Kanser Teşhisinde Kullanılan Laboratuar Testleri

Kanser kan testleri ve diğer laboratuar testleri, doktorunuzun kanseri teşhis etmesine yardımcı olur. Kanser kan testleri ve nasıl kullanıldıkları hakkında bilgi edinerek tedirginliğinizi azaltabilirsiniz.

Kan testleri, kanserin varlığını veya yokluğunu nadiren gösterirler. Eğer kanser olduğunuzdan şüpheleniliyorsa doktorunuz çoğunlukla, teşhise rehberlik etmesi için sizden kanser kan testleri veya idrar analizi veya şüphelenilen bölgenin biyopsisi gibi diğer laboratuar testlerini ister. Kanser kan testleri, kanser olup olmadığınızı genellikle kesin olarak söyleyemez, yalnızca doktorunuza vücudunuzda neler olup bittiği hakkında ipuçları verir.

Doktorunuzun, kanser bulgularına bakmak için kanser kan testleri veya diğer laboratuar testlerini istemesi, size kanser teşhisi koyduğu ve kanser olduğunuz anlamına gelmez. Kanser kan testleri yapıldığında doktorunuzun tam olarak neye baktığını ve ne araştırdığını bilmelisiniz.

Doktorunuz neye bakmaktadır?

Kanser kan testleri veya idrar, sıvı ya da dokular üzerinde yapılan diğer testlerden toplanan örnekler, kanser bulguları için laboratuvarda analiz edilir. Örnekler; kanser hücrelerini, proteinleri veya kanser tarafından yapılan diğer maddeleri gösterebilir. Kan ve idrar da, doktorunuza organlarınızın ne kadar iyi işlediği ve kanserden etkilenip etkilenmedikleri hakkında fikir verebilir.

Kanser teşhisinde kullanılan kan ve idrar testlerinden örnekler şunları içerebilir:

• Tam kan sayımı: Yaygın kullanılan bu kan testi asıl olarak kan örneğinizdeki çeşitli türdeki kan hücrelerinin miktarlarını ve diğerlerine oranlarını ölçer. Eğer bir türdeki kan hücrelerinden çok fazla veya çok az varsa ya da anormal hücreler bulunursa, bu test kullanılarak kan kanserleri tespit edilebilir. Kan kanserinin teşhisinin doğrulanmasında, kemik iliği biyopsisi de yardımcı olur.
• İdrar sitolojisi: Bir idrarın mikroskop altında incelenmesi mesane, idrar yolu veya böbreklerden gelen kanser hücrelerini açığa çıkarabilir.
• Kan protein testi: Kanınızda yer alan çeşitli proteinleri inceleyen (elektroforez) test; çoklu miyeloması olan kişilerde yüksek çıkan, anormal bağışıklık sistemi proteinlerini (immünoglobulin) saptamaya yardımcı olabilir. Kemik iliği biyopsisi gibi diğer testler ise şüpheli bir teşhisi doğrulamak için kullanılır.

• Tümör Belirteç testleri: Tümör belirteçleri (veya markerları), tümör hücrelerinin yaptığı ve kanınızdan tespit edilebilen kimyasallardır. Ancak tümör belirteçleri, aynı zamanda vücudunuzdaki bazı normal hücreler tarafından da üretilebilir ve kanser olmadığı durumlarda da seviyeleri önemli ölçüde yüksek çıkabilir. Bu durum ise, tümör belirteç testlerinin kanseri teşhis etme potansiyelini sınırlandırmaktadır.

Tümör belirteçlerini kanser teşhisinde kullanmanın en iyi yolunun ne olduğu hakkında henüz fikir birliği bulunmamaktadır. Bazı kanser türleri için tümör belirteç testlerinin kullanımı da ayrı bir tartışma konusu olmuştur. Tümör belirteçlerinin örnekleri; prostat kanseri için Prostat Spesifik Antijen (PSA), Yumurtalık Kanseri için kanser antijen 125 (CA 125), Medüller Tiroit Kanseri için kalsitonin, karaciğer kanseri için alfa-fetoprotein (AFP), testis kanseri ve yumurtalık kanseri gibi üreme hücresi tümörleri için insan koryonik gonadotropin’i (HCG) içerir.

Sonuçlar ne anlama gelir?

Test sonuçları dikkatlice yorumlanmalıdır. Çünkü sonuçlara, vücudunuzdaki değişimler ve hatta neler yediğiniz gibi pek çok faktör etki edebilir. Buna ek olarak, kanser olmayan durumların da bazen anormal test sonuçlarına neden olduğunu unutmayın. Unutmamanız gereken bir diğer nokta kimi durumlarda, kan testi sonuçları normal olsa da kanser mevcut olabildiğidir.

Doktorunuz, test sonuçlarınızı genellikle değerlerinizin normal bir orana düşüp düşmediğine karar vermek için kullanır. Bunun için sonuçlarınızı, eski testlerinizin sonuçlarıyla karşılaştırır.

Daha sonra ne olur?

Kan ve idrar testleri, doktorunuza ipuçları verme konusunda yardımcı olsa da, teşhis koymak için genellikle başka bazı tanı-teşhis yöntemlerine de başvurma ihtiyacı duyulmaktadır. Pek çok kanser türünde, kesin teşhis koymak için test etmek üzere şüpheli dokulardan örnek alınmasına dair bir işlem, yani  biyopsi gerekir.

Bazı durumlarda, tümör belirteç seviyeleri zaman içinde gözlenmektedir. Doktorunuz, birkaç ayda bir tekrarlanacak gözlem periyodu belirleyebilir. Böylece çoğunlukla kanser teşhisinizden sonra yararlı olan tümör belirtilerindeki değişimler yakından izlenebilir. Doktorunuz ayrıca testleri, kanserinizin tedaviye yanıt verip vermediğini ve büyüyüp büyümediğini saptamak için kullanır.

Doktorunuzla test sonuçlarını tartışın. Test sonuçlarınızın sağlınız hakkında ne söylediğini ve sonraki adımın ne olması gerektiğini doktorunuza sorun.