Postherpetik nevralji, suçiçeği (herpes zoster) virüsünden kaynaklanan zonanın bir komplikasyonudur.  Çoğu zona vakası birkaç haftada geçer. Ama ağrı zona döküntüsü ve kabarcıkları yok olduktan çok sonra devam ederse buna postherpetik nevralji adı verilir.

Postherpetik nevralji sinir liflerinizi ve cildinizi etkiler ve postherpetik nevraljiyle ilişkili yakıcı ağrı uykuyu ve iştahı kesecek kadar şiddetli olabilir. Postherpetik nevralji riski yaşla birlikte artar, esas olarak 60 yaşından büyük kişileri etkiler. Etkilenen bölge de fark yaratır. Örneğin zona yüzde meydana geldiğinde postherpetik nevralji olasılığı vücudun başka kısımlarından kayda değer ölçüde daha yüksektir.

Günümüzde postherpetik nevraljinin tedavisi yoktur ama belirtileri azaltmak için tedavi seçenekleri vardır. Birçok kişide, postherpetik nevralji zamanla iyileşir.

Sebepler

Şu çiçeği geçirdiğinizde ona sebep olan virüs ömür boyu vücudunuzda kalır. Yaşınız ilerledikçe virüs yeniden etkinleşebilir. Bazen bu, vücudunuz baskı altında olduğunda, örneğin başka bir enfeksiyondan dolayı veya bağışıklık sisteminizi bastıran ilaçlara bağlı olarak meydana gelir. Sonuç zonadır. Virüse karşı biraz bağışıklığınız olduğu için, döküntü tüm vücut yerine, virüsün yeniden etkinleştiği sinirden beslenen cilt bölgelerinde meydana gelir.

Postherpetik nevralji, sinir lifleri zonanın çıkması sırasında hasar görürse meydana gelir. Hasarlı lifler, normalde yaptıkları gibi cildinizden beyninize mesaj gönderemezler. Bunun yerine, mesajlar karmaşık ve abartılı hale gelerek aylarca, hatta yıllarca sürebilen kronik, genelde şiddetli ağrıya neden olur.

Belirtiler

Postherpetik nevralji belirtileri genelde, zonanın ilk ortaya çıktığı cilt bölgesiyle, çok yaygın biçimde gövdenizin etrafındaki, genelde vücudunuzun tek tarafındaki bir şeritle kısıtlıdır.

Belirtiler şunlar olabilir:

• Ağrı. Postherpetik nevraljiyle ilişkili ağrı en yaygın olarak yakıcı, keskin, iğneleyici veya derin ve ağrılı olarak tanımlanır.
• Hafif dokunuşa duyarlılık. Postherpetik nevraljisi olan kişiler genelde etkilenen cilde kıyafet değmesine bile katlanamazlar, allodini adı verilen durumdur bu.
• Kaşıntı ve uyuşukluk. Daha az yaygın olarak, postherpetik nevralji kaşıntılı his veya uyuşukluk üretbilir.
• Kuvvetsizlik veya felç. Nadir vakalarda, söz konusu sinirler kas hareketini de kontrol ederse kas kuvvetsizliği veya felç de yaşayabilirsiniz.

Doktora ne zaman gitmelisiniz

İlk zona belirtisinde doktorla görüşün. Ağrı genelde siz döküntüyü fark etmeden önce başlar. Zona döküntüsü ortaya çıktıktan sonraki 72 saat içinde antiviral ilaçlar almaya başlarsanız postherpetik nevralji meydana gelme riskiniz yarıda kesilir. Bazen zona döküntüsünün daha hızlı bir çözümü ve kısa süreli ağrı iyileşmesi sağlamak için steroidler reçete edilse de postherpetik nevraljiyi önlemekteki rolu kanıtlanmamıştır.

Testler

Çoğu vakada, postherpetik nevralji muayene sırasında teşhis edilebilir. Genelde hiç test gerekmez.

Tedavi

Postherpetik nevraljiyi herkeste geçiren tek bir tedavi yoktur. Birçok vakada, ağrıyı azaltmak için bir tedavi kombinasyonu gerekebilir.

Lidokain cilt yamaları

Bunlar topikal, ağrı kesici likodein ilacını içeren küçük, bant benzeri yamalardır. Bu yamalar sadece etkilenen bölgeye uyacak kadar kesilebilir. Reçeteyle alınabilen yamaları geçici iyileşme sağlamak için doğrudan ağrılı cilde koyabilirsiniz.

