• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Önleme

Nedir

Rahim ağzı kanseri kadınların üreme organlarını etkileyen en yaygın kanser türlerinden bir tanesidir. Cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olan insan papillomaa virüsünün (HPV) farklı türleri birçok rahim ağzı kanseri vakasında önemli bir rol oynar. 

Kadınlarda insan papilloma virüsü vücuda girdikten sonra bağışıklık sistemi genellikle virüsün vücuda zarar vermesini engeller. Buna karşın kadınların az bir kısmında virüs yıllarca ayakta kalır ve ardından rahim ağzı bölgesindeki bazı hücreler kanserli hücrelere dönüşebilir. Rahim ağzı kanseri genellikle 30 yaş üzerindeki kadınlarda görülür.

Genellikle simir testi sayesinde rahim ağzı kanserine bağlı ölüm oranları geçtiğimiz 50 yıl içerisinde önemli ölçüde düşüş göstermiştir ve günümüzde rahim ağzı kanseri genç kadınlara uygulanan aşılarla önlenebilir.

Belirtileri

Belirtileri

Rahim ağzı kanseri belirtilerini fark edemeyebilirsiniz; rahim ağzı kanserinin erken aşamalarında genellikle hiçbir belirti ortaya çıkmaz. Bu nedenle düzenli testler oldukça önemlidir. Kanser ilerledikçe aşağıdaki belirtiler görülebilir:

• Adet aralarında ve menopoz döneminde cinsel ilişkiden sonra vajinal kanama
• Ağır ve kötü kokan sulu, kanlı vajinal akıntı
• Alt karın bölgesinde ve cinsel ilişki esnasında ağrı

Tıbbi yardım gerektiren durumlar                      

Adet dönemi aralarında kanamalar yaşıyorsanız veya cinsel ilişki esnasında ağrı çekiyorsanız doktorunuzdan randevu alın.

Rahim ağzı kanseri taramalarına ne zaman başlayabileceğiniz, ne sıklıkta test yaptıracağınız ve ne zaman testlere son verebileceğiniz konusunda doktorunuzla görüşün. Amerikan Kadın Hastalıkları Ve Doğum Uzmanları Birliği genç kızların ilk olarak 13-15 yaşlarında cinsel ilişki ve HPV dahil olmak üzere cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma yolları konularını görüşmek için bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanıyla görüşmelerini önerir. 

Sebepleri

Sebepleri

Kanser genellikle, sağlıklı hücrelerin normal hücreleri anormal hücrelere dönüştüren bir genetik mutasyon geçirmesi sonucu başlar. Sağlıklı hücreler belli bir oranda büyür ve çoğalır. Sonuç olarak da belli bir zamanda ölür. Kanserli hücreler kontrol dışı büyüyerek çoğalır ve ölmez. Anormal hücrelerin birikmesi tümör adı verilen kitleyi oluşturur. Kanserli hücreler çevre dokulara da yayılır ve birincil tümörden ayrılarak vücutta başka bölgelere yayılabilir (metastaz).

Rahim ağzı kanserinin iki farklı türü vardır. Bunlar:

• Yassı hücreli karsinomlar, rahim ağzının alt kısmını oluşturan ince ve düz hücrelerde (yassı hücreler) başlar. Yassı hücreli karsinom rahim ağzı kanseri vakalarının yüzde 80-yüzde 90’ını oluşturur. 
• Adenokarsinomlar, rahim ağzının üst bölümünü oluşturan beze hücrelerinde başlar. Bu kanserler rahim ağzı kanseri vakalarının %10-%20’sini oluşturur.

Rahim ağzı kanseri bazen aynı anda bu iki hücrede de görülebilir. Nadir durumlarda rahim ağzı kanseri rahim ağzındaki diğer hücrelerde görülür.

