• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Tekrarlayan göğüs kanseri, birincil tedavinin ardından tekrar ortaya çıkan göğüs kanseridir. Tedavinin amacı tüm kanserli hücreleri temizlemek olsa da, bir kısmı geride kalabilir. Bu tespit edilemeyen kanser hücreleri, tekrarlayan göğüs kanserine neden olacak şekilde çoğalır.

Tekrarlayan göğüs kanseri, birincil tedavinizden aylar veya yıllar sonra oluşabilir. Bu tümör lokal tekrar olarak bilinen, asıl tümörün bulunduğu bölgeye geri gelebilir ya da kemiklerinizin, karaciğer veya akciğerinizin bulunduğu bölgeye sıçrayabilir.

Tekrarlayan göğüs kanseriniz olduğunu öğrenmek birincil teşhisten daha zor gelebilir. Ancak tekrarlayan göğüs kanseri hiç de ümitsiz değildir. Tedavi, lokal olarak tekrarlayan göğüs kanserini temizleyebilir. Tamamen kurtulmak mümkün olmasa bile tedavi hastalığı kontrol altında tutmaya yarayabilir.

Belirtileri

Belirtiler

Tekrarlayan göğüs kanseri belirtileri kanserin hangi bölgede tekrar ettiğine bağlı olarak değişir. Bu belirtiler, kanserin bulunduğu asıl göğüsde bir kitle, ameliyat yarasında bir kalınlaşma veya göğüs duvarınızda bir kitle olarak ortaya çıkabilir. Bir mamografi ile kitle aldırma operasyonu geçirdiğiniz (lumpektomi) göğsünüze veya vücudunuzun kemik, karaciğer veya akciğer gibi daha uzak bölgelerine teşhis konulabilir.

Lokal tekrar

Lokal tekrar durumunda kanser, asıl veya “ilk” kanserinizin belirdiği bölgede yeniden ortaya çıkar. Bu durum, lumpektomi operasyonu geçirmiş kadınların geride kalan göğüslerinde veya meme ameliyatı geçirmiş kadınların göğüs duvarlarında veya ciltlerinde meydana gelebilir.

Aynı göğüste meydana gelen lokal tekrar belirtileri arasında şunlar vardır:

• Göğsünüzde yeni bir kitle veya bir bölgede sıra dışı sertlik
• Göğüs bölgenizde yeni bir şişlik
• Lumpektomi bölgesinde yeni bir deri çekilmesi
• Ciltte yanma veya kızarıklıkların oluşması
• Meme ucunun yassılaşması veya çukurlaşması ve göğüs ucunda diğer değişimler

Göğsün operasyonla alınması işlemi (mastektomi) ardından göğüs duvarında oluşan lokal tekrar belirtileri arasında ise şunlar vardır:

• Göğüs duvarınızın üzerinde veya altında bir veya daha fazla ağrısız nodül
• Mastektomi yarası üzerinde veya yakınlarında yeni oluşan bir şişkinlik

Bölgesel tekrar

Bölgesel göğüs kanseri tekrarı, kanserin koltuk altınızdaki veya köprücük kemiğinizdeki lenf bezlerinde tekrar oluştuğu anlamına gelir. Bölgesel tekrar belirtileri arasında şunlar vardır:

• Koltuk altınızda, köprücük kemiğinizin üzerindeki oyukta veya göğüs kafesinizin çevresinde bir kitle veya şişkinlik 
• Kolunuzda şişkinlik
• Kol ve omuzlarınızda sürekli ağrılar
• Kolunuzda ve elinizde artan his kaybı
• Sürekli göğüs ağrısı
• Yutkunmada zorluk çekme

Uzak (metastaz) tekrar

Uzak veya metastaz tekrar, kanserin vücutta genellikle kemikler, karaciğer ve akciğer olmak üzere diğer organlara yayıldığı anlamına gelir. Belirtiler arasında şunlar olabilir:

• Kemik ağrısı
• Sürekli, kuru öksürük
• Nefes almada zorlanma
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• İştahta azalma
• Midede hassasiyet ve rahatsızlık
• Sürekli baş dönmesi, kusma yada kilo kaybı
• Sarılık
• Şiddetli baş ağrıları
• Görme bozuklukları
• Krizler, uyuşmalar ve denge bozuklukları

Doktora ne zaman gidilmeli?

