• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Alternatif Tıp
• Destek
• Önleme

Nedir

İdrar kaçırma (mesaneyi kontrol edememe) sık görülen ve çoğunlukla utandırıcı bir problemdir. İdrar kaçırma, öksürdüğünüzde ya da hapşırdığınızda bazen birkaç damla idrar sızdırmak ya da bazen çok ani ve güçlü bir şekilde idrara çıkma ihtiyacı duymak ve tuvalete zamanında yetişememek gibi değişik şekillerde olabilir.

Eğer idrar kaçırma günlük faaliyetlerinizi etkiliyorsa, doktorunuza başvurmaktan çekinmeyin. Birçok durumda, hayat tarzında basit değişiklikler ya da ilaç tedavisi rahatsızlığınızı giderebilir ya da idrar kaçırmanızı engelleyebilir.

Belirtileri

Belirtiler

İdrar kaçırma, idrarın mesaneden çıkışını kontrol edememektir. Bazı insanlarda arasıra damlacıklar halinde küçük idrar sızıntıları olur. Bazıları ise sık sık giysilerini ıslatır.

İdrar kaçırma türleri şunlardır:

• Baskıya bağlı idrar kaçırma. Öksürme, hapşırma, gülme, egzersiz yapma ya da ağır bir şey kaldırma durumunda mesaneye baskı uygulanmasıyla ortaya çıkan idrar kaçırmadır. Bu idrar kaçırma türü, mesanenin büzücü kası (sfinkter) zayıfladığı zaman ortaya çıkar. Kadınlarda hamilelik, doğum ve menopozdan doğan fiziksel değişiklikler baskıya bağlı idrar kaçırmaya sebep olabilir. Erkeklerde prostat bezinin çıkarılması bu tür idrar kaçırmaya yol açabilir.
• Sıkışma tipi idrar kaçırma. Bu, ani ve yoğun bir idrara çıkma ihtiyacının ardından istemsiz idrar kaçırmadır. Mesane kası kasılır ve tuvalete yetişmek için sadece birkaç saniye ya da bir dakikalık zamanınız vardır. Sıkışma tipi idrar kaçırmada gece dahil olmak üzere sık sık idrara çıkma ihtiyacı duyarsınız. Bu tür idrar kaçırmanın sebepleri, idrar yolu enfeksiyonları, mesaneyi tahriş eden maddeler, bağırsak sorunları, Parkinson hastalığı, Alzheimer hastalığı, felç, yaralanma ya da Multipl (çoklu) skleroza bağlı sinir sistemi hasarları olabilir. Eğer bilinen hiçbir sebep yoksa, sıkışma tipi idrar kaçırmaya “aşırı faal mesane” de denir.   
• Taşma tipi idrar kaçırma. Eğer sık sık ya da daima küçük miktarda idrar kaçırıyorsanız, taşma tipi idrar kaçırma sorununuz olabilir (mesaneyi boşaltamama). Bazen sanki mesaneniz tamamen boşalmamış gibi hissedebilirsiniz. İdrara çıkmaya çalıştığınızda sadece birkaç damla gelir. Bu tür idrar kaçırma, mesanesi hasar görmüş, diyabetten dolayı uretrası tıkanmış ya da sinir hasarı olan kişilerde ve prostat bezi sorunları olan erkeklerde görülebilir.                            
• Karma tip idrar kaçırma. Eğer birden fazla idrar kaçırma türü belirtilerine sahipseniz (baskıya bağlı ve sıkışma tipi idrar kaçırma) sizde karma tip idrar kaçırma sorunu vardır.
• Fonksiyonel idrar kaçırma. Özellikle bakım evlerindeki birçok yaşlı kimsede idrar kaçırma görülür. Çünkü fiziksel ya da zihinsel bir bozukluk, tuvalete zamanında yetişmelerini engeller. Örneğin, şiddetli eklem iltihabı olan bir kişi pantolonunun düğmelerini yeterince hızlı bir şekilde açamayabilir. Buna fonksiyonel idrar kaçırma denir.
• Total idrar kaçırma. Bu terim bazen, gece gündüz sürekli idrar kaçırma ya da belli aralıklarla kontrol edilemez bir şekilde büyük miktarda idrar kaçırmayı tanımlamak için kullanılır. Böyle durumlarda mesanenin depolama kapasitesi yoktur. Bazı insanlarda doğuştan gelen anatomik bir bozukluk olduğu için bu tip idrar kaçırma görülür. Bu idrar kaçırma türü, omurilik ya da boşaltım sistemindeki hasarlar ya da mesane ve yakınındaki bir organ (vajina gibi) arasında anormal bir açıklık (fistül) nedeniyle olabilir.

Doktora Ne Zaman Başvurmalı?

Doktorunuzla idrar kaçırma hakkında konuşmaktan rahatsız olabilirsiniz. Ama eğer idrar kaçırma sık oluyorsa ya da hayat kalitenizi etkiliyorsa doktorunuza başvurmak birkaç nedenden ötürü önemlidir:  

• İdrar kaçırma altta yatan daha ciddi bir duruma işaret edebilir (özellikle idrarınızda kan varsa).
• İdrar kaçırma utanma duygusundan dolayı faaliyetlerinizi ve sosyal ilişkilerinizi sınırlamanıza neden olabilir.
• İdrar kaçırma, yaşlı kişilerde tuvalete yetişmek için acele ederken düşme riskini artırabilir.

