• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Endometrial kanser rahimde başlayan bir kanser türüdür. Rahim kadınlarda cenin gelişiminin gerçekleştiği; içi boş, armut-şeklinde bir organdır.

Endometrial kanser, rahim iç zarını oluşturan hücre katmanında (endometriyum) başlar.  Endometrial kanser bazen rahim kanseri olarak da adlandırılır. Rahimde diğer kanser türleri de oluşabilir, ancak endometrial kanserden daha az yaygındır.

Endometrial kanser genellikle erken evrelerde saptanır çünkü sıklıkla kadınları doktorlarını görmeye teşvik eden anormal vajinal kanamaya neden olur. Endometrial kanser erken tespit edilirse, rahmin ameliyatla alınması genellikle tüm kanseri ortadan kaldırır.

Belirtileri

Belirtileri

Endometrial kanserin belirti ve bulguları şunlardır:

• Menopozun ardından vajinal kanama
• Uzun süren adet dönemleri veya adet dönemleri arasında kanama
• Vajinanızdan gelen anormal, sulu ya da kan rengi akıntı
• Pelvik ağrı
• İlişki sırasında ağrı

Ne zaman doktora gidilmeli?

Eğer, adet dönemlerinizle ilişkili olmayan vajinal kanama ya da akıntı, pelvik ağrı veya ilişki sırasında ağrı gibi sizi endişelendiren herhangi bir bulgu ve belirti yaşarsanız doktorunuzdan randevu alın.

Sebepleri

Sebepleri

Doktorlar endometrial kansere neyin neden olduğunu bilmiyorlar. Tek bilinen, bir şeyin endometriyum hücrelerinde (rahim zarında) genetik mutasyona neden olduğudur. Genetik mutasyon normal ve sağlıklı hücreleri anormal hücrelere dönüştürür. Sağlıklı hücreler büyür ve belli bir hızda bölünür ve sonunda da belirlenen zamanda ölür. Anormal hücrelerse kontrolsüz büyür ve bölünür ama belirlenen bir zamanda ölmez. Biriken anormal hücreler bir kitle (tümör) oluşturur. Kanser hücreleri yakındaki dokuları istila eder ve ilk tümörden ayrılarak vücudun başka bir yerine yayılabilir (metastaz).  

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Endometrial kanser riskini artıran faktörler şunlardır:

• Vücuttaki kadınlık hormonu dengesinde değişiklikler. Yumurtalıklar iki başlıca kadınlık hormonu üretir: östrojen ve progesteron. Bu hormon dengelerindeki dalgalanmalar endometriyumunuzda değişikliklere yol açar. Vücudunuzdaki progesteron değil östrojen miktarını artıran bir hastalık ya da durum endometrial kanser riskinizi artırır. Kadınlarda gelişebilen polikistik over sendromu, obezite ya da diyabet gibi düzensiz yumurtlama modelleri östrojen artışı örneklerden bazılarıdır. Menopozdan sonra sentetik progesteron değil de östrojen içeren hormonlar almak da endometrial kanser riskini artırır. Östrojen salgılayan nadir bir yumurtalık tümörü türü de endometrial kanser riskini artırır.
• Daha uzun yıllar süren menstrüasyon. Erken yaşta (12 yaşından önce) adet görmeye başlamak ya da geç yaşta menopoza girmek endometrial kanser riskini artırır. Ne kadar çok adet döneminiz olursa endometriyumunuz da o kadar çok östrojene maruz kalmak zorunda kalır.
• Hiç gebelik geçirmemek. Hiç gebe kalmamış kadınlarda endometrial kanser riski, en az bir gebelik geçirmiş kadınlara göre daha yüksektir.
• İlerlemiş yaş. Yaşlandıkça endometrial kanser riskiniz de artar. Endometrial kanser çoğunlukla menopoza girmiş ileri yaşlardaki kadınlarda görülür.
• Meme kanseri için hormon tedavisi. Hormon terapi ilacı tamoksifen alan meme kanseri olan kadınlarda endometrial kanser gelişme riski yüksektir. Eğer tamoksifen alıyorsanız doktorunuzla risk üzerine konuşun. Çoğu kadın için tamoksifenin faydaları, küçük orandaki endometrial kanser riskinden ağrır basar.
• Kalıtsal kolon kanseri sendromu. Herediter polip dışı kolorektal kanser  (HNPKK) kolon kanseriyle endometrial kanser dahil diğer kanser risklerini artıran bir sendromdur. HNPKK ebeveynlerden çocuklara geçen bir gen mutasyonu sebebiyle gerçekleşir. Eğer bir aile bireyi HNPKK tanısı alırsa doktorunuzla genetik sendrom riskinizi konuşun. HNPKK tanısı aldıysanız, doktorunuza hangi görüntüleme testleri yaptırmanız gerektiğini sorun.

