• İçindekiler
• Nedir?
• Sebepleri
• Belirtileri
• Teşhisi
• Tedavisi

Nedir?

Nedir

Multipl (çoklu) skleroz merkezi sinir sistemini, beyni ve omuriliği etkileyen bir hastalıktır. Kas kontrolü, kuvvet, görme, denge, duygu ve düşünme sorunlarına yol açabilir.

Sinir hücrelerinizde miyelin denilen bir koruyucu kaplama maddesi bulunur. Miyelin yokluğunda beyin ve omurilik vücudun geri kalanındaki sinir hücreleriyle iletişim kuramaz. Multiple skleroz beyin ve omurilikteki miyelin maddesini parça parça yok eder ve kas zafiyeti ve diğer sorunlara yol açar. Miyelin üzerindeki bu zarar görmüş parçalara lezyon denir.

Multipl skleroz herkeste farklıdır. Yalnızca çok küçük sorunlar yaşayarak bütün hayatınızı bu hastalıkla geçirebilirsiniz. Ya da ciddi biçimde sakat kalabilirsiniz. Birçok insan bu ikisinin arasında bir yerdedir. Genel olarak multipl skleroz şu dört yoldan birini izler.

• Tekrarlayan belirtiler yıllarca kaybolup yıllar sonra tekrar ortaya çıkar.
• İkincil progresif, önce kaybolma ve geri dönme aşamasını takip eder, ardından kötüleşmeye başlar. Progresif demek aşama aşama kötüleşme demektir.
• Birincil progresif, hastalık daha başından itibaren aşama aşama kötüleşir.
• İlerleyici tekrarlayan belirtiler bir kaybolup bir görünür, ama sinir hasarı kötüleşir.

Belirtileriniz neler olursa olsun, tedavi ve bakım hayat kalitenizi muhafaza etmenize yardımcı olurlar. Multipl sklerozun tedavisi yoktur, fakat nadir vakalar dışında ölümcül değildir.

Sebepleri

Sebepleri

Kesin sebep bilinmiyor, fakat birçok uzman multipl sklerozun bir otoimmünite hastalığı olduğuna inanır. Bu tür hastalıklarda bedenin bağışıklık sistemi denilen savunma mekanizmaları yanlışlıkla normal dokulara saldırır. Multipl skleroz hastalığında bağışıklık sistemi merkezi sinir sistemine ve beyinle omuriliğe saldırır.

Uzmanlar, multipl sklerozun neden bazı insanların başına gelip bazılarının başına gelmediğini bilmiyorlar. Bu durum kalıtsal bir bağlantıyla ilgili olabilir, çünkü hastalık bir ailenin birçok üyesinde görülebilir. Yetişme ortamınız da etkili olmuş olabilir. Multipl skleroz ekvatordan daha uzak soğuk bölgelerde yaşayanlarda daha yaygındır.

Belirtileri

Belirtileri

Belirtiler beynin veya omuriliğin hangi kısmının hasar gördüğüne ve hasarın ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olarak değişir. İlk aşamalarda ortaya çıkan belirtiler şunları içerebilir:

• Kas sorunları. Kendinizi zayıf ve kasılmış hissedebilirsiniz, eklemleriniz size ağır gelebilir. Yürürken bacağınızı sürükleyebilirsiniz. Elinizden normalden fazla eşyayı yere düşürebilirsiniz, koordinasyonunuz bozulabilir.
• Görsel sorunlar: Bulanık veya dumanlı görebilirsiniz. Bilhassa gözerinizi hareket ettirdiğinizde göz yuvarlarınız ağrıyabilir, körlük veya çift görme tecrübe edebilirsiniz. Görüşün aniden yitirilmesi çok sık karşılaşılan ilk belirtiler arasındadır.
• Duyusal sorunlar. Gıdıklanma, iğne batma, karıncalanma ve uyuşma belirtileri hissedebilirsiniz. Gövde kısmınızda veya eklemlerinizde etrafı kalın bir şeyle sarılmış gibi bir katılık hissedebilirsiniz, sırtınızdan veya bacaklarınızdan aşağı hızlı elektrik hareketi hissedebilirsiniz.
• Denge sorunları: Sersemlik veya baş dönmesi veya olduğunuz yerde dönüyormuş gibi hissedebilirsiniz.