Göğüs kanseri tedavisi gördükten sonra, tedavi sonrası muayeneleri için düzenli olarak doktorunuza görünmeye devam etmelisiniz. Doktorunuz kanserin tekrar edip etmediğini gösteren herhangi bir belirti olup olmadığını kontrol edecektir. Ayrıca lumpektomi operasyonu geçirdiyseniz yıllık meme röntgeni de çektireceksiniz. Yine de çoğu kadın göğüs kanserinin tekrar ettiğini kendi kendine fark eder. Vücudunuzu ve vücudunuzda nelerin normal olduğunu; nelerin olmadığını en iyi siz bilirsiniz. Bir değişiklik olup olmadığını anlamak için her ay göğüslerinizi kontrol edin.

Tekrarlayan göğüs kanserinin, yeni oluşan ağrılar, göğsünüzde veya ameliyat yaranızda meydana gelen değişiklikler veya kitleler, kilo kaybı ve nefes darlığı gibi belirtileri konusunda dikkatli olmak önemlidir. Hastalığın tekrar ettiğini gösteren herhangi bir belirti yaşarsanız mutlaka doktorunuza görünün.

Sebepleri

Sebepler

Tekrarlayan göğüs kanseri ilk göğüs tümöründen doğan hücrelerden kaynaklanır. Kanser birincil tedaviden sonra ve kanserin teşhis edilemediği bir süreç sonrasında geri döner. Bu olabilir çünkü geçirdiğiniz tedavi tüm kanserli hücreleri temizleyememiş ve yok edememiştir. Ameliyatlarda bile, testlerde teşhis edilemeyecek kadar küçük olan kanser hücresi kümeleri geride bırakılabilir.

Eğer kanser saldırgansa, ayrılmış olan hücreler, tekrar etmeyi durdurmak amacıyla yapılan kemoterapi ve radyasyon tedavilerinden kurtularak hayatta kalabilir. Bazen kanser hücreleri bu tedavilere bağışıklık kazanabilir ve yayılma kabiliyeti gösterebilir (metastaz).

Bazen tek bir kanserli hücre yıllarca hiçbir zarar vermeden faaliyetsiz bir şekilde yaşayabilir. Daha sonra hücreyi harekete geçiren bir şey olur, böylelikle büyür ve diğer hücreleri üretir. Kanser büyüme faktörlerinin tümü bulunamamıştır.

Aynı zamanda, adına ikinci tümör veya yeni birinci tümör de denilen, ilk tümörün olduğu göğüste veya diğerinde bulunabilen (karşı taraflı) yeni bir tümör geliştirmek de mümkündür. Doktorlar tekrarlayan göğüs kanseri ve ikinci bir birincil kanser arasında ayrım yapmaktadır.  Göğüs kanseri geçiren kadınlar, diğer göğüste kansere yakalanma riski konusunda hiç kanser olmamış kadınlardan daha fazla risk altındadırlar. Eğer güçlü bir genetik yatkınlığınız veya kalıtsal göğüs kanseriniz varsa risk daha fazladır. Neyse ki tek göğsünde kanseri olan kadınların büyük çoğunluğunun diğer göğsünde kanser gelişmemektedir.