Sebepleri

Sebepler  

İdrar kaçırma bir hastalık değil, bir belirtidir. Günlük alışkanlıklarınız, altta yatan tıbbi durumlar ya da fiziksel sorunlar buna neden olabilir. Doktorunuz tarafından dikkatli bir değerlendirme, idrar kaçırmanın arkasında yatan nedeni belirlemeye yardımcı olabilir.

Geçici idrar kaçırmanın sebepleri

Bazı yiyecekler, içecekler ve ilaçlar geçici idrar kaçırmasına sebep olabilir. Alışkanlıklarınızda yapacağınız basit bir değişiklik rahatlamanızı sağlayabilir.

• Alkol. Alkol, mesaneyi uyarıcı bir etki gösterir ve idrar söktürücüdür. Acilen idrara çıkma ihtiyacına sebep olabilir.
• Aşırı sıvı alımı. Özellikle kısa bir zaman dilimi içinde çok miktarda sıvı tüketmek, mesanenin depolayacağı miktardan fazla idrar oluşmasına neden olur.
• Yeterli sıvı almamak. Eğer yeterli miktarda sıvı tüketmezseniz, idrarınız bazen çok yoğun hale gelebilir. Yoğunlaşmış tuzların birikmesi mesaneyi rahatsız edebilir ve idrar kaçırma daha kötü bir hal alabilir.
• Kafein. Kafein bir idrar söktürücüdür ve mesaneyi uyarır. Aniden idrara çıkma ihtiyacına sebep olabilir.
• Mesaneyi rahatsız eden şeyler. Gazlı içecekler, çay ve kahve (kafeinli ya da kafeinsiz), yapay tatlandırıcılar, mısır şurubu, çok baharatlı, şekerli ve asitli yiyecek ve içecekler (narenciye ve domates gibi) mesaneyi rahatsız edebilir.
• İlaçlar. Kalp ilaçları, tansiyon ilaçları, sakinleştiriciler, kas gevşeticiler ve diğer ilaçlar mesaneyi kontrol edememe problemlerine neden olabilir.

Kolayca tedavi edilebilen tıbbi sorunlar da idrar kaçırmada rol oynayabilir.

• İdrar yolu enfeksiyonu. Enfeksiyonlar mesaneyi tahriş edebilir ve idrara çıkmak için şiddetli bir dürtüye sebep olabilir. Bu dürtü, idrar kaçırmaya neden olabilir ve bu da bir idrar yolları enfeksiyonunun tek belirtisi olabilir. Diğer olası belirtiler idrar yaparken yanma hissi ve kötü kokan idrardır.
• Kabızlık. Rektum, mesaneye komşu olup birçok siniri paylaşır. Rektumda sert, yoğun dışkı bu sinirlerin aşırı çalışmasına sebep olur ve idrara çıkma sıklığını artırır.

Kalıcı idrar kaçırmanın sebepleri:

İdrar kaçırma, temelde fiziksel problemlerin ya da değişikliklerin sebep olduğu daimi bir durum da olabilir.

• Hamilelik ve doğum. Hamile kadınlarda hormonal değişiklikler ve genişleyen rahmin ağırlaşması nedeniyle baskıya bağlı idrar kaçırma görülebilir. Ayrıca normal doğum sırasında oluşan basınç, mesaneyi kontrol eden kasların zayıflamasına neden olabilir. Doğum sırasında meydana gelen değişiklikler de mesane sinirlerine ve onu destekleyen dokuya hasar verebilir. Bu da pelvik tabanın sarkmasına yol açar. Sarkmayla birlikte mesane, rahim, rektum ya da ince bağırsak normal konumundan aşağı sarkabilir ve vajinaya doğru uzanabilir. Bu durum idrar kaçırmayla ilişkilendirilebilir. Doğuma bağlı idrar kaçırma doğumdan hemen sonra ya da yıllar sonra ortaya çıkabilir.
• Yaşlanmaya bağlı değişiklikler. Mesane kasının yaşlanması mesanenin idrar depolama kapasitesinin azalmasına ve aşırı faal mesane belirtilerinde bir artışa sebep olur. Eğer damar hastalığınız varsa, aşırı faal mesane riski artar. Bu yüzden genel sağlığın iyi olması (sigarayı bırakmak, yüksek tansiyonun tedavi edilmesi ve kilonuzu sağlıklı bir aralıkta tutmak) aşırı faal mesane belirtilerinin önlenmesine yardımcı olabilir.

Menopozdan sonra kadınlar daha az östrojen üretirler. Östrojen, mesanenin ve rahmin iç tabakasının sağlıklı olmasını sağlayan bir hormondur. Östrojenin az olması, bu dokuların bozulmasına sebep olur. Bu da idrar kaçırmayı artırabilir.