Multipl skleroz kötüleştikçe titreme ve ağrı yaşayabilir, hareket ederken kendinizi kaskatı hissedebilirsiniz. İdrar, yutma sorunları yaşayabilir ve net düşünmede güçlük çekebilirsiniz. Multipl skleroz depresyona yol açabilir.

Multipl sklerozu olan birçok insan sıcağa karşı hassasiyet gösterir. Sıcak hava, ateş, sıcak duş veya çok fazla egzersiz, vücut soğuyana kadar, belirtileri azdırabilir.

Multipl skleroz pek öngörülemeyen bir hastalıktır. Belirtileriniz hiçbir uyarı vermeden aniden kötüleşebileceği gibi yıllarca hiçbir sorun yaşamayabilirsiniz.

Teşhisi

Teşhis

Skleroz teşhisi her zaman o kadar kolay değildir. İlk belirtiler belirsiz olabilir ve belirtilerden birçoğunun sebebi sklerozdan başka sorunlar olabilir. Hastalığınızın kesin bir şekilde teşhisinden önce aylar yıllar geçebilir, sabırlı olun.

Bir doktor en az iki nöbet geçirdiğinizden emin olmadıkça skleroz teşhis edilemez. Doktor sizi muayene edecek, belirtiler hakkında size sorular soracak ve sizi bazı testlerden geçirecektir. Teşhisi doğrulamak için genellikle MR kullanılır, çünkü MR taramasında hasar görmüş kısımlar (lezyonlar) görülebilir.

Tedavisi

Tedavi

Hastalığın tedavisinde üç tür ilaç kullanılır. Bunlar şu şekillerde kullanılır:

• Hastalığın nüksetmesinde krizlerin süresini ve şiddetini azaltmak için.
• Kriz sayısını azaltmak ve şiddetlerini düşürmek için uzun dönemli olarak. Hastalık idare tedavisi denilen bu tedavi sklerozun vücuda verdiği zararı geciktirebilir veya en azından azaltabilir.
• Yorgunluk, depresyon, idrar sorunları, cinsel zorluklar, ağrı ve kas kasılmaları gibi özel belirtileri kontrol etmek için.

Özellikle belirtilerinizin hafif olduğu durumlarda multipl sklerozun ilerlemesini yavaşlatan ilaçlar kullanmaya karar vermede güçlük çekebilirsiniz. İlaçlar herkeste işe yaramaz ve genellikle de güçlü yan etkilere sahiptir. Fakat uzmanlar, hastalık teşhis edilir edilmez ilaç almaya başlamayı tavsiye eder. Çünkü belirtileriniz görülmese bile hasar devam ediyor olabilir. Bu ilaçlardan herhangi birini deneyip denemeyeceğinize doktorunuzla birlikte karar vereceksiniz.

Fizik terapi, mesleğe bağlı terapi ve konuma terapisi multipl sklerozun neden olduğu kimi fiziksel sorunların azalmasına yardım edebilir. Doğru beslenme, düzenli egzersiz ve dinlenme, enerjinizi bilgece kullanmayı öğrenerek kendinize yardımcı olabilirsiniz.

Multipl sklerozun getirdiği fiziksel ve duygusal taleplerle mücadele etmek kolay değildir. Baş edemeyecek gibi hissettiğinizde doktorunuzla konuşun. Depresyonda olabilirsiniz ve depresyon tedavisi görebilirsiniz. Sklerozu olan destek grubu bulmak ve onlarla iletişim çok yardımcı olabilir.