Komplikasyonları

Komplikasyonları

Endometrial kanser vücudunuzun diğer kısımlarına yayılabilir, bu da başarılı biçimde tedavi edilmesini zorlaştırabilir. Yayılan endometrial kanser (metastaz) sıklıkla akciğerlere ilerler.

Muayenesi

Muayene

Sizi endişelendiren belirti ve bulgularınız varsa birinci basamak doktorunuzdan ya da jinekologunuzdan bir randevu alın. Eğer endometrial kanser tanısı aldıysanız, muhtemelen kadın üreme sistemlerinde kanser üzerine uzman bir doktora (jinekolojik onkolog) sevk edilirsiniz.

Randevular kısa olabileceği ve sıklıkla ele alınacak çok konu olduğu için hazırlanmak iyi bir fikirdir. İşte size hazır olmanıza yardımcı olacak ve doktorunuzdan ne bekleyebilecekleriniz hakkında bazı bilgiler.

Ne yapabilirsiniz?

• Yaşadığınız belirtilerin hepsini yazın. Randevu alma nedeninizle ilişkili görünmeyenler de dahil.
• Aldığınız bütün ilaçların listesini yapın. Vitamin ve besin takviyelerini ekleyin. Ayrıca geçmişte, doğum kontrol hapları, tamoksifen ve diğer hormonal ilaçlar dahil herhangi bir hormonal tedavi alıp almadığınızı da da not edin.
• Bir yakınınızdan size eşlik etmesini isteyin. Bazen bir randevu sırasında verilen bütün bilgileri almak zor olabilir. Sizin kaçırdığınız ya da unuttuğunuz bir şeyi size eşlik eden kişi hatırlayabilir.
• Doktorunuza soracağınız soruları yazın.

Doktorunuzla geçireceğiniz zaman kısıtlıdır, bu nedenle soracağınız soruların bir listesini hazırlamak beraber geçireceğiniz zamanı iyi değerlendirmenizi sağlar. Zamanın yetmemesi durumuna karşı sorularınızı en önemliden en önemsize doğru sıralayın. Endometrial kanser için doktorunuza soracağınız bazı temel sorular şunlardır:

• Belirtilerimin büyük olasılıkla nedeni nedir?
• Bu belirtilere neden olabilecek olası başka nedenler var mı?
• Endometrial kanserin teşhisi için hangi testleri yaptırmam gerekir?
• Kanserin evrelenmesi için başka testler var mı?
• Hangi tedaviler mevcut? Her bir tedavinin yan etkileri nelerdir? Bu tedaviler cinsel yaşamımı nasıl etkiler?
• Benim için en uygun planın ne olacağını düşünüyorsunuz?
• Önerdiğiniz birincil yaklaşımın alternatifleri nelerdir?
• Başka sağlık sorunlarım var. Bunları bir arada en iyi nasıl yönetebilirim?
• Uygulamam gereken herhangi bir kısıtlama var mı?
• Kanserim yayılmış mı? Hangi evrede?
• Prognozum nedir?
• Bir uzmana görünmeli miyim? Bunun maliyeti nedir ve sigortam bunu karşılayacak mı?
• Yanıma alabileceğim herhangi bir broşür ya da çıktı var mı? Hangi web sitelerini önerirsiniz?

Hazırladığınız soruların yanı sıra, randevunuz sırasında anlamadığınız bir şey olursa doktorunuza sormaktan çekinmeyin.