Yassı hücrelerin ve beze hücrelerinin anormal hücrelere dönüşerek kanserli hücreler haline gelmesine neyin neden olduğu tam olarak bilinmiyor. Bununla birlikte cinsel yolla bulaşan insan papilloma virüsünün (HPV) önemli bir rol oynadığı kesindir. Neredeyse bütün rahim kanseri vakalarında insan papillomaa virüsüne rastlanır. Bununla birlikte insan papilloma oldukça yaygın bir virüstür ve bu virüsün bulunduğu birçok kadında rahim ağzı kanseri görülmez. Bu durum, kalıtsal özellikler, çevresel faktörler ve yaşam tarzı gibi diğer risk faktörlerinin rahim ağzı kanseri gelişiminde etkili olduğunu gösterir.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Aşağıdaki faktörler rahim ağzı kanseri riskini artırabilir:

• Artan cinsel partner sayısı. Sizin veya partnerinizin cinsel partner sayısı ne kadar fazlaysa insan papilloma virüsünü kapma riskiniz de o ölçüde artar.
• Erken cinsel ilişki. 18 yaşından önce cinsel ilişkiye girmek insan papilloma virüsü riskini artırır. Gelişmemiş hücreler insan papilloma virüsünün neden olduğu kanser öncesi değişikliklere daha yatkındır.
• Diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar. Klamidya, belsoğukluğu, frengi ve AIDS gibi diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklar varsa, insan papilloma virüsü taşıma riski daha yüksektir.
• Güçsüz bağışıklık sistemi. İnsan papilloma virüsü bulunan birçok kadında rahim ağzı kanseri görülmez. Buna karşın eğer insan papilloma virüsü enfeksiyonunuz varsa ve bağışıklık sisteminiz bazı diğer sağlık sorunları nedeniyle zayıf düşerse rahim ağzı kanserine yakalanma riskiniz artar.
• Sigara. Sigarayla rahim ağzı kanseri arasındaki ilişki tam olarak bilinmiyor; fakat tütün ürünleri kullanımı kanser öncesi değişiklik ve rahim ağzı kanseri riskini artırır. Sigara ve insan papilloma virüsü, birlikte rahim ağzı kanserine neden olabilir.  

Komplikasyonları

Komplikasyonları

İnvazif (yakın dokulara etki eden) rahim ağzı kanseri tedavileri gelecekte hamile kalmayı imkansızlaştırır. Özellikle aile kurmamış genç kadınlar olmak üzere birçok kadın için kısırlık tedavinin en üzücü yan etkisidir. Gelecekte hamile kalma konusunda endişeleriniz varsa doktorunuzla bu konuyu görüşün.

Rahim ağzı kanseri erken aşamalarda olan kadınların bir bölümünde, doğurganlık koruyucu operasyon tedavi seçenekleri arasında yer alır. Sadece rahim ağzı ve rahim ağzını çevreleyen lenf dokularının alındığı bu cerrahi işlem (radikal trekelektomi) sırasında rahime dokunulmaz. 

Radikal trekelektomi çalışmaları rahim ağzı kanserinin bu yöntemle iyileştirilebileceğini belirtir. Buna karşın bu tedavi yöntemi her kadın için uygun değildir ve operasyon bazı riskler taşıyabilir. Bu tedaviyle ileride hamile kalmak mümkündür; fakat rahim ağzı dokusunun bir bölümü operasyonla alındığı için artan düşük ve erken doğum risklerine karşı dikkatli olunmalıdır.  

Tedaviye başlamadan önce doktorunuza kısırlıkla ilgili endişelerinizi anlatın. Birçok durumda tedavi sırasında doğurganlığı korumak tedaviden sonra uygulanan kısırlık tedavilerinden daha başarılı sonuçlar verir. 

Muayenesi

Muayene

Rahim ağzı kanseri genellikle rutin simir testi incelemeleri sırasında saptanır. Rahim ağzı kanserini önlemek için yapabileceğiniz en önemli şey yaşınız için önerilen tarama takvimini takip etmektir. Bu genç kadınların bir ile üç yıl arasında düzenli olarak simir testi yaptırması demektir. Rahim ağzı taramalarını ne sıklıkla uygulamanız gerektiğinden emin değilseniz bir doktora danışın.

Cinsel ilişki sırasında ağrı duyuyorsanız veya adet aralarında, seksten sonra veya menapoz döneminde kanama sorununuz oluyorsa doktorunuzu arayın.