Risk Faktörleri

Risk faktörleri

Göğüs kanserini yenenler için, tekrar etme riskini artıran faktörler arasında şunlar bulunmaktadır:

• Lenf bezi tutulumu. Asıl teşhisiniz sırasında kanserin lenf bezleri yakınlarında bulunması kanserin tekraretme riskini arttırır. Lenf bezleri çok fazla etkilenmiş olan kadınlarda risk daha fazladır.
• Tümörün büyük olması. Tümörü büyük olan kadınlarda risk daha fazladır. Tümörü çok büyük olan kadınlarda (5 santimetreden büyük), özellikle lenf bezleri de tutulmuşsa, kanserin aynı bölgede tekrar etme olasılığı büyüktür. Bu kadınlar meme ameliyatı geçirseler de, doktorlarıyla radyasyon terapisinin rolü hakkında konuşmalıdırlar. 
• Pozitif veya yakın tümör marjinleri. Bir göğüs kitlesini aldırmak için ameliyat olduğunuzda, operasyonun amacı kanserli kitleyi alarak yerine sağlıklı, normal sağlıklı bir marjin doku gelmesini sağlamaktır. Eğer alınan tümörün çevre kısmı, bir mikroskopla incelendiğinde kansersizse buna negatif marjin denir. Eğer tümörün kenarları kanserliyse (pozitif marjin) veya tümör ve normal doku arasındaki mesafe yakınsa kanserin tekrar etme riski artar.
• Lumpektomiden sonra radyasyon tedavisinin yetersizliği. Lumpektomi tedavisine (aynı zamanda lokal kesip çıkarma adı verilir) girerek göğsünü korumayı seçen kadınların, lokal tekrar olasılığını düşürmek için göğsün kalan kısmına radyasyon tedavisi uygulamaları gerekmektedir. Araştırmalara göre sonrasında radyasyon tedavisi uygulanan lumpektomi, tüm göğsün alınması (mastektomi) kadar etkili olmaktadır.
• Yaşın genç olması. Asıl kanser teşhisi konulduğunda yaşı 60’ın altında –özellikle de 35’in altında- olan kadınlarda tekrar etme riski daha yüksektir.
• İltihaplı göğüs kanseri. İltihaplı göğüs kanseri olan kadınlarda tekrar etme riski daha yüksektir; bu nedenle tedavileri, göğüs duvarına verilen radyasyonun yanı sıra meme ameliyatını da kapsar.

Son yıllarda, göğüs kanseri tekrarının erken teşhisini mümkün kılmak üzere tasarlanmış genetik testler kullanılabilir hale gelmiştir. Bu testler, gen ifadesi belirleme olarak bilinen bir işlem olan ve göğüs kanseriyle ilgisi olan 70 gene kadar aktivite ölçümü yapan testlerdir. Sonuçlar, kadının kanserinin geri gelip gelmeyeceğini belirlemek üzere kullanılır. Ancak şimdiye kadar bu testler çok kısıtlı bir rol oynamıştır ve yalnızca östrojen reseptörleri pozitif olup hiçbir şekilde lenf bezlerine yayılma göstermemiş olan kadınlarda uygulanabilmektedir. Testler kadınların çok küçük bir azınlığında birincil kanser teşhisinin konulabilmesi için kullanılmıştır. Bu genetik testlerin daha geniş bir ölçekte daha fazla faydalı olup olamayacağına karar verebilmek için daha fazla araştırma gerekmektedir.

Komplikasyonları

Neden olduğu sağlık sorunları

Lokal kanser tekrarı ağrıya, şişkinliğe ve bölgesinde rahatsızlığa neden olabilir. Lokal tekrar genellikle tedavi edilebilir; ancak lokal tekrarı olanların dörtte biri veya üçte birinde hastalık, kemik, akciğer veya karaciğer gibi vücudun uzak bölgelerinde tekrar oluşabilir. Kanser göğüs ve yakın bölgelerine yayıldığı zaman hastalık genellikle tedavi edilemez boyuta ulaşır.

Muayenesi

Randevunuza hazırlanırken

Eğer ilk göğüs kanserinizi tedavi eden doktordan başka bir doktora muayene oluyorsanız doktorunuzun daha önceki tedavinize ait kayıtlara ulaşabilmesi önemlidir

Randevudan önce:

• Ne hakkında konuşmak istediğinizi ve sormak istediğiniz soruları not alın. İlk kanser teşhisinizden bu yana yaşadığınız belirtiler ve diğer sağlık problemleriniz hakkında konuşmaya da hazırlıklı olun.
• Aldığınız tüm ilaçların bir listesini hazırlayın. Vitamin ve diğer takviyeler de dahil olmak üzere, kullandığınız dozu ve ilacı, günde bir kez veya ihtiyaç duyulduğu zamanlarda gibi, ne sıklıkta kullandığınızı belirtin. Eğer daha kolay gelecekse randevuya giderken ilaçlarınızı da yanınızda götürün.

