• İçindekiler
• Nedir
• Türleri
• Belirtileri
• Sebepleri
• Teşhisi
• Mücadele
• Önleme

Nedir

Kafa İçi Kanamalar

Kafa için kanamalar beyninizdeki veya beyniniz ile kafatasınız arasındaki bir kan damarının yırtılmasıyla meydana gelir. Kan toplanması (hematom) beyin dokunuza baskı yapar.

Kafa için kanamanın meydana gelmesinin sebebi beyninizi çevreleyen sıvının ani bir darbenin veya hızlı duruşun yarattığı kuvveti emememesinden kaynaklanmış olabilir. Böylesi durumlarda beyniniz şiddetli bir şekilde kafatasınızın iç duvarına itilir ve zedelenir.

Kafa yaralanmaları önemsiz olabilir, ancak kafa içi kanama ciddi ve hemen tıbbi ilgi gerektiren hayatı tehdit edici bir durumdur.

Bir kafa içi kanamayı tedavi etmek genellikle kanın alınması için ameliyat yapılmasını gerektirir. Bununla birlikte küçük kafa içi kanamalar ameliyat gerektirmeyebilir.

Türleri

Zar Altı Kanama

Beyninizi kaplayan en dıştaki üç zar tabakasının ile beyniniz arasında bulunan damarlar – genellikle kan damarları – yırtılırsa bu tür bir kanama meydana gelir. Sızan kan beyin dokusuna baskı yapar. Eğer kanama büyürse, şuurda aşamalı bir kayıp meydana gelir ve ölümle bile sonuçlanabilir.

Üç tür zar altı (subdural) kanama mevcuttur:

• Akut. Bu tür en ciddi ve en ölümcül olanıdır. Genellikle şiddetli kafa yaralanması sonucunda meydana gelir, belirtiler ve işaretler genelde hemen ortaya çıkar.
• Yarı akut. Yarı akut zar altı kanamada belirti ve işaretlerin ortaya çıkması kazadan sonra günleri, hatta haftaları alabilir.
• Kronik. Daha az şiddetli olan kafa yaralanmaları kronik zar altı kanamaya neden olabilir. Kronik zar altı kanamanın belirtileri genelde çok yavaş, haftalar sonra ortaya çıkar. Bir kafa yaralanması yaşadığınızı bile hatırlayamayabilirsiniz.

Bu üç tip kanama da belirti ve işaretler ortaya çıkar çıkmaz tıbbi müdahale gerektirir, aksi takdirde kalıcı beyin hasarı oluşabilir.

Zar altı kanamanın riski günlük olarak aspirin gibi pıhtılaşma önleyici ilaçlar kullanan, alkol istismarında bulunan veya çok yaşlı insanlarda daha yüksektir.

Zar Üstü (Epidural) Kanama

Beyindeki dura maddesinin dış yüzeyi ile kafatası arasındaki damarların – genellikle arterler – yırtılmasıyla bu tür bir kanama meydana gelebilir. Kan bundan sonra dura maddesi ile kafatası arasında bir kütle oluşturarak beyin dokusuna baskı yapar.

Bu tür bir kaza geçiren insanlardan bazıları şuurunu yitirmez, ama çoğunluk travma anından sonra hareketsizleşebilir, hatta komaya girebilir. Beyninizdeki bir arterle ilgili epidural kanamadan ölme riski anında tedavi görmediğiniz halde hayli yüksektir.

Beyin İçi Kanaması

Bu tür bir kanamada, kan beyinde birikir. Bir kafa yaralanması sonrası birden çok ciddi beyin içi kanama mevcut olabilir.

Beyin içi kanamaya neden olan travma genelde ilaveten beyaz madde yırtılması yaralanmaları denilen şeyden de sorumludur. Bu yaralanma bir travmanın beynin beyaz maddesindeki aksonların yırtılmasıyla meydana gelir. Aksonlar beyindeki nöronlardan vücudun geri kalanına elektrik itkileri, yani mesajları taşıyan bağlantı yerleridir. Bu bağlantı koptuğu zaman nöronlar iletişim kuramadığı için ciddi beyin hasarı meydana gelebilir.