Doktorunuzdan bekleyebilecekleriniz

Doktorunuz muhtemelen size bazı sorular soracaktır. Bunları yanıtlamaya hazır olmanız, daha fazla vakit ayırmak istediğiniz hususları ele almanız için zaman kazanmanıza yardımcı olur. Doktorunuz şunları sorabilir:

• Hiç olağandışı bir vajinal kanamanız ya da akıntınız oldu mu? Bu ne sıklıkla gerçekleşiyor?
• Pelvik ağrınız var mı?
• Başka belirtileriniz oldu mu?
• Belirtileriniz devamlı mı, zaman zaman mı oluyor?
• Belirtilerinizi iyileştiren neler var?
• Belirtilerinizi kötüleştiren neler var?
• Menopoz belirtileri için sadece-östrojen hormon tedavisi aldınız mı?
• Kişisel bir kanser geçmişiniz var mı?
• Aile bireylerinizden herhangi biri daha önce kanser tanısı aldı mı? Tanı aldıklarında her bir akrabanız kaç yaşındaydı? Kanserin türü neydi?

Testleri

Testler Ve Teşhis

Endometrial kanserin teşhisi

Endometrial kanserin teşhisi için kullanılan testler ve işlemler şunlardır:

• Anormalliklilerinizin muayenesi. Bir pelvik muayene sırasında doktorunuz cinsel organınızın dış kısmını (vulva) dikkatlice inceler ve daha sonra bir elinin iki parmağını vajinanıza sokar ve rahminizi ve yumurtalıklarınızı hissetmek için eş zamanlı olarak diğer eliyle karnınıza bastırır. Ayrıca vajinanızın içine spekulum denilen bir alet sokacaktır. Spekulum, doktorunuzun vajinanızdaki ve rahim ağzınızdaki anormallikleri inceleyebilmek için vajinanızı açar.
• Rahminizin resminin oluşturulması için ses dalgaları kullanmak (ultrason). Doktorunuz endometriyumun kalınlığını ve dokusunu görebilmek ve şikayetlerinizin nedeni olabilecek diğer hastalıkların elenmesi için transvajinal (vajinal yoldan yapılan) ultrason kullanabilir. Bu işlemde vajinanıza çubuğa benzer bir cihaz (trandüser) sokulur. Trandüser rahminizin görüntüsünü yaratmak için ses dalgaları kullanır. Bu sese dalgalarıyla oluşturulan görüntüler doktorunuzun rahim zarındaki anormallikleri taramasına yardımcı olur.
• Endometriyum muayenesi için skop kullanmak. Histeroskopi sırasında doktorunuz vajinanızdan ve rahim ağzınızdan rahminize ince, esnek ve ışıklı bir tüp (histereskop) sokar. Histeroskopun ucundaki mercek doktorunuzun rahminizin içini ve endometriyumu incelemesine olanak verir.
• Test için bir doku örneği alınması. Rahminizin içinden hücre örneği almak için muhtemelen bir endometrial biyopsi uygulanacaktır. Bu rahim zarından laboratuar analizi için doku alınmasını gerektirir. İşlem, doktorunuzun muayenehanesinde yapılabilir ve genellikle anestezi gerektirmez.
• Test amacıyla doku alınması için ameliyat. Eğer biyopsi sırasında yeterli doku elde edilemezse ya da biyopsi sonuçları belirsizse, dilasyon ve kürtaj (D&C) denilen bir işlem yaptırırsınız. D&C sırasında rahim zarınızdan doku kazınır ve kanser hücrelerinin varlığı mikroskop altında incelenir. D&C genellikle genel anestezi gerektirir, böylece yapılan işlemin farkında olmazsınız.

Eğer endometrial kanser bulunursa bir jinekolojik onkologa (kadın üreme sistemini kapsayan kanserlerin tedavisinde uzman olan doktora) sevk edilirsiniz.  

Endometrial kanserin evrelenmesi

Bir kez kanser teşhisi sonrası doktorunuz kanserin kapsamını veya evresini saptamaya çalışır. Kanserin evresinin saptanması için kullanılan testlere göğüs röntgeni, bilgisayarlı tomografi (BT) tarama ve kan testleri dahildir. Kanserinizin evresinin son değerlendirmesi, kanser tedavisi için ameliyat olana kadar gerçekleştirilemeyebilir.