• Histerektomi. Kadınlarda mesane ve rahim birbirine yakındır ve aynı kaslar ve bağ dokuları tarafından desteklenir. Bir kadının üreme sistemiyle ilgili herhangi bir ameliyat (rahmin alınması, yani histerektomi gibi) destekleyici pelvik taban kaslarının hasar görmesi riskini taşır. Bu da idrar kaçırmaya sebep olabilir.
• Ağrılı mesane sendromu (interstisyel sistit). Nadir görülen bu kronik durum, bazen idrar kaçırmaya ve sık ve ağrılı idrara sebep olur.
• Prostatit. Mesaneyi kontrol edememe, prostatitin, yani prostat bezi (erkek mesanesinin hemen altında yer alan ceviz büyüklüğünde bir organ) iltihabının tipik bir belirtisi değildir. Buna rağmen idrar kaçırma bazen bu sorunla birlikte ortaya çıkar.
• Prostat büyümesi. Yaşlı erkeklerde idrar kaçırma genellikle prostat bezinin büyümesinden kaynaklanır. Bu durum aynı zamanda iyi huylu prostat büyümesi (BPH) olarak da bilinir. Birçok erkekte prostat yaklaşık 40 yaşından sonra büyümeye başlar.
• Prostat kanseri. Erkeklerde baskıya bağlı ya da sıkışma tipi idrar kaçırma, tedavi edilmemiş prostat kanseriyle bağlantılı olabilir. Ancak çoğunlukla idrar kaçırma, prostat kanseri tedavilerinin (ameliyat ya da radyasyon tedavisi) bir yan etkisidir.
• Mesane kanseri ya da mesane taşı. İdrar kaçırma, acil tuvalet ihtiyacı ve idrar yaparken yanma, mesane kanserinin ya da mesane taşlarının belirtileri olabilir. Diğer belirtiler idrarda kan ve pelvik ağrıdır.
• Nörolojik bozukluklar.  Multipl skleroz, Parkinson hastalığı, felç, beyin tümörü ya da omurilik hasarı mesane kontrolünde rol oynayan sinir sinyallerini engelleyerek idrar kaçırmaya sebep olabilir.
• Tıkanıklık. İdrar yollarının herhangi bir yerindeki bir tümör idrarın normal akışını engelleyebilir ve idrar kaçırmaya sebep olabilir (genellikle taşma tipi idrar kaçırma). İdrar yollarındaki taşlar (mesanede oluşabilen taş benzeri sert kitleler) idrar kaçırmada rol oynayabilir. Bu taşlar böbreklerde, mesanede ya da üreterde bulunabilir.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Aşağıdaki faktörler idrar kaçırma riskini artırır:

• Cinsiyet. Kadınlarda baskıya bağlı idrar kaçırma görülme olasılığı erkeklere göre daha fazladır. Bu farkın sebebi hamilelik, doğum, menopoz ve kadın vücut yapısıdır. Ancak prostat bezinde problemleri olan erkekler sıkışma ve taşma tipi idrar kaçırma açısından yüksek risk altındadır.
• Yaş. Yaşlandıkça, mesane ve üretradaki kaslar kuvvetini kaybeder. Yaşla birlikte gelen değişiklikler mesanenin idrar depolama kapasitesini azaltır ve istemsiz idrar kaçırma ihtimalini artırır. Ancak yaşlanıyor olmanız idrar kaçıracağınız anlamına gelmez. İdrar kaçırma, bebeklik dışında hiçbir yaşta normal değildir.
• Aşırı kilolu olmak. Aşırı kilolu olmak, mesane ve çevresindeki kaslar üzerindeki baskıyı artırır. Bu durum kasların zayıflamasına sebep olur ve öksürdüğünüzde ya da hapşırdığınızda idrar kaçırmanıza yol açar.
• Sigara içmek. Sigara içmeye bağlı kronik öksürük, idrar kaçırmaya sebep olabilir ya da başka sebepleri olan idrar kaçırmayı artırabilir. Sürekli öksürük sfinkter kası üzerinde baskı yapar ve idrar kaçırmanıza yol açar. Sigara içenler ayrıca aşırı faal mesane riski altındadırlar.
• Diğer hastalıklar. Böbrek hastalıkları ya da diyabet, idrar kaçırma riskini artırabilir.

Komplikasyonları

Neden Olduğu Sağlık Sorunları

Kronik idrar kaçırmanın yol açtığı sağlık sorunları şunlardır:

• Cilt problemleri. İdrar kaçırma, cildin sürekli ıslak olmasına bağlı döküntülere, cilt enfeksiyonlarına ve yaralara (cilt ülserleri) yol açabilir.
• İdrar yolu enfeksiyonları. İdrar kaçırma, idrar yolları enfeksiyonlarının tekrarlama riskini artırır.
• Faaliyetlerde değişiklikler. İdrar kaçırma normal faaliyetlere katılmanızı engelleyebilir. Egzersiz yapmayı bırakabilir, sosyal toplantılara katılmaktan vazgeçebilir ve hatta tuvaletlerin yerini bildiğiniz tanıdık yerlerden başka bir yere gitmemeye başlayabilirsiniz.
• İş hayatında değişiklikler. İdrar kaçırma iş hayatınızı olumsuz şekilde etkileyebilir. İdrara çıkma ihtiyacı masanızdan sık sık uzaklaşmanıza neden olabilir ya da toplantılar sırasında sürekli masadan kalkmanıza yol açabilir. Bu problem iş yerinde konsantrasyonunuzu bozabilir ya da geceleri uyanık kalmanıza yol açarak yorgunluğa sebep olabilir.
• Kişisel hayatınızda değişiklikler. Belki de en sıkıntı verici durum, idrar kaçırmanın özel hayatınız üzerindeki etkisidir. Aileniz davranışınızı anlayamayabilir ya da sık sık tuvalete gitmenizden bıkabilir. İdrar kaçırmanın yarattığı utanma duygusundan dolayı cinsel yakınlıktan kaçınabilirsiniz. İdrar kaçırmayla birlikte kaygı ve depresyon yaşanması normaldir.

