniz, durumunuzun daha iyi değerlendirilmesi için ek testlere ihtiyacınız olacaktır.

Eğer İBS kriterlerine uyuyorsanız ve herhangi tehlikeli bir belirtiniz yoksa, doktorunuz ek testler yapmadan bir tedavi önerebilir. Ama eğer bu tedaviye yanıt vermezseniz, daha fazla test yaptırmanız gerekebilir.

Ek testler

Doktorunuz, enfeksiyon ya da emilim bozukluğunu kontrol etmek için dışkı analizi gibi birkaç test önerebilir. Semptomlarınızla ilgili olarak diğer sebepleri olasılık dışı bırakmak amacıyla yaptırabileceğiniz testler şunlardır:

• Esnek sigmoidoskopi. Bu testte, kolonun alt kısmı (sigmoid) esnek ve ışıklı bir tüple (sigmoidoskop) incelenir.
• Kolonoskopi. Bazı durumlarda doktorunuz bu tanılayıcı testi uygulayabilir. Bu testte küçük, esnek bir tüple kolonun tamamı muayene edilir.
• Bilgisayarlı tomografi (CT). CT taramalarında iç organların kesitsel röntgen görüntüleri elde edilir. Karın ve pelvisin CT taraması doktorunuzun, semptomlarınızın diğer sebeplerini olasılık dışı bırakmasını sağlayabilir.
• Laktoz intoleransı testi. Laktoz, süt ürünlerinde bulunan şekeri sindirmeniz için gereken bir enzimdir. Eğer vücudunuz bu enzimi üretmiyorsa, karın ağrısı, gaz ve ishal gibi hassas bağırsak sendromuna benzer sorunlar yaşayabilirsiniz. Belirtilerinizin nedeninin bu olup olmadığını anlamak için, doktorunuz laktoz intoleransı testi yaptırmanızı ya da birkaç hafta boyunca süt ve süt ürünleri tüketmemenizi isteyebilir.
• Kan testleri. Çölyak hastalığı, buğday proteinine karşı bir hassasiyettir ve hassas bağırsak sendromununkine benzer belirtilere sebep olabilir. Kan testleri bu hastalığı ihtimal dışı bırakmada yardımcı olabilir.