İşte randevuya hazırlanmanıza yardımcı olacak bazı bilgiler ve doktorunuzun size yöneltebileceği sorular.

Randevudan önce yapabilecekleriniz

• Tıbbi geçmişinizi not alın. Daha önce teşhis konulan sağlık sorunlarınızı listeye ekleyin.
• Cinsel yolla bulaşan hastalık riskinizi artıran kişisel bilgileri yazın. Bu bilgiler arasında erken yaşta cinsel ilişkiye girme, cinsel partner sayısı ve korunmasız seks yer alabilir.
• Kullandığınız ilaçların bir listesini yapın. Kullandığınız reçeteli, reçetesiz ilaçları, vitaminleri, takviyeleri ve bitkisel ilaçları listeye ekleyin.
• Doktorunuza soracağınız sorunları yazın. Doktorunuza soracağınız sorunların önceden bir listesini oluşturmak randevu esnasında zamanınızı daha verimli kullanmanıza yardımcı olur.

İşte rahim ağzı kanseriyle ilgili doktorunuza sorabileceğiniz temel sorulardan bazıları. Doktorunuza sormak üzere hazırladığınız bu soruların yanı sıra randevu sırasında size anlatılanları anlamadığınızda soru sormaktan kesinlikle çekinmeyin.

• Rahim ağzı kanseri miyim?
• Kanser yayılmış mı?
• Hangi tedavi yöntemlerini öneriyorsunuz?
• Tedavinin yan etkileri ve neden olacağı sağlık sorunları nelerdir?
• Rahim ağzı kanserinin tekrar ortaya çıkma riski var mı?
• Tedavinin ardından ne sıklıkta takip testleri yaptırmam gerekecek?
• Bana verebileceğiniz broşür veya çıktı var mı? Hangi internet sitelerinden bilgi alabilirim?

Doktorunuzun size sorabileceği sorular

Doktorunuz size birtakım sorular soracaktır. Bu sorulara karşı hazırlıklı olmak zamanınızı daha iyi kullanmanıza yardımcı olarak üzerinde durmak istediğiniz noktalara zaman ayırmanızı sağlayacaktır. Doktorunuzun size sorabileceği sorulardan bazıları şunlardır:

• Şikayetleriniz nelerdir?
• Şikayetleri ilk ne zaman yaşamaya başladınız?
• Şikayetleriniz zaman içerisinde değişti mi?
• Cinsel yaşamınız aktif hale geldikten sonra düzenli olarak simir testi yaptırdınız mı?
• Geçmişte anormal simir testi sonuçları aldınız mı?
• Geçmişte rahim ağzı sorunları nedeniyle tedavi gördünüz mü?
• Cinsel yolla bulaşan bir hastalığınız var mı?
• Başka sağlık sorunlarınız var mı?
• Bağışıklık sisteminizi bastırmak için ilaç tedavisi kullandınız mı?
• Sigara içiyor musunuz veya daha önce içtiniz mi? Ne kadar sigara içiyorsunuz?
• Gelecekte çocuk sahibi olmak istiyor musunuz?  

Testleri

Testler Ve Teşhis

Tarama Testleri

Gelişmiş ülkelerde her yıl 10.000’in üzerinde kadına invaziv (yayılıcı) rahim ağzı kanseri teşhisi konulur ve her yıl 4.000 civarında kadın rahim ağzı kanseri nedeniyle hayatını kaybeder. Bu ölümlerin çoğu gerekli tarama testlerinin yapılması halinde önlenebilecek ölümlerdir.

Birçok tarama testi takvimi, taramalara 21 yaşında başlanmasını önerir. Bazı takvimler testlere ilk cinsel ilişkinin ardından üç yıl içerisinde veya 21 yaşını geçmeden başlanmasını tavsiye eder. Tarama testleri şunlardır: 

• Simir testi. Simir testinde, doktorunuz rahim ağzınızdan (rahimi alt bölümündeki uzun boyun) hücre örnekleri alır ve bu örnekleri incelemek üzere laboratuvara gönderir.