Kapsaisin cilt yamaları

Bu yamalar postherpetik nevralji ağrısını hafifletmekte etkili olabilen çok yüksek yoğunlukta kırmızıbiber özü (kapsaisin) içerir. Kapsaisin düşük yoğunluklu krem olarak reçetesiz bulunabilir ve uygulama tolere edilirse birkaç hafta boyunca ağrıyı iyileştirebilir, birçok kişide yanma hissine yol açar. Kapsaisin cilt yaması çok daha yüksek yoğunlukludur ve sadece doktorunuzun muayenesinde eğitimli personel tarafından etkilenen bölgeye ilk olarak uyuşturan ilaç uygulandıktan sonra verilir. İşlem en az iki saat sürer ama tek bir uygulama bazı kişilerde ağrıyı üç aya kadar azaltmakta etkilidir. Etkili olursa uygulama işlemi her üç ayda bir tekrarlanabilir.

Antikonvülsanlar

Bazı nöbet önleyici ilaçlar postherpetik nevraljiyle ilişkili ağrıyı azaltabilir. Bu ilaçlar sinir sisteminizde hasarlı sinirlerden kaynaklanan anormal elektrik aktiviteyi dengeler. Doktorlar, yanmayı ve ağrıyı kontrol etmeye yardımcı olması için gabapentin, pregabalin veya başka bir antikonvülsan reçete edebilir. Bu ilaçların yan etkileri arasında uykululuk, bulanık düşünme, istikrarsızlık ve ayaklarda şişme bulunur.

Antidepresanlar

Bazı antidepresanlar, örneğin nortriptilin, amitriptilin, duloksetin ve venlafaksin hem depresyonda hem de vücudun ağrıyı yorumlama şeklinde rol oynayan anahtar beyin kimyasallarını etkiler. Doktorlar genelde postherpetik nevralji için antidepresanlar tek başına depresyondan daha az dozlarda reçete ederler. Bu ilaçların yaygın yan etkileri arasında ağız kuruluğu, sersemlik ve kilo artışı bulunur. Yan etkileri antidepresana bağlı olarak çeşitlilik gösterebilir.

Opioid ağrı kesiciler

Bazı kişiler tramadol, oksikodon veya morfin içeren reçeteyle daha güçlü versiyonu alınabilen ağrı kesicilerine ihtiyaç duyabilirler. Opioidler hafif baş dönmesine, uykululuğa, kafa karışıklığına ve kabızlığa neden olabilir. Bunlar bağımlılık da yapabilir. Risk genelde düşük olsa da doktorunuzla konuşun. Tramadol duygusal rahatsızlık ve intihar düşünceleri gibi psikolojik reaksiyonlarla bağlantılıdır. Bu ilaçlar alkolle veya başka uyuşturucularla birleştirilmemelidir ve araç kullanma becerinizi bozabilir.

Yaşam tarzı

Aşağıdaki reçetesiz ilaçları postherpetik nevralji ağrısını dindirmede yararlı bulabilirsiniz:

• Kapsaisin. Kırmızıbiber tohumlarından yapılan kapsaisin kremi postherpetik nevraljiden kaynaklanan ağrıyı hafifletebilir. Kapsaisin yanma hissi yaratabilir ve cildinizi tahriş edebilir ama bu yan etkiler genelde zamanla yok olur. Kapsaisin kremi vücudunuzun etkilenmeyen kısımlarına sürüldüğünde çok tahriş edici olabilir. Uygularken eldiven takmak ve uyguladıktan sonra ellerinizi yıkamak gibi uygulama talimatlarını dikkatle takip edin.
• Topikal analjezikler ve anestezikler. Emici bir kreme veya reçetesizi güçlü olan likodain kreme karıştırılan aspirin cildin aşırı hassasiyetini azaltabilir.

Önleme

Herpes zoster aşısının zona riskini %70 azalttığı gösterilmiştir. Aşının etkili olduğu gösterildi ve Besin ve İlaç Dairesi tarafından 50 yaş ve üstündeki yetişkinler için onayladı. Geçmişte zona geçirmiş olsun olmasın 60 yaş üstündeki yetişkinler için önerilir.