Beyin içi kanamanın tek nedeni travma değildir, şu diğer sebepler de olabilir:

• Anevrizm, atar-toplardamar kusuru gibi kan damarlarını ilgilendiren bozukluklar.
• Uzun süreli yüksek tansiyon
• Cerebral amiloid anjiyopati gibi nörolojik durumlar
• Beyin tümörleri
• Kan inceltici kullanma
• Kimi bağışıklık sistemi bozuklukları
• Hemofili, lösemi veya orak hücre anemisi gibi kan bozuklukları
• Ensephalitis gibi merkezi sinir sistemi bozuklukları
• Kokain ve amfetamin gibi uyuşturucular.

Belirtileri

Belirtiler

Bir kafa içi yaralanmanın işaretleri ve belirtileri başa alınan darbeden hemen sonrasıyla haftalar hatta daha da geç bir süre sonra ortaya çıkabilir. Bir kafa yaralanmasından sonra hiçbir sorun yokmuş gibi bile görünebilir. Buna ‘sağlıklı fasıla’ denir. Zaman ilerledikçe beyninizdeki basınç artar, aşağıdaki belirtilerden kimilerini veya hepsi ortaya çıkar: 

• Artan baş ağrıları
• Kusma
• Atalet ve yavaş yavaş şuur yitirme
• Baş dönmesi
• Kafa karışıklığı
• Farklı büyüklükte göz bebekleri
• Vücudun bir yanındaki kaslarda güçsüzlük
• Tansiyon yükselmesi

Beyninize veya beyniniz ile kafatasınız arasında daha fazla kan birikirken ortaya çıkabilecek diğer belirti ve işaretler şunlardır:

• Atalet
• Nöbetler
• Şuur kaybı

Doktora Görünme Vakti

Bir kafa içi kanama ölümle sonuçlanabilir. Genellikle acil tedavi gerekir. Bir kafa yaralanmasının ardından şu belirtileri yaşıyorsanız acil tedaviye başvurun:

• Şuuru kaybetme
• Kafa içi kanamayı işaret eden belirtiler

Kafa içi yaralanmanın belirtileri hemen ortaya çıkmasa da, kafa darbesinin ardından ortaya çıkabilecek fiziksel, zihinsel ve duygusal değişimleri dikkatle izleyin. Örneğin bir kişi kafa yaralanmasının ardından iyi görünüyor ve sizinle konuşurken birden şuurunu kaybediyorsa, hemen acil servisi arayın. 

Sebepleri

Sebepler

Kafa içi kanamanın sebebi bir kafa yaralanmasıdır. Bu yaralanma otomobil, bisiklet, motosiklet kazası veya başınızı hafifçe çarpma gibi önemsiz bir olay olabilir. Orta şiddette bir kafa travması sonrasında, eğer ileri yaştaysanız ve bilhassa aspirin gibi pıhtılaşmayı engelleyici bir ilaç alıyorsanız, kanama riski daha yüksektir. Açık bir yara, ezik veya hasarı gösteren dışsal başka bir emare olmasa bile ciddi bir yaralanma meydana gelmiş olabilir.

Kafa yaralanmasının sonucunda bir kanama olursa, bu kanama beyin dokusu altında, beyin dokusu üstünde veya kafa içinde olabilir.

Teşhisi

Testler ve Teşhis

Bir kafa içi kanamayı teşhis etmek zor olabilir, çünkü kişi kafa yaralanması sonrası iyi görünebilir. Ne var ki doktorlar genellikle bir kafa yaralanması sonrasında meydana gelen tedrici şuur kaybının, başka bir kanıt yoksa, kafatası içinde bir kanamadan meydana geldiğini varsayarlar.

Bir kanamanın konumunu ve yerini tespit etmenin en iyi yöntemi bir resimli tarama tekniğidir.

