Romatoid Artrit (RA) Nedir?

RA eklem zarında iltihaplanmaya neden olan otoimmün bir bozukluktur. Bağışıklık sistemi yanlışlıkla kendi vücut dokularına saldırabilir. RA deriyi, gözleri, akciğerleri, kalbi, damarları ya da sinirleri etkileyebilir. Romatoid artrit kronik bir bozukluktur, yani zaman zaman belirtilerin olmadığı dönemler olabilir, hastalık zamanla kötüleşebilir ve hiç düzelmeyebilir. Erken agresif tedavi bu ilerleyişi durdurmak ya da yavaşlatmak için çok önemlidir.

RA Belirtileri

Diğer artrit türlerine benzer biçimde RA''dan kaynaklanan eklem iltihabı ağrı, ateş ve şişme ile birlikte gelişir. Ancak diğer artrit türlerinin aksine, iltihap genellikle simetriktir, aynı anda vücudun her iki tarafında (örneğin el bilekleri, dizler ve ellerde) gelişir. Diğer RA belirtileri özellikle sabahları ya da hareketsiz dönemlerin ardından eklem sertliği; bitkinlik ve düşük dereceli ateştir. Belirtiler genellikle yıllar içinde yavaş yavaş gelişir, ancak bazı kişilerde bir anda oluşabilir.

Romatoid Artrit Kimlerde Görülür?

RA genellikle 30-50 yaş arasındaki kişileri etkiler ancak daha genç ya da yaşlı nüfus da etkilenebilir. RA’nın kadınlarda görülme sıklığı erkeklere nazaran 2-3 kat fazladır. Diğer risk faktörleri ise sigara içmek ve aile öyküsüdür.

Romatoid Artritin Nedenleri

Lenfositler gibi bağışıklık hücreleri normalde vücudu yabancı istilacılardan korur. Bunların sağlıklı dokuları hedef almalarının nedeni bilinmemektedir ancak araştırmacılar genetik ile çevre faktörlerinin birleşiminin rol oynayabileceğine inanmaktadır. Bu hastalığın geliştiği bazı kişilerde, belli bir bakteriyel ya da viral enfeksiyon geçirmişlerse, genetik yatkınlık olabilir. Ancak bu güne kadar RA’ya sebep olacak spesifik bir enfeksiyon saptanmamıştır.

RA?nın Eklemlere Zararı

Eklem zarında (sinovyum) iltihaplanma kıkırdağı ve kemiği tahrip ederek eklemlerde deformiteye neden olabilir. Hastalık ilerledikçe eklemlerde büyük ölçüde ağrı ya da fonksiyon kaybı gelişebilir.

RA?nın Vücuda Zararı

RA sistematik bir hastalık olduğundan eklemler dışında organları ve bölgeleri de etkileyebilir, bunlar:

  • Romatoid nodüller (burada gösterilmiştir): Derinin altındaki ve iç organlardaki sert yumrular
  • Sjögren sendromu: Göz ve ağız bezelerinde iltihap; vücudun diğer bölgeleri de etkilenebilir.
  • Plörezi: Akciğer zarı iltihabı
  • Perikardit: Kalbi saran zarın iltihabı
  • Anemi: Kırmızı kan hücrelerinde azalma
  • Felty sendromu: Dalakta büyümeden kaynaklanan beyaz kan hücrelerinde azalma
  • Vaskülit: Dokulara kan ulaşmasını engelleyebilen kan damarı iltihabı

Jüvenil Romatoid Artrit (JRA)

JRA, yani çocukluk çağı romatoid artriti kaç eklemin etkilendiğine göre sınıflandırılır. Bunlar; Oligo – ya da pauci artiküler JRA (dört ya da daha az eklem etkilenmiştir), poliartiküler JRA (beş ya da daha fazla eklem etkilenmiştir) ya da sistemik JRA’dır (diğer organlar da etkilenmiştir).

RA ve Gebelik

Şaşırtıcı biçimde romatoid artrit, kadınların % 80’inde gebelik esnasında iyileşme göstermektedir, ancak buna rağmen doğumdan sonra hastalık yeniden alevlenir. Bunun neden ya da nasıl olduğu hala bilinmemektedir. Eğer gebe kalmaya çalışıyorsanız, hangi RA ilaçlarının sizin için güvenli olduğunu doktorunuza sorun. Gebe kalmadan önce ya da gebelik esnasında ilaçların düzenlenmesi gerekebilir.

RA?nın Teşhisi: Belirtilerin Değerlendirilmesi

Belirtiler gelip geçici olabileceği için RA''nın teşhisi erken evrelerdeyken zor olabilir. Belirti ve bulguların gözetimi doktorunuzun daha ileri testler istemesine yol açabilir.