Doktorunuza sormak isteyebileceğiniz sorular arasında şunlar bulunabilir:

• Hastalığımın seyri ne durumdadır?
• Kanser tekrarının hormon reseptör durumu nedir?
• Tedavi seçeneklerim nelerdir?
• Katılmayı düşünmem gereken klinik denemeler var mıdır?
• Yaptırmam gereken diğer testler nelerdir ve neden?

Randevuya, not almanıza yardımcı olacak ve duygusal destek sağlayabilecek güvendiğiniz biriyle birlikte gitmek iyi bir fikir olabilir.

Testleri

Teşhis

Eğer doktorunuz, mamogram veya fiziksel muayenelerin sonucuna veya belirtilere bakarak tekrarlayan göğüs kanseri olduğunuzdan şüphelenirse muhtemelen daha fazla görüntüleme testine ve biyopsiye ihtiyacınız olacaktır.

Aşağıdaki testler tekrarlayan göğüs kanserinin teşhisinde yardımcı olabilir:

• Göğüs ultrasonu. Ultason vücudun iç kısmının görüntülerini elde edebilmek için ses dalgaları kullanır. Lumpektomi operasyonu geçiren kadınlar için göğüs ultrasonu bir mamogramda görülen veya göğsünüzün fiziksel muayenesi yapılırken bulunan bir anormalliği değerlendirmek için kullanılabilir.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR). MR vücudunuzun içini görüntülemek için bir mıknatıs veya radyo dalgaları kullanır. MR, göğüs çevresi, göğüs duvarı, lenf bezi bölgeleri, göğüs çevresindeki ve koltuk altındaki kan damarları ve sinirlerin olduğu bölgelerdeki anormallikleri tespit etmede kullanılabilir. MR kendi başına kanser ve iyi huylu tümör arasındaki farkı söyleyemez; fakat doktorunuzun biyopsiye ve diğer testlere en uygun bölgeleri teşhis etmesinde yardımcı olabilir.Lokal tekrarı olan her kadın MR’dan fayda göremez. Size özel bu durumunuzu doktorla görüşünüz.
• Bilgisayarlı tomogrofi (BT). Bir BT görüntüleme, sıradan X-ışınlarının sağladığı görüntülerden daha detaylısını sağlayabilen bir çeşit bilgisayarlı X-ışınıdır. Göğsünüzün, karnınızın, leğen kemiğinizin, kemiklerinizin ve kafanızın BT görüntüleri, meme içi lenf bezlerinize veya kemikleriniz, karaciğer ve akciğeriniz gibi uzak bölgelerinize yayılıp yayılmadığını gösteren bulguları saptamada yardımcı olabilir.
• X-ışınları. Göğüs X-ışınları akciğerlerinizde bir tekrar etme durumu olup olmadığını tespit ederken, kemik X-ışınları kemiklerinizdeki kanseri tespit etmede yardımcı olabilir.
• Kemik tarama görüntüsü. Bir kemik tarama tüm iskeletinizin görüntüsünü sağlayabilir ve kemiklerinizdeki kanser tekrarını tespit edebilir. Bir kemik tarama işlemi sırasında küçük, zararsız miktarda radyoaktif madde (izleyici) kan dolaşımınıza enjekte edilir. İzleyici kemik hücrelerinize tutunur. Kanserli alanlar izleyiciden daha fazla emer ve tarama görüntüsünde parlar.
• Pozitron emisyon tomografisi (PET). PET, görüntü elde etmek için aynı zamanda vücudunuza enjekte edilmiş radyoaktif maddeyi de kullanır. Tümörler genellikle daha fazla miktarda madde emer ve görüntüde daha belirgin görünür. Tüm vücudunuzun bir PET görüntüsü veya hibrit PET/BT görüntüsü kanserin tekrarladığı bölgeleri taramada kullanılabilir.