Ancak iyi haberler de vardır. İdrar kaçırmayla yaşamak zorunda değilsiniz. Birçok idrar kaçırma vakası, özellikle tedaviye erken başlanırsa ortadan kaldırılabilir ya da kontrol edilebilir.

Muayenesi

Randevuya Hazırlık

Eğer idrar kaçırma sorununuz varsa, ilk olarak aile doktorunuza ya da pratisyen bir doktora başvurmanız gerekecektir. Ancak bazı durumlarda doktorunuz sizi derhal bir üroloğa ya da kadınsanız ürojinekoloji uzmanına sevkedebilir.

Randevular kısa olabileceği ve genelde değinilecek çok konu olduğu için hazırlıklı olmak iyi olur. Randevuya hazırlanmanıza yardımcı olacak ve doktorunuzdan beklentinizin ne olması gerektiğine dair bazı bilgiler şunlardır:

Neler yapabilirsiniz?

• Randevu öncesindeki kısıtlamalar hakkında bilgi sahibi olun. Randevunuzu alırken, önceden yapmanız gereken bir şey olup olmadığını sorun (diyetinizi sınırlamak gibi).
• Şikayetlerinizi yazın. İdrar kaçırma durumuyla alakasız görülebilecek şikayetleri de not edin.
• Önemli kişisel bilgilerinizi yazın. Hayatınızdaki büyük stresleri ya da son zamanlarda meydana gelen değişiklikleri de not edin.
• Kullandığınız tüm ilaçların yanı sıra vitamin ya da takviyelerin de bir listesini yapın.
• Eğer mümkünse randevuya aile fertlerinden biriyle ya da bir arkadaşınızla gidin.  Bazen bir randevu esnasında verilen tüm bilgileri kavramak zor olabilir. Size eşlik eden biri sizin kaçırdığınız ya da unuttuğunuz bir şeyi hatırlayabilir.
• Doktorunuza soracağınız soruları yazın.

Doktorunuzla geçireceğiniz zaman sınırlıdır. Bu yüzden önceden bir soru listesi hazırlamak birlikte geçireceğiniz zamanı en verimli şekilde kullanmanıza yardımcı olacaktır. Zamanın yetmemesi olasılığına karşı sorularınızı en önemliden en önemsize doğru sıralayın. İdrar kaçırmayla ilgili olarak doktorunuza sormanız gereken bazı temel sorular şunlardır:

• Bu belirtilerin sebebi ne olabilir?
• En olası sebep dışında bu belirtilerin diğer sebepleri neler olabilir?
• Hangi testleri yaptırmam gerekir?
• İdrar kaçırma sorunum geçici mi, yoksa kronik mi?
• İzlenmesi gereken en iyi yol nedir?
• Önerdiğiniz temel yöntemin alternatifleri nelerdir?
• Başka sağlık sorunlarım da var. Bunların hepsini en iyi şekilde nasıl kontrol altında tutabilirim?
• Uymam gereken herhangi bir kısıtlama var mı?
• Bir uzmana görünmeli miyim? Bunun ücreti ne kadardır? Sigortam bunu karşılar mı?
• İdrar kaçırma sorunu için genellikle hangi testleri ya da işlemleri uyguluyorsunuz?
• Yazdığınız ilacın eşdeğer bir alternatifi var mı?
• Bana verebileceğiniz herhangi bir broşür ya da basılı bir materyal var mı? Hangi web sitelerini tavsiye edersiniz?

Doktora sormak için hazırladığınız sorulara ek olarak, randevu sırasında anlamadığınız bir şey olduğunda soru sormaktan çekinmeyin.

Doktorunuzdan Beklentiniz Ne Olmalı?

Doktorunuz size bazı sorular soracaktır. Bu soruları cevaplamaya hazır olmanız, değinmek istediğiniz başka konular için zaman kazanmanızı sağlayabilir. Doktorunuz size şunları sorabilir:

• Şikayetleriniz ilk olarak ne zaman başladı?
• Şikayetleriniz sürekli mi, yoksa ara sıra mı oluyordu?
• Şikayetleriniz ne kadar şiddetli?
• Şikayetlerinizi iyileştirdiğini düşündüğünüz herhangi bir şey var mı?
• Şikayetlerinizi kötüleştirdiğini düşündüğünüz herhangi bir şey var mı?
• Ne sıklıkla idrara çıkma ihtiyacı duyuyorsunuz?
• Ne zaman idrar kaçırıyorsunuz?
• Mesanenizi boşaltmada güçlük çekiyor musunuz?
• İdrarınızda kana rastladınız mı?
• Sigara içiyor musunuz?
• Ne sıklıkla alkol tüketiyorsunuz?
• Ne sıklıkla kafeinli içecekler tüketiyorsunuz?
• Ne sıklıkla baharatlı, asitli ya da şekerli yiyecekler tüketiyorsunuz?

