Tütün bitkisi ve çeşitli diğer bitkilerden elde edilen bir madde olan nikotin kendi başına kansere yol açmasa da çok güçlü şekilde bağımlılık yapıcı bir maddedir. Bu da kullananları sigara bağımlılığına açık hale getirir. Sigara kullanımı sağlığa her açıdan zararlıdır ve etkileri hem fiziksel hem de zihinsel olarak görülür. Nikotin bağımlılığı en az eroin bağımlılığı kadar güçlüdür. Bunun sonucunda dünyada 1 milyar sigara kullanıcısı olduğu düşünülmektedir.

Tütün dumanını aldığımız anda nikotin hızlı bir şekilde kan akışına girer, kan-beyin bariyerini geçer ve 8-20 saniyede beyne ulaşır. Vücuda girdikten yaklaşık 2 saat sonra alınan nikotinin yarısı gitmiş olur. Nikotin karaciğerde parçalanır.

Nikotin çok bağımlılık yapıcı bir maddedir. Düzenli olarak kullanan ve bir anda bırakan kişilerde yoksunluk belirtileri görülür. Bu belirtiler arasında maddeye aşırı istek duyma, boşluk hissi, kaygı, depresyon, ruh hali değişkenliği, asabiyet, odaklanamama ve dikkat gösterememe bulunur. Amerikan Kalp Birliği’ne göre nikotin bağımlılığı oldukça tehlikelidir çünkü bırakması en zor maddelerden biridir. Bırakmasının en az eroin kadar zor olduğu belirtilmektedir.

2013’te yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre sigaralarda bulunan nikotin miktarı azaldıkça bağımlılık yapma seviyeleri de azalmaktadır. Ayrıca nikotin tüketiminin kokaini de daha bağımlılık yapıcı hale getirdiği araştırmalarla kanıtlanmıştır.

Nikotin bağımlılığı, yan etkilerini görmeyi daha olası kılar. Maddeye maruz kalındığında kan dolaşımında pıhtılaşma ihtimali artabilir, bu da zararlı kan pıhtılarının oluşma riskini yükseltir. Arter damarlarında plak oluşumu olan ateroskleroz riski artar. Aort damarı genişleyebilir.

Nikotinin yan etkileri beyinde de görülür. Kullanan kişiler baş dönmesi, uyku problemleri ve uyku düzeninin bozulması, kötü rüyalar ve kabuslar, beyne kan akışının azaltması gibi problemler yaşayabilirler. Sindirim sisteminde ise nikotin mide bulantısı ve kusma, ağız kuruluğu, hazımsızlık, peptik ülser, ishal, mide ekşimesi gibi şikayetlere yol açabilir.

Nikotin aldıktan sonra kalp ritminde ve hızında değişiklikler görülebilir, tansiyon yükselebilir, koroner arterde daralma ve hastalıklar ortaya çıkabilir, inme riski artar. 

Eğer hamile bir anne sigara içiyorsa bebeğinde obezite, yüksek tansiyon, tip 2 şeker hastalığı, solunum rahatsızlıkları, kısırlık, beyin gelişiminde problemler, davranış sorunları görülme ihtimali yükselir. Nikotin ayrıca akciğerde spazmlara, zatürreye, titreme ve kas ağrılarına, insülin direncinin yükselmesine ve eklem ağrısına neden olabilir.