Simir testi rahim ağzı bölgesindeki anormal hücreleri saptayabilir. Bu, kanser öncesi aşamadır. Bu aşamada anormal hücreler (displazi) sadece rahim ağzı dışında bulunur ve derin dokulara ilerlememiştir. Tedavi edilmediği takdirde bu anormal hücreler kanserli hücrelere dönüşebilir. Daha sonra rahim ağzı, vajina ve pelvik bölgesi ve vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. İnvazif olmayan kanser ve kanser öncesi durumlar yaşamı tehdit edici boyutlarda değildir ve genellikle sadece ayakta tedavi gerektirir.

• HPV DNA testi. Doktorunuz HPV DNA adı verilen bir laboratuvar testi uygulayabilir. Bu testle rahim ağzı kanserine neden olması olası 13 tür HPV virüsü saptanır. Simir testi gibi HPV DNA testi de rahim ağzından hücre örnekleri alınmasını gerektirir. Bu test yüksek riskli HPV virüs türlerini rahim ağzındaki hücrelerde değişikliğe neden olmadan saptayabilir.

HPV DNA testi simir testinin bir alternatifi değildir ve 30 yaşın altındaki kadınlarda uygulanmaz. 30 yaş altındaki çoğu kadında HPV enfeksiyonları kendiliğinden geçer ve rahim ağzı kanserine neden olmaz.  

Teşhis

Rahim ağzı kanseri belirtileri gözlemliyorsanız veya simir testiniz rahim ağzı bölgesinde kanserli hücreler olduğunu tespit ettiyse kanser teşhisi için başka bazı testler yaptırmanız gerekebilir. Bu testler:

• Rahim ağzının incelenmesi. Kolposkopi incelemesi sırasında doktorunuz özel bir mikroskopla (kolposkop) rahim ağzı bölgesindeki anormal hücreleri inceler. Eğer doktorunuz anormal bir bölgeyle karşılaşırsa bu alandaki hücreleri test etmek için hücre örnekleri alabilir (biyopsi).
• Rahim ağzı hücre örneklerinin alınması. Biyopsi sırasında doktorunuz özel bir alet yardımıyla rahim ağzı bölgesinden anormal doku örnekleri alır. Özel bir biyopsi türü olan punch biyopside (deri biyopsisi) doktorunuz rahim ağzından ufak bir dairesel kesit almak için dairesel bir bıçak kullanır. Diğer özel biyopsi türleri anormal hücrelerin görüldüğü alanın yerine ve büyüklüğüne bağlı değişir.
• Rahim ağzı hücrelerinden koni şeklinde bir alanın alınması. Koni biyopsisiyle (konizasyon) rahim ağzı bölgesinden koni şeklinde hücre örnekleri alınır. Bu sayede doktorunuz laboratuvar testleri için rahim ağzı hücrelerinden daha derin bir kesit almış olur. Doktorunuz dokuyu almak için neşter, lazer veya elektrikli bir kablo kullanabilir.

Kanser Aşamalandırma

Doktorunuz rahim ağzı kanseri olduğunuzu tespit ederse kanserin ne oranda yayıldığını belirlemek için kanser aşamalandırması adı verilen bir süreç uygulayabilir. Kanserinizin evresi tedavi yöntemlerini belirlemede anahtar etmendir. Kanserin aşamalandırılması için yapılan testler:

• Görüntüleme testleri. Röntgen, bilgisayar destekli tomografi taraması ve MR testi gibi görüntüleme testleri doktorunuzun kanserin rahim ağzı bölgesi dışına yayılıp yayılmadığını tespit etmesine yardımcı olur.
• İdrar kesesi ve bağırsakların görsel incelenmesi. Doktorunuz özel aletlerle idrar kesenizin (kistoskopi) ve bağırsaklarınızın (prostoskopi) içini görsel olarak inceleyebilir.