Testleri

Testler ve Teşhis

İdrar kaçırma için sık uygulanan testler ve işlemler şunlardır:

• Mesane günlüğü. Doktorunuz sizden birkaç gün boyunca günlük tutmanızı isteyebilir. Ne kadar sıvı tükettiğinizi, idrara ne zaman çıktığınızı, idrar miktarını, idrara çıkmak için acil bir ihtiyaç hissedip hissetmediğinizi ve kaç kere idrar kaçırdığınızı not alırsınız.
• İdrar tahlili. İdrar örneğiniz laboratuara gönderilerek idrarda enfesiyon, kan ya da diğer anormallikler araştırılır.
• Kan tahlili. Doktorunuz sizden bir kan örneği alıp analiz için laboratuara gönderebilir. Kanınızda, idrar kaçırmaya sebep olabilecek çeşitli kimyasallar ve maddeler olup olmadığına bakılır.

Özel testler:

Eğer daha fazla bilgi gerekiyorsa, aşağıdakiler gibi ek testler yaptırabilirsiniz:

• İşeme sonrası kalan idrar ölçümü. Bu işlem için, idrar miktarını ölçen bir kaba idrar yapmanız istenir. Daha sonra doktorunuz bir sonda ya da ultrason kullanarak mesanede kalan idrar miktarını kontrol eder. Sonda, üretra ya da mesaneye sokularak kalan idrarı çekmeye yarayan ince, yumuşak bir tüptür. Ultrasonda karnınızın üstüne çubuk şeklinde bir aygıt konur. Ultrason, ses dalgaları ve bilgisayar kullanarak mesanenin bir görüntüsünü oluşturur. Mesanede çok miktarda idrar kalması, idrar yollarında bir tıkanma, ya da mesane sinirleri veya kaslarıyla ilgili bir problem olduğu anlamına gelebilir.
• Pelvik ultrason. Ultrason ayrıca idrar yollarının diğer kısımlarındaki ya da genital bölgedeki anormallikleri kontrol etmek için kullanılabilir.
• Basınç testi. Bu testte, kuvvetli bir şekilde öksürmeniz ya da güç kullanmanız istenir. Bu sırada doktorunuz sizi muayene eder ve idrar sızıntısı olup olmadığına bakar.
• Ürodinamik testler. Bu testler mesanedeki basıncı, mesane hem dinlenme halindeyken hem de dolmaktayken ölçer. Bir doktor ya da hemşire üretra ve mesaneye bir sonda yerleştirir. Sonda aracılığıyla mesane suyla doldurulur. Bu sırada bir basınç monitörü mesane içindeki basıncı ölçer ve kaydeder. Bu test mesanenin kuvvetini ve üriner sfinkter kasının sağlıklı olup olmadığını ölçmeye yardımcı olur.
• Sistogram. Bu röntgen çekiminde üretra ve mesaneye bir sonda yerleştirilir. Doktorunuz sonda aracılığıyla özel bir boya içeren bir sıvı enjekte eder. Siz idrarınızı yaparken ve bu sıvı vücuttan atılırken, görüntüler ardı ardına çekilen bir dizi filmde görülür. Bu görüntüler idrar yollarıyla ilgili problemlerin ortaya çıkmasını sağlar.
• Sistoskopi. Küçük bir lensi olan ince bir tüp (sistoskop) üretraya sokulur. Bu şekilde doktorunuz idrar yollarındaki anormallikleri görebilir.

Tedavisi

Tedaviler ve ilaçlar

İdrar kaçırma tedavisi idrar kaçırmanın türüne, sorununuzun şiddetine ve altta yatan sebebe bağlıdır. Doktorunuz sizin durumunuza en uygun olan yöntemleri tavsiye edecektir. Çoğunlukla değişik tedaviler birleştirilerek kullanılır.

Tedavi seçenekleri, davranış teknikleri ve fizik tedavi gibi daha muhafazakar yöntemlerden ameliyat gibi agresif yöntemlere kadar değişir.

Birçok durumda doktorunuz ilk olarak en basit tedavileri önerecektir. Bu yüzden ilk önce davranış tekniklerini ve fizik tedaviyi denersiniz ve eğer bu yöntemler başarısız olursa diğer seçeneklere geçersiniz.

Tedavinizin başarısı, en çok, doğru teşhise bağlıdır. Doktorunuzla her tedavinin detaylarını ve neden olabileceği olası sorunları konuşun. Hangi tedavinin size uygun olduğunun belirlenmesine yardımcı olmak için sorular sorun ve endişelerinizi belirtin.

Davranış Teknikleri

Davranış teknikleri ve hayat tarzında değişiklikler idrar kaçırmanın belli türleri için oldukça faydalıdır. Bu, ihtiyacınız olan tek tedavi olabilir.

• Mesane alıştırmaları. Doktorunuz, idrar kaçırmayı kontrol altına almanız için mesane alıştırmalarını tek başına ya da diğer tedavilerle birlikte önerebilir. Bu alıştırmada tuvalet ihtiyacınız geldiğinde idrarınızı geciktirmeyi öğrenirsiniz. Önce, her tuvalet ihtiyacınız geldiğinde 10 dakika ertelemeye çalışın. Amaç, idrarınızı 2-4 saatte bir yapana dek tuvalete gidiş gelişleriniz arasındaki zamanı uzatmaktır.

