• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Alternatif Tıp

Nedir

Trigeminal Nevralji (Yüz Sinir Ağrısı) 

Yüz siniri ağrısı, yüzdeki hisleri beyninize taşıyan trigeminal (üçlü) sinir denilen bir yüz sinirini etkileyen kronik ağrıdır. Yüz sinir ağrınız varsa yüzünüzün hafifçe uyarılması, örneğin diş fırçalamak veya makyaj yapmak bile azap verici bir ağrı nöbetine dönüşebilir.

İlk başlarda kısa süreli, hafif ağrı nöbetleri olabilir, fakat trigeminal nevralji ilerleyebilir, çok daha uzun süreli ve daha sık dayanılmaz ağrılara neden olabilir. Trigeminal nevralji erkeklerden ziyade kadınları etkiler ve 50 yaşın üstünde daha yaygındır.

Birçok tedavi seçeneği mevcut olduğundan trigeminal nevralji olmanız, hayat boyu ağrıyla yaşamanız gerektiği anlamına gelmez. Doktorlar ilaçlar, enjeksiyonlar veya ameliyat yoluyla trigeminal nevraljiyi genelde etkili bir şekilde kontrol altına alabilir.

Belirtileri

Belirtiler

Trigeminal nevralji şu aşağıdaki özelliklerden birini veya birden fazlasını gösterebilir: 

• Ara sıra yoklayan orta şiddette ağrılar.
• Bir elektrik çarpması gibi hissedilen ani, şiddetli, zonklayan ağrı.
• Hiçbir şey yokken başlayan veya çiğneme, konuşma, dişleri fırçalama, yüze dokunma gibi nedenlerle başlayan ağrılar.
• Bir iki saniyeyle epey saniye süren ağrı nöbetleri.
• Günler, hatalar, aylar ve hatta daha uzun süren şiddetli ağrı krizleri; bazı insanlar ağrıyı yaşadıklarında regl dönemindedir.
• Çene, yanak, diş, diş etleri, dudaklar veya daha nadir olmak üzere göz ve alın gibi yüz sinir ağlarının desteklediği alanlarda ağrılar.
• Yalnızca yüzün bir yanını etkileyen ağrı.
• Bir noktada odaklanmış veya daha geniş bir alana yayılmış ağrı.
• Ağrı krizleri zamanla daha sık ve şiddetli hale gelir.

Doktoru görme vakti 

Eğer trigeminal nevraljiniz varsa, özellikle bu ağrı uzun sürüyor, nüksediyor veya reçetesiz ağrı kesicilerle kesilmiyorsa doktora başvurun.

Sebepleri

Sebepler

Trigeminal nevralji de yüz sinirinin işlevi kesintiye uğramıştır. Genelde sorun beynin kökünde üçlü sinirle normal bir kan damarı (bir damar veya arter) temas eder. Bu temas sinir üzerine baskı yapar ve onun yanlış işlemesine neden olur.

Trigeminal nevralji, yaşlanmanın bir sonucu olarak ortaya çıkabilir, multipl skleröz veya sinirleri koruyan miyalin koruyucu tabakasına hasara uğratan başka bir tıbbi durumdan kaynaklanabilir. Daha az rastlanan trigeminal nevralji, üçlü sinire baskı yapan bir tümörden kaynaklananıdır. Bazı vakalarda bir sebep bulunamayabilir.

Tetikleyiciler

Çok çeşitli tetikleyiciler yüz sinir ağrısını başlatabilir: 

• Tıraş olmak
• Yüzünüzü okşamak
• Yemek yemek
• İçecek içmek
• Dişinizi fırçalamak
• Konuşmak
• Makyaj yapmak
• Rüzgara maruz kalmak
• Gülümsemek

Muayenesi

Randevunuza Hazırlanmak

Yüz sinir ağrısında görülen belirtiler sizde varsa doktorunuzla görüşün. Doktorla ilk görüşmenizin ardından beyin ve sinir sistemini etkileyen tıbbi durumların teşhisi ve tedavisinde uzmanlaşmış bir doktora, bir nörologa sevk edilebilirsiniz.

İşte randevunuza hazırlanmanıza yardımcı olacak ve doktordan ne bekleyebileceğinizi gösteren kimi bilgiler.

Ne yapabilirsiniz

• Belirtilerinizi ve ne kadar zamandır var olduklarını not edin.
• Yüz ağrısı nöbetlerini başlatan tetikleyicileri not edin.
• Daha önce tedavi gördüğünüz hastalıkları, kullandığınız ilaçları, vitaminleri veya diğer takviyeleri içeren önemli tıbbi geçmiş bilgilerini kaydedin.
• Mümkünse yanınıza bir arkadaşınızı veya yakınınızı alın. Size eşlik eden biri kaçırdığınız veya unuttuğunuz şeyleri hatırlayabilir.
• Doktorunuza soracağınız soruları not edin. Sorularınızı önceden hazırlamak doktorla geçireceğiniz vakti en iyi şekilde değerlendirmenize yardımcı olur.