  • Sabah eklem sertliği
  • Her iki tarafta üç ya da daha fazla eklemde şişme/sıvı
  • Bilekte, elde ya da parmak eklemlerinde şişme
  • Eklemlerin simetrik biçimde etkilenmesi
  • Derinin altında sert yumrular (romatoid nodüller)

RA?nın Teşhisi: Kan Testleri

Eğer RA’dan şüpheleniliyorsa doktorunuz vücudunuzdaki iltihaba işaret eden belirtileri kontrol edecektir. Diğer yaygın testler ise romatoid faktör (RF) ve anti-CCP (Anti- Cyclic citrullinated peptide) antikoru – çoğu RA olgusunda mevcut olurlar – testleridir.

RA?nın Teşhisi: Görüntüleme Testleri

RA’nın teşhisinde röntgen faydalıdır, ayrıca daha sonra hastalığın ilerleyişini karşılaştırmak için referans sağlar. MR ya da ultrason da eklem hasarını ve iltihabı saptamak için kullanılabilir.

RA?nın Tedavisi

RA’nın bilinen bir çaresi yoktur. Tedavinin amacı eklem iltihabını ve ağrıyı azaltmak, eklem yıkımını önlemek ve eklem fonksiyonunu arttırmaktır. Agresif tedaviye de mümkün olduğunca erken başlanmalıdır. Tedavi olarak ilaç ile eklemlerin çevresindeki kasları güçlendirmek için egzersizlerin birleşimi uygulanır. Ameliyat da tedavi seçeneklerindendir. Tedaviye kişiye göre; yaş, etkilenmiş eklemler ve hastalığın ilerleyişi de göz önünde bulundurularak karar verilir.

RA İlaç Tedavisi

RA tedavisinde; biyolojik, steroid yapıda olmayan iltihap önleyiciler (NSAİDler), steroidler ve analjezikler (ağrı kesiciler) ve hastalığı modifiye edici antiromatizmal ilaçlar (DMARDlar) kullanılır. DMARDlar hastalığın ilerleyişini yavaşlatır ve genellikle tedavide NSAİDler ve steroidlerle birlikte kullanılır.

Ameliyat Bir Seçenek mi?

Ciddi oranda eklem hasarı gerçekleştikten sonra ya da ağrı veya yarattığı sorunlar katlanılmaz olduğunda, bazı kişiler eklem fonksiyonunu arttırmak ve ağrıyı azaltmak için ameliyatı tercih eder. Eklem replasmanı RA hastaları için en sık uygulanan ameliyat türüdür – genellikle en sık diz ve kalça eklemleri yenilenir. Artroskopi (eklemin içini görebilmek ve anormal dokuların onarılması için tüp benzeri bir araç sokulur) ve tendon rekonstrüksiyonu gibi ameliyat türleri de uygulanabilir.

RA İçin Diğer Tedaviler

Bazı RA hastaları aşağıdakilerle rahatlama sağlamıştır: Islak ısı, gevşeme tedavileri ve akupunktur. Herhangi bir bitkisel ya da beslenme takviyesinin RA’yı etkin biçimde tedavi ettiğine dair kesin bir kanıt yoktur. Herhangi bir tamamlayıcı ve alternatif tedaviye başlamadan önce doktorunuza danışın.

RA ve Diyet

Beslenme bakımından dengeli olan bir beslenme önemlidir. Her ne kadar herhangi bir “artrit diyeti” olmasa da RA hastaları bazı gıdalardan kaçındıklarında belirtilerinin azaldığını keşfedebilir. Doymuş yağ oranı yüksek gıdaların (domuz eti, biftek ya da margarin) vücuttaki iltihabı arttırdığı bilinmektedir. RA hastaları omega-3 yağ asitleri (somon, tofu, ceviz) bakımından zengin bir beslenmeden fayda görebilirler. Bazı kişiler diğer bazı gıdaların – domates, turunçgiller, beyaz patates, biber, kahve ve süt ürünleri – RA belirtilerini kötüleştirdiğini düşünmektedir.

Egzersizin Önemi

Mantığa aykırı görünebilir ancak sert ve ağrılı eklemleri düzenli çalıştırmak tüm RA ağrılarını azaltabilir. Ayrıca kemikleri ve kasları güçlendirir ve eklem sertliğini geriye döndürmeye yardımcı olur. Esneme, dayanıklılık egzersizleri ve düşük etkili aerobik (yüzme, su aerobiği) gibi egzersizleri tercih edin. Koşu ve ağır kaldırmak gibi eklemlerinize basınç uygulayabilecek egzersizlerden kaçının. Bir egzersiz programına başlamadan önce doktorunuza danışın.
İLGİLİ MAKALE

Romatoid Artrit Egzersizi

Yrd Doç Dr SERDAR SARAÇ

Ben 16 yaşındayım ve el eklemim şiş arada ağrıyor ama beni rahatsız etcek kadar degil ve ayak eklemimde dışarı çıkıntı var üniversite hastanesine gitt... devamı