Mesane alıştırmasında ayrıca iki kere boşaltma da denenebilir. İdrarınızı yaparsınız, sonra birkaç dakika bekleyip yeniden denersiniz. Bu egzersiz, taşma tipi idrar kaçırmadan kaçınmak için mesaneyi tamamen boşaltmayı öğrenmenizi sağlar. Buna ek olarak, mesane alıştırması, idrara çıkma dürtüsünü kontrol etmeyi öğretebilir. İdrara çıkma dürtüsü hissettiğinizde rahatlamanız (yavaş ve derin nefes alıp verme) ya da bir aktiviteyle oyalanmanız istenir.

• Tuvalete gidiş gelişlerin planlı olması. Bu, belirli zamanlarda idrara çıkmak, yani  tuvalete gitme ihtiyacını beklemekten ziyade saate göre davranmak demektir. Bu tekniğe göre tuvalete planlı bir şekilde gidersiniz (genellikle her 2-4 saatte bir).
• Sıvı ve diyet yönetimi. Bazı durumlarda, mesanenizin kontrolünü sağlayabilmek için günlük alışkanlıklarınızı değiştirebilirsiniz. Alkolü, kafeini ya da asitli yiyecekleri azaltmanız ya da kesmeniz gerekebilir. Sıvı tüketimini azaltmak, kilo vermek ya da fiziksel aktiviteyi artırmak sorunu ortadan kaldırabilecek diğer değişikliklerdir.

Fizik Tedavi 

• Pelvik taban kası egzersizleri. Bu egzersizler sfinkteri ve pelvik taban kaslarını (idrar yapmayı kontrol etmeye yardımcı olan kaslar) güçlendirir. Doktorunuz bu egzersizleri sık sık yapmanızı önerebilir. Bunlar özellikle baskıya bağlı idrar kaçırma için etkilidir, ama sıkışma tipi idrar kaçırmada da yardımcı olabilir.

Pelvik taban kası egzersizlerini (Kegel egzersizleri) yapmak için, idrarınızın akışını durdurmaya çalıştığınızı kafanızda canlandırın. İdrarı durdurmak için kullandığınız kasları sıkın, üçe kadar sayın ve sonra tekrarlayın.

Kegel egzersizlerini yaparken doğru kasları doğru şekilde sıkıp sıkmadığınızı bilmek zor olabilir. Genel olarak, kaslarınızı sıktığınızda bir çekilme hissediyorsanız, doğru kasları kullanıyorsunuz demektir. Erkekler, penislerinin hafifçe vücutlarına doğru geldiğini hissedebilirler. Doğru kasları sıkıp sıkmadığınızı tekrar kontrol etmek için, bu egzersizleri aynanın önünde yapmayı deneyin. Eğer yalnızca pelvik taban kasları sıkılıyorsa, karın, kalça ya da bacak kasları kasılmamalıdır.

Eğer hala doğru kasları sıktığınızdan emin değilseniz, doktorunuzdan yardım isteyin. Doktorunuz bir fizik tedavi uzmanıyla çalışmanızı ya da doğru kasları tanımanıza ve sıkmanıza yardımcı olması için biyolojik geri bildirim tekniklerini denemenizi önerebilir. Doktorunuz ayrıca, koni şeklindeki vajinal araçları tavsiye edebilir. Bunlar kadınların pelvik tabanı kuvvetlendirmesine yardımcı olan ağırlıklardır.

• Elektriksel uyarım. Bu işlemde pelvik taban kaslarını uyarıp kuvvetlendirmek için rektum ya da vajinaya geçici olarak elektrotlar yerleştirilir.  Hafif elektriksel uyarım, baskıya bağlı ve sıkışma tipi idrar kaçırma için etkili olabilir. Ama bunun işe yaraması için birkaç ay ve çok sayıda seans gerekir.

İlaçlar

İlaçlar, çoğunlukla davranış teknikleri ile birlikte kullanılır. İdrar kaçırma tedavisinde en sık kullanılan ilaçlar şunlardır:

 

• Antikolinerjikler. Reçeteli olan bu ilaçlar aşırı aktif mesaneyi sakinleştirir, böylece sıkışma tipi idrar kaçırma için faydalı olabilir. Oksibutinin, tolterodin, darifenasin, solifenasin ve trospium gibi bazı ilaçlar bu kategoridedir.
• Topikal östrojen. Vajinal krem, halka ya da bant formunda düşük dozda topikal östrojen uygulamak, üretradaki ve vajinal bölgedeki dokuları güçlendirmeye ve canlandırmaya yardımcı olabilir. Bu, bazı idrar kaçırma belirtilerini azaltabilir.
• İmipramin. İmipramim karma tip idrar kaçırma (baskıya bağlı ve sıkışma tipi) tedavisinde kullanılabilen bir trisiklik antidepresandır.