• Bilgisayar tomografi (CT) taraması. Bir bilgisayar tomografi taraması beynin ayrıntılı imgesini çıkarmak için bilgisayara bağlanmış karmaşık bir röntgen makinesidir. Bu taramada silindir biçiminde büyük bir makinenin içinde hareketsiz durursunuz. Kafa içi kanamaların teşhisinde tomografi en sık kullanılan yöntemdir.
• Manyetik rezonans taraması (MR). MR taraması bilgisayar imajları yaratmak için radyo dalgaları ve mıknatısları kullanır. MR taramasında bir tüp veya tünelin içindeki hareketli bir masaya yatırılırsınız. MR daha uzun sürdüğü için ve her yerde olmadığı için kafa yaralanmalarında tomografi kadar kullanılmaz.

Kimi zar altı kanamalar, küçük oldukları için ve herhangi bir belirti ve işarete neden olmadıkları için müdahale gerektirmezler. İshal ilaçları bir beyin yaralanmasının ardından beyin şişini (ödem) engelleyebilir 

Ameliyat
Ne var ki kanama genellikle ameliyat gerektirir. Ameliyatın türü kanamanızın türüne bağlıdır. Şu ameliyatlardan biri size uygulanabilir:

• Cerrahi kurutma. Eğer kan sadece belli bir yerde toplanmışsa ve aşırı pıhtılaşma olmuyorsa, doktorunuz kafatasınız içinde bir delik açarak sıvıyı tüketebilir.
• Kranyotomi: Büyük kanamalar kafatasının belli bir parçasının kanı çıkarmak için açılmasını gerektirebilir.

İyileşme

Ameliyattan sonra doktorunuz travma sonrası nöbetleri kontrol altına almak veya önlemek için antikonvulzant ilaçlar, örneğin phnytoin kullanabilir. Bu ilaçlar travmadan sonra bir yıl kadar bir süre devam edebilir. Amnezya, dikkat zorlukları, ansiyete, uyku sorunlara ve baş ağrısı meydana gelebilir ve bir süre devam edebilir.

Kafa içi kanamadan sonra iyileşme uzun sürebilir ve tam gerçekleşmeyebilir. Yetişkinlerde iyileşme genellikle kazadan sonraki altı ay içinde meydana gelir. Çocuklar genelde yetişkinlere göre daha hızlı ve eksiksiz iyileşirler.

Mücadele

Mücadele

Beyin yaralanmalarıyla mücadele de sabır önemli bir güçtür. Yetişkinler iyileşmelerinin büyük bir kısmının ilk altı ay içinde gerçekleştiğini görürler. Kanamadan sonraki iki yıl içinde daha yavaş bir ilerleme görebilirsiniz.

Daha kolay iyileşme için aşağıdaki ipuçları yardımcı olabilir:

• Geceleri yeterli uyku alın, gündüzleri ihtiyaç duyduğunuzda dinlenin.
• Kendinizi güçlü hissettiğinizde zorlamadan normal faaliyetlerinize dönün. Her şeyi bir anda yapmaya çalışmayın.
• Doktorunuz onay vermedikçe etkin sporlar yapmayın.
• Beyin yaralanmasından sonra reaksiyon süreniz büyük ihtimalle azalır. Tekrar araba kullanmak, spor yapmak, bisiklet sürmek, ağır makine kullanmak isterseniz doktorunuzdan onay alın.
• İlaç almanız gerekirse önce doktorunuza sorun.
• Tümüyle iyileşmeden alkol kullanmayın. Alkol iyileşme sürecini engelleyebilir. Aşırı alkol tüketimi ikinci yaralanma riskinizi artırabilir.
• Önemli kararlar almadan önce bir arkadaşınız veya aile üyenizle konuşun.

Önleme

Önlem

Şu adımlar kafa yaralanmasını önleyip en aza indirebilir.

• Emniyet aletleri kullanmak.  Spor yaparken, örneğin bisiklet, motosiklet sürerken veya at binerken, kayak yaparken, ya da yaralanmasıyla sonuçlanacak bir faaliyette bulunurken kask takın.
• Emniyet kemerinizi bağlayın. Bunu yaparsanız motorlu taşıt kazasında kafa yaralanması riskini azaltırsınız.
• Çocuklarınızı koruyun. Çocuklarınızı korumak için uygun araba koltukları, masa köşesi için padler, merdiven köşeleri döşemesi vs. kullanın.