Ardından doktorunuz kanserin aşamasını genellikle Roma rakamlarıyla belirler. Kanser aşamaları şunlardır:

• Evre 0. Karsinoma in situ veya invaziv olmayan kanser olarak da bilinen bu aşama kanserin erken bir aşamasıdır ve kanserli hücreler rahim ağzının ufak bir bölümünü kapsar.
• Evre I. Kanser rahim ağzıyla sınırlıdır.
• Evre II. Bu aşamada kanser rahim ağzı ve rahimi kapsar; fakat pelvik duvar veya vajinanın alt bölümlerine ilerler.
• Evre III. Bu aşamadaki kanser, rahim ağzı ve rahimin dışına yani pelvik duvar veya vajinanın alt bölümlerine ilerlemiştir.
• Evre IV. Bu aşamada kanser idrar kesesi, bağırsak gibi çevre organlara da yayılmıştır. Ayrıca akciğer, karaciğer ve kemiklere de ilerlemiş olabilir.

Tedavisi

Tedavi Ve İlaçlar

Sınırlı ve invazif (yayılmacı) olmayan kanser

Rahim ağzının dış katmanlarıyla sınırlı olan rahim ağzı kanseri tedavisi, genellikle anormal hücre alanları gerektirir. Bu aşamadaki birçok kadın için ek tedavi gerekmez. İnvazif olmayan rahim ağzı kanserine karşı tedavi yöntemleri şunlardır:

• Koni biyopsisi (konizasyon). Bu operasyon sırasında doktorunuz neşter yardımıyla anormal hücrelerin bulunduğu rahim ağzı dokusundan koni şeklinde bir parça alır. 
• Lazer operasyonu. Bu operasyonla kanserli veya kanser öncesi aşamadaki hücreler lazer ışınlarıyla yok edilir.  
• Elektro cerrahi operasyonu: Bu teknikle elektrik akımının geçtiği bir kabloyla rahim ağzındaki anormal hücreler temizlenir.
• Kriyocerrahi (sıfıraltı soğukluk ameliyatı; dondurma). Bu teknikle kanserli ve kanser öncesi aşamadaki hücreler dondurularak yok edilir.
• Histerektomi. Bu büyük çaplı operasyon kanserli ve kanser öncesi aşamadaki bölgelerin, rahim ağzının ve rahimin çıkarılmasını içerir. Histerektomi genellikle invaziv olmayan rahim ağzı vakalarının bazılarında uygulanır.

İnvazif (yayılıcı) kanserler

Rahim ağzının dış katmanlarından daha ileri kesimlere yayılma gösteren kanserlere invaziv kanser adı verilir ve bu kanser türlerine karşı daha kapsamlı bir tedavi gerekir. Rahim ağzı kanseri tedavisi kanserin aşaması, diğer sağlık sorunları ve tedavi önceliklerinize bağlıdır. Tedavi seçenekleri şunlardır:

• Cerrahi müdahale. Rahmin alınmasını gerektiren cerrahi müdahaleyle (histerektomi) erken aşamadaki rahim ağzı kanseri tedavi edilir. Basit histerektomi ameliyatı kanserli alanların, rahim ağzının ve rahimin çıkarılmasını içerir. Basit histerektomi ameliyatı kanserli alanın 3 milimetreyi geçmediği erken aşamalarda gerçekleştirilebilen bir tedavidir. Rahim ağzının, rahmin, vajinanın bir bölümünün ve çevredeki lenf bezlerinin alınmasını gerektiren radikal histerektomi, kanserli alanın 3 mm’den fazla ilerleme gösterdiği ve tümörün pelvik duvara yayılmadığı vakalar için standart bir cerrahi müdahaledir.

Histerektomi erken aşamadaki rahim ağzı kanserini iyileştirir ve kanserin tekrarlamasını engeller; fakat rahmin alınması hamileliği imkansızlaştırır. Genellikle hasta 6 hafta içerisinde iyileşir. Radikal histerektominin yan etkileri arasında karnın alt bölgesinde ağrı ve bağırsak hareketleriyle idrara çıkmada zorluk yer alır.

• Radyasyon. Radyasyon terapisi yüksek güçlü enerji kullanarak kanserli hücreleri yok eder. Radyasyon terapisi dış ışın radyasyonuyla harici olarak veya rahim ağzı bölgesine radyoaktif malzeme içeren bir aletin yeterleştirilmesiyle dahili (brakiterapi) olarak uygulanabilir. Rasyasyon terapisi rahim ağzı kanserinin erken aşamaları için etkili bir tedavidir. Rahim ağzı kanseri daha ileri aşamalarda olan kadınlar için cisplatin bazlı kemoterapiyle birlikte uygulanan radyasyon en etkili tedavi şeklidir.