Tıbbi aygıtlar

İdrar kaçırma sorununu tedavi etmeye yardımcı olacak birkaç tıbbi aygıt vardır. Bunlar kadınlar için özel olarak tasarlanmıştır:

• Üretral aygıtlar. Bunlar tek kullanımlık tampon şeklinde küçük cihazlar ya da tıkaçlardır. Kadınlar idrar sızıntısını önlemek için bunu üretralarına (idrarın vücuttan boşaldığı tüp) yerleştirirler. Bu cihazlar reçetelidir ve her gün kullanılmaz. Tenis oynamak gibi bazı aktiviteler sırasında idrar kaçırma ihtimali olan kadınlarda çok faydalıdır. Cihaz, aktiviteden önce yerleştirilir ve idrar yapmadan önce çıkarılır.
• Peser. Doktorunuz bir peser kullanmanızı önerebilir. Bu, vajinaya yerleştirilen ve bütün gün kalan sert bir halkadır. Bu halka, idrar kaçırmayı önlemek için vajinanın yanında bulunan mesaneyi desteklemeye yarar. Bunu düzenli olarak çıkarıp temizlemeniz gerekir. Eğer mesane ya da rahmin sarkmasından dolayı idrar kaçırıyorsanız, bundan fayda görebilirsiniz.

Diğer Tedaviler

• Radyofrekans tedavisi. Cerrahi olmayan bu işlemde, idrar yollarının alt bölümündeki dokuları ısıtmak için radyofrekans enerjisi kullanılır. Doku iyileştiğinde, çoğunlukla daha dayanıklı olur. Bu da idrar kaçırma ihtimalini azaltabilir.
• Botulinum toksini tip A. Mesane kasına botulinum toksini tip A (Botox) enjekte edilmesi, aşırı faal mesanesi olan kişilerde faydalı olabilir. Araştırmacılar, bunun ümit verici bir tedavi olduğunu görmüşlerdir. Ama Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) bu ilacı idrar kaçırma sorunu için henüz onaylamamıştır.
• Hacim arttırıcı madde enjeksiyonları. Hacim arttırıcılar, üretra etrafındaki dokuya enjekte edilen kolajen, karbon kaplı zirkonyum taneleri ya da coaptite gibi maddelerdir. Bu, üretranın kapalı kalmasına ve idrar sızıntısını azaltmaya yardımcı olur. Genelde doktorun muayenehanesinde yapılan bu işlem, çok az anestezi gerektirir ve yaklaşık beş dakika sürer. Bunun dezavantajı, enjeksiyonların genellikle 6 ila 18 ayda bir tekrarlanmasının gerekmesidir.
• Sakral sinir uyarıcısı. Bu, kalp atışlarını düzenleyen bir aygıta benzer ve kalçada deri altına yerleştirilir. Aygıttan çıkan bir tel, sakral bir sinire (omuriliğin aşağısından mesaneye kadar uzanan ve mesane kontrolünde önemli olan bir sinir) bağlanır. Aygıt bu tel aracılığıyla ağrısız elektriksel vuruşlar yollar. Bu vuruşlar siniri uyarır ve mesaneyi kontrol etmeye yardımcı olur.

Ameliyat

Eğer diğer tedaviler başarılı olmazsa, idrar kaçırmaya sebep olan problemleri düzeltmek için bazı cerrahi işlemler vardır:

En yaygın işlemlerin bazıları şunlardır:

• Yapay sfinkter (büzücü kas). Bu küçük aygıt, özellikle prostat kanseri tedavisinden ya da prostat bezinin büyümesinden dolayı sfinkteri zayıflamış erkekler için faydalıdır. Halka şeklindeki bu aygıt mesane boynuna yerleştirilir. Sıvıyla dolu halka, siz idrar yapmaya hazır olana kadar sfinkterin sıkı bir şekilde kapalı kalmasını sağlar. İdrar yapacağınız zaman, derinizin altına yerleştirilen bir kapakçığa basarsınız. Bu, halkanın açılmasını sağlar ve idrarın mesaneden boşalmasına izin verir.
• Askı işlemleri.  Askı işleminde, mesane boynunun ve üretranın etrafında pelvik bir askı elde etmek için kendi vücudunuzun dokuları, sentetik maddeler ya da mesh kullanılır. Bu askı, özellikle öksürdüğünüzde ya da hapşırdığınızda üretranın kapalı kalmasını sağlar. Gerilimsiz, ayarlanabilir ve klasik türde olmak üzere birçok askı tipi vardır.
• Mesane boynunun asılması. Bu işlem, üretra ve mesane boynuna (mesanenin üretra ile birleştiği yerde kalın bir kas) destek sağlamak için tasarlanmıştır. Bu işlemde karında bir kesi açılır. Bu yüzden genel anestezi ya da omurga anestezisi uygulanır. İşlem genellikle yaklaşık 1 saat, iyileşme ise yaklaşık altı hafta sürer.

Emici Pedler ve Sondalar

Eğer tıbbi tedaviler, idrar kaçırma sorununuzu tamamen ortadan kaldıramazsa ya da tedavi, etkisini gösterene kadar yardıma ihtiyacınız varsa rahatsızlığı ve sıkıntıyı hafifletmeye yarayan ürünler deneyebilirsiniz.

• Pedler ve koruyucu giysiler. İdrar kaçırmada yardımcı olacak çeşitli emici pedler vardır. Birçok ürün normal iç çamaşırlarından daha kalın değildir ve bunları hergün kıyafetlerinizin altına kolayca giyebilirsiniz. İdrar sızıntısı olan erkekler bir damla kolektör (küçük, emici bir bez torbası) kullanabilirler. Bu ürün penisin üstüne yerleştirilir ve yerinden oynamaması için vücudu sıkıca saran bir iç çamaşırı giyilir. Erkekler ve kadınlar, eczanelerde, süpermarketlerde ve tıbbi malzeme mağazalarında satılan yetişkin bezleri ya da pedleri kullanabilirler.
• Sonda. Eğer mesaneniz tamamen boşalmadığı için idrar kaçırıyorsanız, doktorunuz mesanenizi boşaltmanız için günde birkaç kere üretranıza yumuşak bir tüp (sonda) yerleştirmenizi tavsiye edebilir. Özellikle taşma tipi idrar kaçırmanız varsa, bu işlem, idrar kaçırmayı daha iyi kontrol etmenizi sağlayacaktır. Bu sondaları güvenli bir şekilde yeniden kullanmak için bunların nasıl temizlenmesi gerektiği size açıklanacaktır.                 

