• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskler
• Nasıl Hazırlanacaksınız
• Neler Yaşayacaksınız
• Sonuçlar

Nedir

Radyoterapi

Radyoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili röntgen ışınlarını veya partiküllerini kullanan bir çeşit kanser tedavisidir. Radyoterapiye radyasyon tedavisi veya ışın tedavisi de denilir.

“Radyasyon tedavisi” terimi, çoğu kez dışsal ışın tedavisi anlamına gelir. Bu çeşit radyasyonda, yüksek enerjili ışınlar, o ışınları vücudunuzun dışından tam istenilen noktaya nişan alan bir makineden çıkar.

Radyasyon terapisi, hücrelerin büyümesini ve bölünmesini kontrol eden genetik maddeyi ortadan kaldırarak hücreleri yok eder. Bu tedavinin amacı,  hem sağlıklı hem de kanserli hücreler radyasyon tedavisiyle yok edilirken mümkün olduğunca az sayıda normal, sağlıklı hücreye zarar verilmesidir.

Niçin Yapılır

Neden Yapılır?

Radyasyon tedavisi, kanserli hastaların neredeyse yarısının tedavisinin bir parçasıdır. Doktorlar, radyasyon terapisini hemen her çeşit kanserin tedavisinde kullanıyor. Radyasyon terapisi kanserli olmayan (iyicil) tümörlerin tedavisinde de olumlu sonuçlar sağlıyor.

Radyasyon tedavisi kanserli insanlarda nasıl kullanılır

Doktorunuz radyasyon tedavisini, kanser tedaviniz sırasında farklı zamanlarda ve farklı nedenlerle tercih edebilir, örneğin:

• Kanserin tek (birincil) tedavisi olarak
• Ameliyattan önce, kanserli tümörü küçültmek (neoadjuvan tedavi)
• Ameliyattan sonra, geri kalan kanser hücrelerinin büyümesini durdurmak için (adjuvan tedavi)
• Kemoterapi gibi diğer tedavilerle birlikte kanser hücrelerini ortadan kaldırmak için
• İleri kanser vakalarında, kanserin neden olduğu belirtileri hafifletmek için

Riskler

Riskler

Radyasyon terapisinin yan etkileri büyük ölçüde, vücudunuzun hangi kısmının radyasyona maruz kaldığına ve ne kadar radyasyon kullanıldığına göre değişir. Hiç yan etki yaşamayabilirsiniz ya da birçok yan etki yaşayabilirsiniz. Çoğu yan etki geçicidir, kontrol edilebilir ve genelde, tedavi biter bitmez zamanla yok olur.

Tedavi edilen vücut bölümü	Yaygın yan etkiler
Herhangi bir bölüm	Tedavi bölgesinde saç dökülmesi (bazen kalıcı), tedavi bölgesinde cilt tahrişi, yorgunluk
Baş ve boyun	Ağız kuruması, tükürük yoğunlaşması, yutkunma zorluğu, boğaz ağrısı, yemeklerin tadında değişiklik, kulak ağrıları, çene ağrısı, bulantı
Göğüs	Yutkunma zorluğu, öksürük, nefes darlığı
Karın	Bulantı, kusma, ishal
Pelvis	İshal, idrar kesesi tahrişi, sık idrara çıkma, cinsel işlev bozukluğu

Kaynak: Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü, 2007

Bazı yan etkiler sonradan ortaya çıkabilir. Örneğin, yıllar sonra nadiren, radyasyonla tedavi edilen ilk kanserden farklı yeni bir kanser (ikinci bir primer kanser) meydana gelebilir. Doktorunuza, tedavinizden sonra hem kısa hem uzun vadede ortaya çıkabilecek potansiyel yan etkileri sorun.