Endometrial kanser evreleri şunlardır:

• Evre I, kanser sadece rahminizde bulunur.
• Evre II, kanser hem rahminizde hem de rahim ağzında mevcuttur.
• Evre III, kanser rahmin ötesine yayılmıştır ancak rektuma ya da mesaneye ulaşmamıştır. Pelvik alan lenf bezeleri etkilenmiş olabilir.
• Evre IV, kanser pelvik bölgeyi geçmiştir, mesaneyi, rektumu ve vücudunuzun diğer uzak kısımlarını etkilemiş olabilir

Tedavisi

Tedavi Ve İlaçlar

Endometrial kanser için tedavi seçenekleriniz kanserinizin evresi gibi ayırt edici özelliğine, genel sağlık durumuna ve tercihlerinize bağlıdır.

Ameliyat

Endometrial kanseri olan çoğu kadına rahim alma ameliyatı önerilir. Endometrial kanser olan çoğu kadın rahmin alınması işlemiyle (histerektomi) birlikte fallop tüpleri ve yumurtalıklarının alınması işlemi de (salpenjoooforektomi) geçirirler. Histerektomi gelecekte çocuk sahibi olmanızı imkansız kılar. Ayrıca yumurtalıklarınız alındıktan sonra, henüz girmemiş olsanız da menopoza girersiniz.

Ameliyat sırasında cerrahınız rahminizin çevresindeki bölgeyi de, kanserin yayıldığına dair her hangi bir bulgu aramak için araştıracaktır. Cerrahınız test için lenf bezelerini de alabilir. Bu, kanserin evresinin belirlenmesine yardımcı olur.

Radyasyon  

Radyasyon terapisi kanserli hücreleri öldürmek için X ışını gibi güçlü enerji ışınları kullanır. Bazı örneklerde doktorunuz ameliyattan sonra kanserin tekrarlama riskini azaltmak için radyasyon tedavisi önerebilir. Eğer ameliyata girecek kadar sağlıklı değilseniz, seçeneğiniz sadece radyasyon olabilir. İlerlemiş endometrial kanser olan kadınlarda radyasyon tedavisi kanserle ilişkili ağrıyı kontrol etmede yardımcı olabilir.

Radyasyon terapisi şunları kapsayabilir:

• Vücudunuzun dışındaki bir makineden radyasyon verilmesi. Eksternal ışın radyasyon denilen bu işlem sırasında siz bir masaya yatarken bir makine vücudunuzdaki spesifik noktalara radyasyon yönlendirir.
• Vücudunuzun içine yerleştirilen radyasyon. İnternal radyasyon ya da brakiterapi, radyasyon dolu küçük çekirdekler, kablolar ya da silindir gibi bir cihazın kısa bir süre için vajinanıza yerleştirilmesini içerir.

Hormon terapisi

Hormon tedavisi vücuttaki hormon seviyelerini etkileyen ilaçların alınmasını içerir. Eğer rahmin ötesine yayılmış ilerlemiş endometrial kanseriniz varsa hormon tedavisi bir seçenek olabilir: Seçenekler şunlardır:

• Vücudunuzdaki progesteron miktarını arttıran ilaçlar. Bir progesteron hormonu biçimi olan sentetik progesteron, endometrial kanser hücrelerinin büyümesini önleyebilir.
• Vücudunuzdaki östrojen seviyesini azaltan ilaçlar. Hormon terapi ilaçları vücudunuzdaki östrojen seviyesini azaltabilir ya da vücudunuzun mevcut östrojeni kullanmasını zorlaştırabilir. Büyümek için östrojene gereksinimi olan endometrial kanser hücreleri bu ilaçlara yanıt olarak ölebilir.

Kemoterapi  

Kemoterapi kanser hücrelerini öldürmek için kimyasalları kullanır. Bir, iki ya da daha fazla kemoterapi ilacı birleşimi alabilirsiniz. Kemoterapi ilaçlarını hap olarak (oral yoldan) ya da damardan (intravenöz) alabilirsiniz. Eğer rahmin ötesine yayılmış ilerlemiş endometrial kanseriniz varsa kemoterapi bir seçenek olabilir. Bu ilaçlar kan dolaşımınıza karışır ve kanserli hücreleri öldürerek vücudunuzda dolaşır.