Olası trigeminal nevralji için doktorunuza sorabileceğiniz belli başlı sorular şunlardır:

• Belirtilerimin en olası nedeni nedir?
• Başka olası sebepler var mı?
• Teşhis için bir teste girmem gerekiyor mu?
• Ne tür bir tedavi yaklaşımı tavsiye ediyorsunuz?
• İlaç tavsiye ediyorsanız, bunların olası yanetkileri nelerdir?
• Ameliyat olmam gerekecek mi? Neden olmamıyım veya neden olmamalıyım?
• Hayatımın geri kalanı boyunca tedavi gerekecek mi?
• Tedaviyle belirtilerimin ne kadar iyileşeceğini tahmin ediyorsunuz?
• Bir uzmana görünmeli miyim?

Görüşme sırasında aklınıza doktorunuza sormak için hazırladığınız bu soruların dışında herhangi br soru gelirse sormakta tereddüt etmeyin.

Doktorunuzdan ne beklemeli

Doktorunuz büyük ihtimalle size bir dizi soru soracaktır. Bunları cevaplamaya hazır olursanız, daha fazla zaman ayırmak istediğiniz konuları görüşebilirsiniz. Doktorunuz şunları sorabilir:

• Belirtileriniz nelerdir?
• Belirtileriniz nerede?
• Yüzünüzün iki yanı da etkileniyor mu?
• Belirtiler ilk defa ne zaman ortaya çıktı?
• Belirtileriniz zaman içinde kötüleşti mi?
• Yüz ağrısı nöbetlerini ne sıklıkla yaşıyorsunuz?
• Yüz ağrınızı tetikler görünen şey nedir?
• Genelde bir yüz ağrısı nöbeti ne kadar sürüyor?
• Bu belirtiler hayat kalitenizi ne kadar etkiliyor?
• Yüz ağrınıza ilaveten herhangi bir belirtiniz var mı?
• Bir diş ameliyatı, yüzünüzde bir ameliyat veya yüzünüzün yakınında örneğin sinüs ameliyatı oldunuz mu?
• Yüzünüzü etkileyen bir darbe, bir kaza gibi bir şey oldu mu?
• Şu anda herhangi bir hastalıktan dolayı tedavi görüyor musunuz, yakın zamanlarda bir tedavi gördünüz mü?
• Şu anda ne tür ilaçlar kullanıyorsunuz, reçeteli, reçetesiz, vitaminler veya takviye ilaçlar mı?
• Yüz ağrınızı şu ana kadar geçirmek için herhangi bir tedavi denediniz mi? Faydası dokunan bir şey oldu mu?

Testleri

Testler ve Teşhis

Yüz sinir ağrısının teşhisi esasen sizin ağrı tarifinize bağlıdır. Burada şu tür farklar söz konusu olabilir: 

• Tür. Yüz sinir ağrısıyla ilgili ağrı ani, şok gibi ve kısadır.
• Yer. Yüzünüzün hangi kısmının ağrıdığı doktorunuzun trigeminal nevralji olup olmadığını belirlemesine yardım eder.
• Tetikleyiciler. Yüz sinir ağrısıyla ilgili ağrı genelde yanakların, örneğin yemek yeme, konuşma veya serin rüzgarla karşılaşma gibi durumlarda hafifçe uyarılmasıyla ortaya çıkar.

Teşhisi kesinleştirmek için uygulanabilecek testler şunlardır: 

• Nörolojik bir muayene. Yüzünüzün kısımlarına dokunmak ve muayene etmek yoluyla doktorunuz ağrının tam olarak nerede gerçekleştiğini, eğer trigeminal nevralji sorununuz var gibi görünüyorsa, yüz sinir ağının hangi parçasının etkilendiğini kesin olarak belirleyebilir.
• MR Başınızın MR’ı yüz sinir ağrınıza multipl sklerozun neden olup olmadığını belirler.

Yüz ağrısı birçok bozukluk nedeniyle ortaya çıkabilir, bu yüzden doğru teşhis önemlidir. Doktorunuz diğer hastalık olasılıklarını elemek için ilave testler isteyebilir.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

Trigeminal nevralji tedavisi genellikle ilaçla başlar ve birçok insana başka tedavi gerekmez. Ne var ki, bu bozukluğu olan insanlar zaman içinde ilaçlara yanıt vermemeye başlayabilir veya nahoş yan etkiler yaşayabilirler. Bu insanlar için iğneler ve ameliyat trigeminal nevralji için diğer tedavi seçeneklerini oluşturur.