Nasıl Hazırlanacaksınız

Hazırlık

Dışarıdan ışın tedavisi alıyorsanız sağlık hizmetleri ekibiniz, radyasyonun vücudunuzda tam gereken noktaya ulaşmasını sağlayan bir planlama süreci boyunca size rehberlik eder. Planlama şunları içerir:

• Radyasyon simülasyonu. Simülasyon sırasında radyasyon terapi ekibiniz tedaviniz esnasında rahat bir konum bulmak için sizinle birlikte çalışır. Tedavi sırasında kımıldamadan yatmanız şart, o yüzden rahat bir konum bulmak hayati önem taşır. Bunu yapmak için, radyasyon terapisi sırasında kullanılan masayla aynı çeşit masaya yatarsınız. Sizi hareketsiz tutmaya yardım edecek şekilde konumlandırmak için yastıklar ve bağlar kullanılır. Radyasyon terapi ekibiniz, vücudunuzun radyasyon alacak bölgesini işaretler. Durumunuza bağlı olarak, geçici işaretleme de yapılabilir, kalıcı dövmeler de.
• Taramaları planlamak. Radyasyon terapi ekibiniz, vücudunuzun tedavi edilecek bölgesini belirlemek için size röntgen veya bilgisayarlı tomografi taramaları yapabilir.

Planlama sürecinden sonra, radyasyon tedavi ekibiniz kanser çeşidiniz ve aşaması, genel sağlık durumunuz ve tedavinizin hedeflerine göre, ne çeşit bir radyasyon ve bundan ne kadar doz alacağınıza karar verir.

Neler Yaşayacaksınız

Ne Bekleyebilirsiniz?

Dışarıdan ışın tedavisi, yüksek enerjili radyasyon ışınlarını vücudunuza yönelten bir makine olan doğrusal hızlandırıcı kullanılarak yapılır. Siz masada yatarken doğrusal hızlandırıcı etrafınızda hareket edip çeşitli açılardan radyasyon dağıtır. Doğrusal hızlandırıcı, tam doktorunuzun istediği radyasyon dozunu verebilsin diye özel konumunuza göre ayarlanabilir.

Genelde, dışarıdan ışın tedavisini, ayakta tedavi edilen bir hasta bazında, en az iki hafta ila on haftalık bir süreçte haftada beş gün alırsınız. Sağlıklı hücrelerinizin radyoterapi seansları arasında toparlanmasına izin vermek için, tedaviler çoğunlukla birkaç haftaya yayılır. Her radyoterapi seansı yaklaşık 10 ila 30 dakika sürer. Bazı vakalarda, ağrıyı ve daha ileri kanserlerle ilgili diğer belirtileri geçirmeye yardımcı olarak tek bir tedavi seansı kullanılabilir.

Bir tedavi seansı sırasında, radyasyon simülasyon seansınızda belirlenen konumda yatacaksınız. Yerinizde kalmanız için kalıplarla konumlandırılabilirsiniz ve radyasyonun vücudunuzun çeşitli bölgelerine ulaşmasını engellemek için koruyucular yerleştirilebilir.

Doğrusal hızlandırıcı, vücudunuzun etrafında dönüp farklı yönlerden hedefe ulaşabilir. Makine vızıltılı bir ses çıkarır. Tedavi sırasında kımıldamadan yatıp normal biçimde nefes alırsanız bu, yalnızca birkaç dakika sürer. Radyasyon terapi ekibiniz, yakındaki bir odada görüntü ve ses bağlantılarıyla bekler, böylece birbirinizle konuşabilirsiniz. Rahatsız hissediyorsanız bunu dile getirmelisiniz, radyasyon terapi seansınız esnasında ağrı hissetmemelisiniz.

Sonuçlar

Sonuçlar

Bir tümöre radyasyon alıyorsanız doktorunuz, tedaviden sonra kanserinizin radyoterapiye nasıl tepki verdiğini görmek için size periyodik taramalar yapar. Bazı vakalarda, kanseriniz tedaviye hemen yanıt verebilir. Bazı vakalardaysa, kanserinizin tepki vermesi haftalar veya aylar sürer. Bazı insanlarsa radyasyon terapisinden hiçbir yarar görmez.