Yaşam Tarzı

Destek

Endometrial kanser teşhisi aldıktan sonra bazı sorularınız, korkularınız ve kaygılarınız olabilir. Teşhis sizi, ailenizi, işinizi ve geleceğinizi nasıl etkiler? Testler, tedaviler, hastane yatışı ve tıbbi faturalar konusunda endişeli olabilirsiniz. Her ne kadar tam iyileşme mümkün olsa da, kanserinizin tekrarlamasından kaygılanabilirsiniz.

Neyse ki bu soruların cevaplanması ve destek sağlanmasına yardımcı olacak pek çok kaynak vardır. Önemli olan sorularınız ve korkularınızla tek başınıza yüzleşmek zorunda olmadığınızı hatırlamanızdır. İşte size, endometrial kanserle baş etmeyi kolaylaştıracak bazı stratejiler ve kaynaklar:

• Ne bekleyeceğinizi bilin. Bakımınız hakkında daha rahat karar vermeniz için kanseriniz hakkında daha çok şey öğrenin. Doktorunuzdan kanserin evresi, tedavi seçenekleriniz ve yan etkiler hakkında bilgi isteyin. Doktorunuzla konuşmanın yanı sıra yerel kütüphanenizde ve internette bilgi arayın.
• Etkin olun. Yorgun ya da cesareti kırılmış hissedebilseniz de tedavinizde etkin bir rol alın. Tedaviye başlamadan önce, nitelikli bir uzmandan ikinci bir görüş almak isteyebilirsiniz. Pek çok özel sigorta şirketi de bu görüşmeler için ödeme yapar.
• Güçlü bir destek sistemini sürdürün. Güçlü ilişkiler bu tedavilerle baş etmenize yardımcı olabilir. Yakın arkadaşlarınız ve aile üyelerinizle hissettikleriniz hakkında konuşun. Bulunduğunuz yerdeki destek grupları ya da internet aracılığıyla kanserden atlatanlarla iletişim kurun. Bölgenizdeki destek grupları hakkında doktorunuzdan bilgi isteyin.

Önleme

Önleme

Endometrial kanser riskinizi azaltmak için şunları yapabilirsiniz:

• Menopozdan sonra hormon terapisinin riskleri konusunda doktorunuzla konuşun. Menopoz belirtilerini kontrol altına almak için hormon replasman tedavisi almayı düşünüyorsanız doktorunuzla bunun riskleri ve faydaları hakkında konuşun. Histereskopi işlemi uygulanmadıysa, menopozun ardından sadece östrojen replasmanı, endometrial kanser riskinizi artırabilir. Östrojen ve progesteron birleşimi almak bu riski azaltabilir. Hormon terapisi, meme kanseri riskinde olası bir artış gibi riskler de taşır. Bu nedenle bu terapinin fayda ve risklerini doktorunuzla ölçüp değerlendirin.
• Doğum kontrol hapları almak.  En az bir yıl süreyle oral gebelik önleyiciler kullanmak endometrial kanser riskini azaltabilir. Bu riskteki azalmanın oral gebelik önleyicileri almayı bıraktıktan sonra da yıllarca sürdüğü düşünülüyor. Ama oral gebelik önleyicilerin de yan etkileri olduğundan önce doktorunuzla bunun fayda ve risklerini görüşün.
• Sağlıklı kilonun korunması. Obezite endometrial kanser riskini artırır, bu yüzden sağlıklı bir kiloya ulaşmaya ve bu kiloyu korumaya çalışın. Eğer kilo vermeniz gerekiyorsa, fiziksel aktivitelerinizi artırın ve her gün aldığınız kalori miktarını azaltın.
• Haftanın çoğu günü egzersiz yapın. Fiziksel aktiviteyi günlük rutininiz haline getirmeye çalışın. Haftanın çoğu günü 30 dakika egzersiz yapmaya çalışın. Daha fazla egzersiz yapmanız daha da iyidir.