Biyopsi

Bir biyopsi – laboratuvarda analiz amacıyla vücuttan alınan bir doku örneği – tekrarlayan göğüs kanserinin teşhisini doğrulamak için gereklidir. Doku örneği, östrojen ve progesteron reseptörlerinin varlığını öğrenmek amacıyla test edilecektir. Kadın hormonları östrojen ve progesteron (hormon reseptörü-pozitif kanser) için reseptörler yapan bir göğüs kanseri, hormon terapisi yoluyla tedavi edilebilir. Kanserinizin hormon reseptör durumu bir tekrar etme ile değişebilir.

Biyopsi aynı zamanda, bazı göğüs kanserlerinin aşırı derecede ürettiği HER2 proteininin (epidermal büyüme faktör reseptörü) fazlalık miktarını test etmek için de yapılır. HER2 pozitif olan kanserler bu proteini hedef alan biyoterapilerle tedavi edilebilir.

Kan testleri

Bir tam kan sayımı ve karaciğer fonksiyon testi vücudunuzun ne durumda olduğunu değerlendirmede ve ilerde yapılacak tedavilere rehberlik etmede yardımcı olabilir. Doktorlar kanser evresini takip edebilmek için genellikle göğüs kanseri tümör belirteçlerini ölçen kan testlerini kullanırlar. Ancak tümör belirteçleri kanserin tekrar etmesi durumuna özel değildir. Bu testler her zaman güvenilir olmadıkları için kanserin tekrar etmesinin teşhisinde kullanılmaları tavsiye edilmemektedir.

Tedavisi

Tedaviler ve ilaçlar

Tekrarlayan göğüs kanseri tedavisini planlayabilmek için doktorunuz, hastalığın yayılma durumu, hormon reseptör durumu ve ilk kanser teşhisinizde gördüğünüz tedavi türünün de dahil olduğu pek çok faktörü göz önüne alır. Çoğu kadın ameliyat, radyasyon, kanser hücrelerini yenmek için ilaçlar (kemoterapi) ve hormon terapisinden oluşan birleşik bir tedavi alır. Aşırı miktarda HER2 proteini üreten göğüs kanserleri trastuzumab  gibi biyoterapi yöntemiyle tedavi edilebilir.

Tekrarlayan göğüs kanseri için tedavi kararları karmaşık ve kişiye özeldir. Tedavi seçeneklerinizle ilgili mümkün olduğunca bilgi sahibi olabilmek için sağlık ekibinizle görüşün.

Lokal tekrarın tedavisi

Lokal tekrar tedavisi ameliyatla başlar ve daha önce görmediyseniz radyasyon tedavisi, kemoterapi ve hormon terapisi ile devam edebilir.

• Ameliyat. Göğüsle sınırlı olan tekrarlayan göğüs kanseri için genel tedavi yöntemi meme ameliyatıdır (mastektomi). Meme ameliyatı sırasında cerrahınız tüm göğüs dokunuzu -lopçuklar, kanallar, yağ dokusu, deri ve göğüs ucu- alır. Eğer ilk göğüs kanseriniz meme ameliyatıyla tedavi edildiyse ve kanseriniz göğüs duvarına geri geldiyse, normal doku sınırının yanı sıra yeni kanseri aldırmak için de ameliyat olmanız gerekebilir.

Lenf bezleri yakınlarında lokal tekrar, gizli kanserle destekleniyor olabilir. Bu nedenle cerrah, ameliyat sırasında koltuk altınızdaki lenf bezlerinin bazılarını veya tamamını, eğer ilk tedavinizde alınmadıysa alabilir (aksilla diseksiyonu).