İlaçlar

Yüz sinir ağrısında beyninize giden ağrı sinyalerini azaltmak veya engellemek için kullanılan en yaygın ilk tedaviyi oluşturur.

• Antikonvülzanlar. Karbamazepin, en yaygın reçete edilen ve yüz ağrısına karşı en iyi gelen ilaçtır. Yüz sinir ağrısını tedavi etmek için kullanılan diğer antikonzülvanlar (kasılma gidericiler) okskarbazepin, lamotrijin, fenitoin ve gabapentin etken maddeleridir.

Eğer kullanılan antikonvulzan etkisini yitirmeye başlarsa doktorunuz dozu artırabilir veya başka bir ilaca geçebilir. Antikonvulzanların yan etkileri baş dönmesi, kafa karışıklığı, sersemlik, çift görme veya mide bulantısı olabilir. Ayrıca karbamazepin bazı insanlarda, özellikle Asya kökenlilerde ciddi ilaç tepkisine neden olabilir, bu yüzden karbamazepin ilacına başlamadan önce genetik test tavsiye edilir. 

• Antispazm ilaçları Baklofen gibi kas gevşetici ajanlar karbamazepin veya fenitoinle birlikte kullanılabilir. Kafa karışıklığı, mide bulantısı ve sersemlik gibi yan etkiler görülebilir.

Alkol enjeksiyonu

Alkol enjeksiyonları yüzünüzün etkilenmiş bölgesini uyuşturarak geçici ağrı rahatlaması sağlar. Doktorunuz ağrıya neden olan yüz sinir ağına denk gelen yüz kısmınıza alkol enjekte edecektir. Ağrının ortadan kalkışı geçicidir, bu yüzden ileride daha fazla iğneye veya farklı bir işleme ihtiyacınız olur. Alkol enjeksiyonunda iğne yapılan yerde kanama veya yakın sinirlerde hasar gibi yan etkiler olabilir. 

Ameliyat
Trigeminal nevralji ameliyatının amacı, ya üçlü sinire yaptığı baskıyı durdurmak ya da yanlış işlememesi için üçlü sinir ağına müdahale etmektir. Sinire müdahale etmek, kalıcı veya geçici yüz uyuşmasına neden olur, her iki cerrahi işlemde de yüz ağrısı aylar veya yıllar sonra geri dönebilir. 

Yüz sinir ağı için cerrahi seçenekler şunlardır: 

• Gamma Knife [Bıçağı] Radyocerrahi (GKR). Bu işlem üçlü sinirin köküne yüksek dozda odaklı radyasyon vermekle yapılır. GKR’nin yüz sinir ağrısının diğer ameliyat seçeneklerine göre etkili ve güvenli olması nedeniyle işlem eskisine göre daha yaygındır ve diğer ameliyatlardan daha önce tavsiye edilebilir.

Gamma Knife radyocerrahisi üçlü siniri tahrip etmek, ağrıyı azaltmak veya ortadan kaldırmak için radyasyon kullanır. Ağrının dinmesi yavaş yavaş meydana gelir ve dinmenin başlaması haftalar sürebilir. GKR insanların büyük çoğunluğunda ağrıyı yok etmede başarılıdır. Ağrı nüksettiğinde işlem tekrarlanabilir. Bu ameliyat sürecinden geçen insanların yüzde 5’inden daha azı yan etkiler yaşar. Bu yan etkiler yüz duyularının kalıcı kaybı olabilir. Süreç ağrısızdır ve genelde anestezisiz yapılır.

• Mikrovasküler dekompresyon (MVD). Bu işlem üçlü sinirle temas halinde olan kan damarlarını almak veya yerini değiştirmekten ibarettir.

Bir MVD sırasında doktorunuz yüz ağrınızın olduğu yandaki kulağın arkasından delik açar. Bundan sonra kafatasınızdaki küçük bir delikten beyninizin bir kısmı üçlü siniri açığa çıkarmak için kaldırılır. Sinirle temas halindeki herhangi bir arter sinirden uzaklaştırılır ve cerrah, damarla sinir arasına bir yastık koyar. Eğer sinire baskı yapan bir damarsa genelde bu damar alınır.

MVD genellikle ağrıyı azaltma veya yok etmede çok başarılıdır, ama bazı insanlarda ağrıya neden olur. MVD yüksek bir başarı oranını sahip olsa da bazı riskler de taşır. Küçük bir ihtimal olsa da işitme kaybı, yüz zayıflığı, yüzde uyuşma, çift görme, hatta felç ve ölüm gibi riskler vardır. Bu işlemden geçen birçok insan daha sonra yüz uyuşması yaşamaz. 