Yaşam Tarzı

Hayat Tarzı ve Evde Uygulanabilecek Yöntemler

İdrar kaçırmayla ilgili sorunlar, cilt tahrişini önlemek için daha dikkatli olmanızı gerektirebilir. Pudralar, nemlendiriciler ve koku giderici tabletler gibi ürünler kendinizi temiz hissetmenize ve idrar kokusunu ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir. Ayrıca cildinizi idrardan korumak için vazelin ya da kakao yağı gibi koruyucu bir krem kullanabilirsiniz. Ama bunu yaparken aşırıya kaçmayın. Vücudunuzun mesane enfeksiyonlarına karşı doğal savunması vardır. Çok sık yıkamak ya da duş yapmak bu savunmayı engelleyebilir. Cildinizi temiz ve kuru tutmayı hedeflemek en iyisidir.

Eğer idrar kaçırmanız sıkışma tipiyse ya da gece oluyorsa, tuvalete giderken üstünden geçeceğiniz halıları ya da çarpabileceğiniz mobilyaları kaldırın. Tuvalete gidiş yolunu aydınlatmak için bir ışık kullanın ve düşme riskinizi azaltın.

Eğer idrar kaçırmanız fonksiyonel türden ise, evi ya da banyoyu yenilemek faydalı olabilir. Örneğin, daha uygun bir yere bir banyo eklenebilir, mevcut banyoya gidiş yolu genişletilebilir, yükseltilmiş bir klozet yapılabilir ya da iyi yerleştirilmiş birkaç ışık eklenebilir. Ayrıca yatakta kullanılabilecek bir sürgü de faydalı olabilir.

Alternatif Tıp

Alternatif Tıp

Alternatif tıp idrar kaçırma problemini iyileştiremez. Ama bazı kişiler aşağıdaki yöntemlerle rahatlayabilir. Ancak bu konudaki kanıtlar çok sınırlıdır. Bu yöntemlerin idrar kaçırma için tavsiye edilebilmesi için daha fazla araştırma gereklidir.

• Akupunktur
• Hipnoterapi
• Crataeva (crataeva nurvala), zemberek otu (akkuyruğu - equisetum) ve aloe vera özütü gibi bitkisel ilaçlar. Unutmayın ki, kullanım şekline ilişkin bir düzenlenme olmadığı için bitkisel ilaçların kullanımının riski vardır.

Destek

İdrar Kaçırmayla Başa Çıkma Ve Destek

Eğer mesanenizi kontrol edememe sorunundan dolayı utanıyorsanız, bununla kendi başınıza başa çıkmayı deneyebilirsiniz (emici pedler kullanarak, yanınızda fazladan kıyafet taşıyarak, sık sık evde kalarak). Hatta altınızı ıslatmamak için sıvı tüketimini azaltabilirsiniz (ve susuzluk riskine katlanabilirsiniz).

Ama idrar kaçırmayı kontrol etmek için daha iyi yollar vardır ve bu konuda sürekli yeni tedaviler ortaya çıkmaktadır. Doktorunuza başvurmanız ve tedavi hakkında bilgi edinmeniz bu nedenle önemlidir. Böylece mesanenizi kontrol edebilir ve yeniden aktif ve güvenli bir hayata dönebilirsiniz.

Önleme

Önlem

İdrar kaçırma her zaman önlenemeyebilir. Ancak şu adımları uygulayarak idrar kaçırma riskini azaltabilirsiniz:

• Sağlıklı bir kiloda kalın. Eğer aşırı kiloluysanız sağlıkı bir kiloya ulaşmanın faydası olabilir.
• Sigara içmeyin. Eğer sigara içiyorsanız bırakmak için yardım alın.
• Kegel egzersizlerini uygulayın. Doktorlar, önleyici bir tedbir olarak, hamile kadınlara Kegel egzersizleri yapmalarını tavsiye edebilirler.
• Mesaneyi rahatsız eden şeylerden kaçının. Bazı yiyecek ve içeceklerden kaçınmak ya da bunları sınırlamak idrar kaçırmayı önlemeye ya da azaltmaya yardımcı olabilir. Örneğin, eğer iki fincandan fazla kahve içmek sizde kontrol edilemez bir şekilde idrar yapma ihtiyacına sebep oluyorsa, bunu bir fincana indirmek ya da kafeinden tamamen vazgeçmek yapmanız gereken tek şey olabilir.
• Daha fazla lif tüketin. Diyetinize daha fazla lif eklemek ya da lif takviyeleri kullanmak kabızlığı (idrar kaçırmayla ilgili bir risk faktörü) önleyebilir.
• Egzersiz yapın. Fiziksel aktivite idrar kaçırma sorunu oluşma riskini azaltır.