• Radyasyon terapisi. Radyasyon terapisi kanserli hücreleri temizlemek ve tümörü küçültmek için yüksek enerjili X-ışınları kullanır. İlk kanser tedavinizde radyasyon terapisi görmediyseniz, doktorunuz bu tedaviyi şimdi önerebilir. Ancak meme ameliyatından sonra radyasyon tedavisi gördüyseniz yan etki riskinden dolayı tekrarın tedavisi için radyasyon tavsiye edilmez.
• İlaç terapisi (kemoterapi). Eğer tekrarlayan göğüs kanseriniz iltihaplı türdense veya deriyi de kapsıyorsa, doktorunuz ameliyattan önce kemoterapi tavsiye edebilir. Kemoterapi aynı zamanda, tekrarlayan göğüs kanserinizin ameliyata izin vermeyecek derecede ilerlemiş olduğu durumlarda da tavsiye edilebilir.
• Hormon terapisi. Eğer kanseriniz hormon reseptör pozitifse, östrojen ve progesteron hormonlarında artışı teşvik eden etkileri engelleyen ilaçlar tavsiye edilebilir. Hormon terapisi tekrarlayan göğüs kanserini küçültebilir ve kontrol altına alabilir. Hormon terapisinde tamoksifen veya anastrozol, letrozol veya eksemestan gibi bir aromataz inhibitör kullanılabilir.

Bölgesel tekrarın tedavisi

Eğer mümkünse, bölgesel tekrar etme durumunda, tekrarlayan kanserin yenilmesi için tavsiye edilen tedavi yöntemi ameliyattır. Cerrahınız aynı zamanda, eğer hala duruyorsa koltuk altınızdaki lenf bezlerini de alabilir (aksiler disseksiyon). Bazen radyasyon terapisi ameliyattan sonra yapılabilir.

Eğer ameliyatla almak mümkün değilse radyasyon terapisi asıl tedavi olarak da uygulanabilir. Kemoterapi veya hormon terapisi asıl tedaviler olarak veya ameliyat ya da radyasyonu takiben uygulanabilir.

Metastatik tekrarın tedavisi

Göğüs bölgesinden ileri yayılmış olan tekrarlayan göğüs kanseri tedavilerinde pek çok farklı seçenek bulunmaktadır. Size özel olan bu durum için en uygun yolun hangisi olduğunu iyi anlayabilmeniz için doktorunuzla birlikte hareket etmeniz çok önemlidir. Eğer bir tedavi işe yaramaz veya yaramayı durdurursa diğer tedavileri deneme şansınız olabilir.

Genellikle, metastatik tekrar için yapılan tedavinin amacı hastalığı iyileştirmek değildir. Tedavi daha uzun yaşamanıza ve kanserin sebep olduğu belirtileri dindirmenize yardımcı olabilir. Doktorunuz tedavinin toksik etkilerini minimuma indirmekle belirtilerinizi kontrol altında tutmak arasında bir denge sağlayacaktır. Amaç, mümkün olduğunca uzun süre ve mümkün olduğunca iyi yaşamanıza yardımcı olmaktır.

Eğer kanser vücudun diğer kısımlarına yayıldıysa, metastatik tekrar için tedavi, ameliyat veya radyasyon tedavisi gibi lokal terapiler yerine genellikle tüm vücudu kapsar (sistemik). Sistemik terapi için seçenekler arasında hormon terapisi, kemoterapi ve biyoterapi bulunur. Hormon terapisi kemoterapiden daha az toksik olduğu için doktorunuz tamoksifen veya bir aromataz inhibitörü ile tedaviye başlayabilir. Ancak eğer kanseriniz hızlı ilerliyorsa veya karaciğer yada akciğer gibi organlarınıza yayıldıysa doktorunuz kemoterapi ile başlamayı önerebilir.

Eğer kanseriniz HER2 pozitifse, bu kanser türlerinde aşırı miktarda üretilen bu proteine saldırmak için biyoterapi tedavisi görebilirsiniz. Biyoterapiler, trastuzumab, bevacizumab veya lapatinib içermektedir.