Unutmayın ki eğer sinire baskı yapan bir arter veya damar yoksa cerrah bunun yerine sinirin bir kısmını dağlayabilir. Bu sürece rizotomi denir. 

• Gliserol enjeksiyonu. Doktorunuz bu işlemde yüzünüzden kafatasınızın dibindeki bir açıklıktan iğne geçirir. İğne, trigeminal sinirin üç sinir ağına bölündüğü ve trigeminal sinir düğümlerini olduğu bölgeye yönlendirilir. İğnenin doğru yerde olduğunu kesin olarak tespit etmek için görüntü alınır ve bundan sonra belli miktarda bir steril gliserol enjekte edilir. Üç veya dört saat sonra gliserol trigeminal siniri tahrip eder ve ağrı sinyallerini engeller. Bu işlem ilk başta birçok insanda ağrıyı dindirir. Ne var ki bazı insanlarda ağrı daha sonra tekrar ortaya çıkar ve birçok insan yüzde uyuşma ve iğnelenme hisseder.
• Balon kompresyonu. Doktorunuz bu işlemde yüzünüzden kafatasınızın dibindeki bir açıklıktan iğne geçirir. Bundan sonra ucunda bir balon olan ince, esnek bir tüp (sonda) iğnenin deliğinden geçirilir. Balon siniri tahrip edecek ve ağrı sinyallerini sona erdirecek bir basınca kadar şişirilir. Balon kompresyonu en azından bir süreye kadar birçok insanda ağrıyı dindirir. Bu işlemden geçen birçok insandan kimisi yüz uyuşması ve kimileri de çiğnemek için kullanılan kasların geçici veya kalıcı zayıflığını yaşar.
• Elekrik akımı (Radyofrekanslı termal rizotomi). Bu süreç ağrıyla ilişkili sinir liflerini seçici olarak yok eder. Siz uyuşturulmuşken doktorunuz bu işlemde yüzünüzden kafatasınızın dibindeki bir açıklıktan içi boş bir iğne geçirir. İğne doğru yere konumlandırıldıktan sonra iğnenin içinden sinirin köküne bir elektrot uzatılır. Bundan sonra uyandırılırsınız ve size elektrotun ucundan sinire verilen hafif elektrik sonucunda yüzünüzün neresinde, ne zaman iğnelenme hissettiğiniz sorulur. Sinir cerrahı ağrınızla ilgili sinir kısmını bulduktan sonra tekrar uyutulursunuz. Bundan sonra elektrot sinir lifini tahrip edecek kadar ısıtılır ve bir yara alanı oluşur. Ağrınız dinmezse doktorunuz ilave lezyonlar oluşturabilir. Radyofrekanslı termal rizotomi işleminden geçen hemen herkes, işlem sonrasında biraz yüz uyuşması yaşar.
• Sinirin dağlanması (rizotomi). Kısmi trigeminal rizotomi denilen işlem beynin kökündeki trigeminal sinirin bir kısmını kesmeyi içerir. Doktorunuz sinire ulaşmak için kulağınızın arkasındaki bir kesikten girerek kafatasınızda bir delik açar. Bu işlem siniri kökünden kestiği için yüzünüz kalıcı olarak uyuşur.

Yaşam Tarzı

Hastalıkla Birlikte Yaşamak

Trigeminal nevraljiyle yaşamak çok zor olabilir. Bu bozukluk arkadaşlarınız ve ailenizle iletişiminizi, işinizdeki üretkenliğinizi ve hayatınızın genel kalitesini etkileyebilir.

Bir destek grubundan cesaret ve destek alabilirsiniz. Grup üyeleri genellikle en son tedavileri bilir ve kendi deneyimlerini paylaşırlar. Eğer böyle bir şeyle ilgilenirseniz, size yakın bir destek grubunun adresini doktorunuzdan alabilirsiniz. 

 

Alternatif Tıp

Alternatif Tedavi

Trigeminal nevralji tedavisinde alternatif tedavilerin etkililiğiyle ilgili az klinik araştırma yapılmıştır, bu yüzden bunların işe yarayıp yaramadığıyla ilgili çok az bilimsel kanıt vardır. Ne var ki, bazı insanlar bu tedavilerle ilerleme kat eder. Alternatif bir tedaviye başlamadan önce mutlaka doktorunuzla konuşun, çünkü kullandığınız mevcut ilaçlarla bir etkileşim olabilir.

Trigeminal nevralji için tamamlayıcı ve alternatif tedaviler şunlardır:

• Akupunktur
• Biyo geri besleme
• Vitamin terapisi
• Besin tedavisi
• Sinirlerin elektrikle uyarılması