• İçindekiler
• Belirtiler
• Tedavi
• Nedir

Belirtiler

Ritalin bağımlılığının belirtileri, ilacı Dikkat Dağınıklığı ve Hiperaktivite Bozukluğu (DDHB) tedavisi için kullanan kişilerde görülmeyebilir. Fiziksel bağlılık gelişebilir ancak bağımlılık bundan çok daha fazlası demektir. İsteğin görüldüğü ve ilaçtan uzak duramama şeklinde gelişen bağımlılığın psikolojik boyutu, gerçek bir tıbbi durumun tedavisiyle karıştırılmamalıdır.

Ritalinin suistimal oranı yüksektir ve her ne kadar resmi kanallar ile sıkı denetimi yapılsa da büyük miktarda ilaç, yasa dışı kullanıma yönelmektedir. Bu durum, çoğunlukla hırsızlık ve yanıltma yoluyla gerçekleştirilir. Yanıltma, bazı meşru kullanıcıların (ya da ilaca ulaşabilirliği olan kişilerin) ilaçlarını satması ya da başkalarına vermesi demektir.

Eğer ritalin ile ilişkili bir probleminiz olduğunu düşünüyorsanız tedavi seçenekleri için vakit kaybetmeden bir doktora başvurun.

Ritalin nasıl suistimal edilir?

Ritalin hap biçiminde oral yoldan alınabilir ancak ezilir ya da burundan çekilirse etkisinin başlama süresi kısaltılabilir. Ayrıca enjeksiyon için suda da eritilebilir. Ancak bilhassa enjeksiyon yöntemi tehlikelidir çünkü haplar steril olmayabilir ve seyreltici maddeler (nişasta ya da talk pudrası gibi) içerir. Etiketsiz haplar ya da enjeksiyon malzemeleri bulmak Ritalin suistimalinin işareti olabilir.

Ritalin genellikle, etkisinin arttırılması ya da uykusuzlukla mücadele için diğer yasadışı narkotiklerle birlikte kullanılır.

Ritalin Suistimalinin Belirtileri

Bağımlı için tedarik bir sorun oluşturur. Pek çok bağımlılık, daha fazla ilaç almak için sahte reçete kullanma teşebbüsüne kadar ortaya çıkmaz. Erişilebilir olduğunda bağımlı ilaçları istifleyebilir, ilaçları azaldığında ise giderek kaygılı bir ruh haline bürünebilir. Kullanıcılar doktor doktor dolaşabilir de –başka doktorlar görerek birden çok Ritalin reçetesi almaya çalışırlar.

Diğer suistimal belirtileri şunlardır:

Karakteristik olmayan ve dramatik duygudurum değişiklikleri

Bağımlı bazen iki farklı kişi gibi davranır: Mutlu, heyecanlı ve neşeli bir kişi (kullanırken) ve bunalımlı, uyuşuk bir kişi (ilacı almadıkları zaman).

Kullanımı yalan söyleyerek gizleme

En yaygın belirtilerden biri de uyuşturucu kullanımını başka taleplerle gizlemektir. Çöküşleri gizlemek ve ilacı kullanımına zaman yaratmak için gizemli ‘hastalık’ nöbetleri olabilir.

Akran grubu değişiklikleri

Bağımlılar, davranışlarını kabul edecek kişilerle daha fazla zaman geçirmek için arkadaşlarını ve akranlarını değiştirebilir. İlaç cemiyetinden kişilerle vakit geçirmek de bağımlılık işareti olabilir.

Sinirlilik, paranoya

Kullanırken sinirlilik, anksiyete, dezoryantasyon ve hatta paranoya/panik gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bağımlılar genellikle davranışlarıyla ilgili sorular yönlendirildiğinde inkar ya da kaçınma ile tepki verirler.

Tedavi

Ritalin bağımlılığı tedavisi, öncelikle kişinin bir problemi olduğunu ve yardım alması gerektiğini anlamasıyla başlar. Bu önemli adım olmadan tedavinin iyileşmeyle sonuçlanma ihtimali azalır.

Ritalinden Arınma

Detoksifikasyon, bağımlının tıbbi denetim altında yoksunluk çektiği süreçtir. Ritalin için bu süreç genellikle 3 gün ila 1 hafta sürer. Ortaya çıkan herhangi bir belirti, yoksunluk çekmeyi kısıtlayacak ilaçlarla tedavi edilebilir. Uyku destekleri, insomnia için faydalı olabilir. Kaygı giderici ilaçlar da kullanılabilir ve bazen isteği azaltmak için bir kan basıncı ilacı verilebilir.

Eğer ritalinle ilgili bir probleminiz olduğunu düşünüyorsanız tedavi seçenekleri için bir doktora başvurun.

Reçete edilebilecek ilaçların yanı sıra bağımlının iyileştirilmesi için beslenme de önem taşıyabilir çünkü genellikle arınma, vitaminler ve sağlıklı beslenmeyi de içerir. İntihar riski varsa ve ilaca ulaşmalarını önlemek için hastalar genellikle –ziyaretçi kısıtlaması ya da tedavi gördüğü kliniğe kapatılarak– takip edilir.

Terapi

Hasta daha odaklanmış olduğundan (yoksunluk anında bile) bilgi verebilir ve danışmanla etkileşim halinde olabilir. Terapi, rehabilitasyona girdikten sonra bir ya da iki gün içinde başlayabilir. Fiziksel durumun takibi devam eder. Ritalin vücuttan hızlı atılabildiğinden idrar testleri gizli kullanımı açığa çıkarabilir; testler bağımlıların ‘dürüst'' olmalarını sağlar.