Kanserin nerelere yayıldığına ve hangi belirtilere sebep olduğuna bağlı olarak, ilaçlar veya kemiklerinizdeki hastalığın tedavisi için radyasyon gibi bölgesel tedaviler de görebilirsiniz.

Yaşam Tarzı

Yaşam şekli ve evde tedaviler

Düzenli yemek, stresle başa çıkmak ve egzersiz yapmak tüm sağlığınızı korumak, kanserle ve tedavisiyle başa çıkmak için en iyi yollardır.

Düzenli beslenin

Kanser tedavisi sürecinde iyi beslenmek, dayanıklılığınızı korumak ve tedavilerin yan etkileriyle başa çıkmakta size yardımcı olabilir. Ancak eğer tedaviniz kemoterapi veya radyasyon terapisi içeriyorsa iyi beslenmeniz zor olabilir. İyi hissetmediğiniz zamanlarda şu yöntemleri deneyin:

• Zengin proteinli yiyecekler yiyin. Protein açısından zengin yiyecekler vücut dokularını yapılandırmada ve tamir etmede yardımcı olabilir. Seçenekler arasında yumurta, yoğurt, süzme peynir, fıstık ezmesi, kümes hayvanları ve balık bulunmaktadır. Kuru fasulye, nohut ve börülce de, özellikle pirinç, mısır ve ekmekle birleştiklerinde iyi birer protein kaynağı olurlar.
• Tükettiğiniz yiyeceklerle ilgili önyargılı olmayın. Bugün hoşunuza gitmeyen bir şey diğer hafta daha lezzetli gelebilir.
• İyi hissettiğiniz zamanlarda elinizden geleni yapın. Yiyebileceğiniz kadar sağlıklı gıda tüketin. Kolaylıkla dondurup yeniden ısıtabileceğiniz yemekler hazırlayın. Ayrıca düşük yağlı öğünler ve akşam yemekleri tercih edin.
• Sık sık, az miktarda yiyin. Büyük bir yemeği bir anda yiyemiyorsanız, daha sık ve daha az miktarlarda yemeye çalışın. Atıştırmak için meyve ve sebze bulundurun.

Aktif olun

Düzenli fiziksel aktivite, endişenizi ve depresyonunuzu rahatlatmaya, ruh halinizi iyileştirmeye ve yorgunluk, bulantı, ağrı ve ishal şikayetlerinizi azaltmaya yardımcı olabilir. Aktivite fiziksel güç gerektirmeyebilir – yürümek, bisiklet kullanmak, yüzmek ve bahçe işleri yeterli olacaktır. Çok az fiziksel hareket hiç olmamasından iyidir.  

Stresle başa çıkın

Kas gerginliğini azaltmak için uygulanan metotlar stresle başa çıkmanızda size yardımcı olabilir. Kolay ve güçlü tekniklerden biri gözlerinizi kapatıp nefesinizi dinlemektir. Her nefes alışa ve verişe dikkat edin. Nefesiniz daha yavaş ve derin olacak ve rahatlamanızı sağlayacaktır. Diğer bir teknik de uzanmak, gözleri kapatmak ve vücuttaki tüm gergin bölgeleri zihinsel olarak taramaktır.

Buna ek olarak, yüzmek gibi tekrarlanan hareketler gerektiren aktiviteler, meditasyonda olduğu gibi bir zihinsel durum yaratabilir. Aynı durum yoga ve diğer germe egzersizleri için de geçerlidir.

Başa çıkma ve destek

Göğüs kanserinizin tekrar ettiğini öğrenmek ilk teşhisinizi öğrenmekle eşdeğer veya ondan daha stresli olabilir. Daha fazla kargaşa, tedaviler ve belirsizlik olasılığı streslidir. Teşhisin konulmasından sonra çoğu kadın dış görünüşlerinin gelişme gösterdiğini düşünmüştür. Tekrarlayan göğüs kanseri olan kadınlar üzerinde yapılan araştırmalarda, teşhislerinden altı ay sonra kadınların yaşam kalitesinin ve duygusal çöküntülerinin kayda değer şekilde olumlu anlamda değişme gösterdiği görülmüştür.