Radyasyon terapisinin alt karın bölgesi üzerindeki yan etkileri arasında mide sorunları,  mide bulantısı, ishal, tahriş, vajinada küçülme yer alır. Vajinada meydana gelen küçülmeler cinsel ilişkiyi zorlaştırabilir. Menopoz öncesi dönemdeki kadınlar radyasyon terapisi sonucu menopoza girebilirler. 

• Kemoterapi. Kemoterapi kanserli hücreleri yok etmek için güçlü kanser karşıtı ilaçlar kullanır. Tek başına veya başka bir tedavi yöntemi ile birlikte sürdürülebilen kemoterapide ilaçlar genellikle damar içine enjekte edilir ve bu ilaçlar tüm vücuda yayılarak kanserli hücreleri de içeren büyüme gösteren hücreleri yok eder. Kemoterapi ilacı çoğunlukla rasyasyon terapisiyle birlikte uygulandığında daha etkilidir. Kemoterapinin yan etkileri kullanılan ilaca bağlıdır; fakat genellikle ishal, yorgunluk, mide bulantısı ve saç dökülmesi gibi belirtilere neden olur. Bazı kemoterapi ilaçları kısırlığa ve menopoz öncesi kadınlarda erken menopoza neden olabilir.  

Önleme

Önleme

İnsan papilloma virüslerine karşı önlem alarak rahim ağzı kanseri riskinizi azaltabilirsiniz. İnsan papilloma virüsleri cinsel ilişkinin yanı sıra enfeksiyonlu birisiyle cilt teması halinde de bulaşabilir. İnsan papilloma virüsü kapma riskini azaltmak için her cinsel ilişkide prezervatif kullanın.

Prezervatif kullanmanın yanı sıra rahim ağzı kanserini önlemenin en iyi yolları şunlardır:

• İlk cinsel ilişkiyi geciktirin.
• Cinsel partner sayınıza dikkat edin.
• Sigaradan kaçının.

İnsan papilloma virüslerine karşı aşı olun

Aşı, rahim ağzı kanserine neden olan en tehlikeli insan papilloma virüsü türlerine karşı koruma sağlar. Amerikan Ulusal Aşı Uygulaması Danışma Kurulu 11-12 yaşlarındaki kızlar ve aşı olmamış 13-26 yaş arası kız ve kadınlar için rutin aşılama programları önerir. Aşı, ilk cinsel ilişki öncesinde uygulanması halinde daha etkilidir.

Aşı rahim ağzı kanseri vakalarının %70’ine karşı koruma sağlasa da rahim ağzı kanserine neden olan bütün virüs türlerine karşı koruma sağlamaz. Rahim ağzı kanserine karşı rutin simir testleri önemini korur.

Rutin Simir Testleri

Rutin simir testleri rahim ağzı kanserini erken aşamalarda tespit edilmenin en etkili yöntemidir. Sizin için en iyi simir test programını belirlemek için doktorunuzla görüşün. Şu anki test programı şu şekildedir:

• 21 yaşında ilk simir testi veya ilk cinsel ilişkiden sonraki üç yıl içerisinde simir testi,
• 21-29 yaşları arası iki veya üç yılda bir simir testi,
• Eğer arka arkaya üç simir testi yaptırdıysanız 30-69 yaşları arası her iki veya üç yılda bir simir testi
• Son on yıl içerisinde üç veya daha fazla sayıda normal test yaptırmış ve anormal bir sonuçla karşılaşmamışsanız simir testlerine son verebilirsiniz.

Rahim ağzı kanseri riskiniz yüksekse daha sık aralıklarla simir testi yaptırmanız gerekir. Lifli tümör gibi kanserli olmayan oluşumlara karşı histerektomi geçirdiyseniz simir testlerini bırakabilirsiniz; fakat pelvik testlerine devam etmeniz gerekir. Eğer histerektomi kanser öncesi veya kanserli durum için uygulandıysa vajinal kanalın anormal değişikliklere karşı incelenmesi gerekir.