Terapinin amacı bağımlıya, iyileşme sağlama ve yeniden başlamayı engellemek için yeni davranışları ve hayat becerilerini öğretmektir. Hastalar bağımlılıkları hakkında eğitilir ve kullanıma neyin neden olduğunu keşfetmek için bireysel olarak danışmanlık alırlar.

Günümüzde terapatik modeller, birebir terapiyle grup terapilerini birleştirir. Grup toplantıları diğer kullanıcıların, deneyimlerini ve suistimalin sonuçlarını paylaşmasına imkan verir. Bazı daha yeni terapilerse aile bireylerini ve kişinin yakınlarını da dahil eder.

Tedavi sonrası bakım

Günümüzde tedavi kurumları, en yüksek başarının alındığı standart 90 günlük yatarak tedavi terapisi kullanır. Ancak, maliyet nedeniyle çoğu program çok daha kısa olabilir. Tedavi sonrası bakım başlangıçtaki tedavi kadar önemli kabul edilir –Ritalin ve uyarıcı bağımlılığı, uzun dönemli yönetim gerektiren kronik bir hastalık olarak kabul edilir.

12 adımlı gruplar, kimliğin gizli tutulması ve düşük maliyeti nedeniyle popüler seçeneklerdendir. Gruba katılma, bağımlıların kendi bağımlılıkları ve bununla ilişkili problemlerle uzun vadede baş etmeyi sürdürmelerine imkan verir. Ancak Ritalin bağımlılarının çoğu, yeniden ilaç kullanımına başlar. İlaç kullanılmayan uzun dönemler standart hale gelmeden önce, amfetamin bağımlılığı birden çok arınma ve rehabilitasyon döngüsü gerektirebilir.

Ritalin bağımlılığı tedavisinde zaman da bir unsurdur. Ne kadar uzun süre temiz kalınırsa o kadar iyidir. Bağımlılar için iyileşme, tam bir iyileşmeden çok aktif bağımlılıktan uzaklaştığı bir süreç gibi görünebilir. Bu, önemli bir faktördür ve çoğu bağımlı ne kadar zaman –aylardan ziyade yıllar– gerektiğini fark etmez.

Nedir

Ritalin, amfetaminlerle ilişkili bir tür uyarıcı ilaç olan Metilfenidat içeren ilaçtır. Nörolojik etkileri kokaine benzer. Öncelikle Dikkat Dağınıklığı ve Hiperaktivite Bozukluğu (DDHB) tedavisinde kullanılır.

Ritalin, farklı mg’lık tabletlerle sunulur ve alışkanlık yapıcıdır. Çoğu ülkelerde denetimli maddeler içinde listeler; bunun anlamı hekimlerin tekrar yazılamayacak olan özel bir reçete kullanma zorunluluğudur. Suistimal edilmesi her yıl binlerce kişinin acil servise başvurmasına neden olabilir, tıbbi kullanımına bakılmaksızın çoğunluğu 12 ila 17 yaş arasında olan hastalarda kötü reaksiyonlar ve hatta intihar teşebbüsleri gelişmesine yol açabiliyor.

Uygun biçimde kullanıldığında DDHB olan hastalarda Ritalin, odaklanmaya ve konsantrasyonun sürdürülmesine yardımcı olur. İlacın suistimalinde ise kullanıcılar kokain ya da amfetamininkine benzer bir etki aramaktadır. DDHB olan kişilerde, bağımlılık olasılığı düşüktür çünkü ilacın haz verici etkisi daha az görülür. Ancak ilacı uzun süre ve yüksek dozlarda kullanan kişilerde fiziksel bağımlılık gelişebilir.

Ritalin suistimalinin yüksek olmasının iki nedeni olduğu düşünülmektedir. Bunun ilk nedeni eczanelerde satılıyor olması bu yüzden  sokak uyuşturucularını denemek istemeyen kişiler bunun daha güvenli bir yol olduğunu sanabilir. İkincisi ise ilacın yasal olarak reçete edilmesindeki artıştır. İlacı kullanan hasta sayısı yükseldikçe ilaç yasal olmayan kaynaklara yönlendirilerek daha ulaşılabilir hale gelir.  Böylelikle yasa dışı amaçlarla internet eczanelerinde satılan pek çok ilaçtan biri haline gelebilir.

Suistimal eden kişiler Ritalini keyif dışı amaçlarla da kullanabilir. Bağımlılık, bazen kişi ilacı (bir iş ya da çalışmak için) uyanık kalmak ya da kilo vermek için aldığında gelişir. Ritalin, uyarıcı etkileri nedeniyle bu durumlar için kısa süreli etki sağlar.

Bağımlılığın oluşmasının diğer bir sebebiyse kullanıcının ilacı, alkole olan tepkisini değiştirmek amacıyla almasıdır. Yoğun olarak alkol almak isteyen bir ergen ya da genç yetişkin Ritalini kendinden geçmemek ve uyanık kalmak için kullanabilir. Aslında bu çok zararlı bir uygulamadır çünkü ölümcül alkol zehirlenmelerine yol açabilir.

Ritalin bağımlılığının bulguları diğer uyarıcılara bağımlılıklarla, aşırı yükleme ve çökme dahil, paralellik gösterir –etkilerden kurtulmak için uzun süreli uyku periyotları görülür.