Duygularınızı çözebildiğinizde ve tedaviyle ilgili kararlar aldığınızda aşağıdaki öneriler bu durumla baş etmenizde size yardımcı olabilir:

• Bilgi sahibi olun. Hemen sağlığınız için neler yapabileceğinizle ve size uygun olan hizmetlerle ilgili bilgi edinin. Doktorunuzla, ailenizle ve desteğine güvenebileceğiniz insanlarla tedaviniz ve nasıl kararlar almak istediğiniz hakkında konuşun.
• Destek alın. Tekrarlayan göğüs kanseriyle mücadele eden diğer kadınlarla konuşmak size hem duygusal hem de işlevsel anlamda yardımcı olabilir. Doktorunuz, bir sosyal sağlık görevlisi veya kanser dernekleri gibi bir örgüt yoluyla size yakın bir destek grubu bulun. Bir arkadaş veya danışmanla korku ve belirsizlik hislerini paylaşmak da yardımcı olabilir.
• Kendinize zaman ayırın. Dinlenmek isteyebileceğiniz zamanlar için planlar yapın. Yapmak zorunda olduğunuz şeylere ara verin ve yardım istemekten korkmayın. Rahatlamak için yollar arayın.
• Belirsizlikle yaşamayı öğrenin. Belirsiz bir gelecekte boğulmak yerine anı yaşamayı deneyin. Enerjinizi iyi olmaya odaklayın ve içinizde huzuru bulmak için yollar arayın.
• Sizden üstün olan bir şeye bağlanmaya çalışın. Güçlü bir inanca veya sizden daha büyük olan bir şeye duyulan his çoğu insana kanserle mücadele etmede yardımcı olmuştur.

Önleme

Korunma

Hiçbir şey göğüs kanserinizin tekrar etmeyeceğini garanti edemez. Göğüs kanserinin erken evrelerinde tedavi olan çoğu kadın hastalıktan kurtulmuştur. Kanser tekrarı yaşayan çoğu insan doğru beslenmemek, doktor ziyaretini kaçırmak veya başka sebeplerden dolayı kendini suçlamaktadır. Şunu unutmamak gerekir ki, her şeyi tam olarak yerine getirseniz bile kanseriniz geri gelebilir.

Aşağıdaki faktörler göğüs kanserinizin tekrar etme olasılığını etkileyebilir:

• Tamoksifen ve diğer hormon terapileri. İlk östrojen reseptör pozitif göğüs kanseri tedavisinden sonra beş yıl boyunca tamoksifen kullanmak, göğüs kanserinin tekrar etme riskini her yıl yüzde 41 oranında azaltmaktadır. Diğer araştırmalara göre, bazı kadınlar iki ila üç yıl kadar tamoksifen kullanımından sonra bir aromataz inhibitörüne bağlanarak veya tamoksifen yerine aromataz inhibitörü kullanarak bundan fayda görebilirler. Kararın sizin kanserinize özel olarak ve bireysel temele dayandırılarak verilmesi gerekmektedir.
• Kemoterapi. Kanserinin tekrar etme riski yüksek olan kadınlarda kemoterapinin, riski azalttığı ve kemoterapi gören hastaların daha uzun süre yaşadığı görülmektedir.
• Radyasyon terapisi. Göğüs kanseri tedavisi için göğüs aldırma operasyonu geçiren ve büyük bir tümörü veya iltihaplı göğüs kanseri olan kadınlar için kanserlerinin tekrar etme olasılığı, radyasyon tedavisi görmüşlerse daha düşüktür.
• Sağlıklı kilo. Yaşınız ve boyunuza göre fazla kiloda olmak göğüs kanserinizin tekrar etme olasılığını arttırır.

Meyve ve sebzeler ve yağlar gibi belirli diyet yaklaşımları ile tekrarlayan göğüs kanseri riski arasındaki ilişki kesinleşmemiştir.