• İçindekiler
• Nedir
• Sebepleri
• Belirtileri
• Teşhis
• Tedavi
• Neler Yapabilirsiniz

Nedir

Koroner Atardamar Hastalığı

Koroner atardamar hastalığı, plaka denilen yağlı artıkların atardamar arterlerinde birikmesiyle meydana gelir. Koroner atardamarlar kalbin etrafına sarılmıştır ve ona oksijenle kan taşır. Plakalar birikince atardamarları daraltır ve kalbinize giden kan miktarını azaltır. Bu durum kalp krizi de dahil olmak üzere ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Koroner atardamar hastalığı en yaygın kalp hastalığı türüdür. Ayrıca erkeklerde ve kadınlarda bir numaralı ölüm nedenidir.

Kendinizin koroner atardamar hastası olduğunu öğrenmek tam bir şok olabilir. Birçok insan bunu ancak bir kalp krizi geçirdikten sonra öğrenir. İster kalp krizi geçirmiş olun ister olmayın, koroner atardamar hastalığını yavaşlatmak, gelecekteki riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz birçok şey bulunuyor.

Sebepleri

Sebepler

Koroner atardamar hastalığına, atardamarların sertleşmesi veya ateroskleroz (damar tıkanıklığı) neden olur. Plakalar damarların içinde biriktiğinde tıkanıklık meydana gelir. Atardamarlar vücudunuza kan taşıyan, oksijen bakımından zengin damarlardır. Ateroskleroz vücudunuzdaki herhangi bir atardamarı etkileyebilir. Kalbe kan taşıyan arterleri etkilediği zaman ona koroner atardamar hastalığı veya koroner arter hastalığı denir.

Plak kanınızdaki kolesterol, kalsiyum ve diğer maddelerden oluşan yağlı bir maddedir. Plak oluşumunun neden sorun olduğunu anlamak için sağlıklı bir atardamarla aterosklerozu olan bir atardamarı karşılaştıralım.

• Sağlıklı bir atardamar lastik bir hortum gibidir. Esnek, kaygandır ve kan onun içinde engelsiz akar. Kalbiniz daha hızlı çalışmak zorunda kalırsa, örneğin egzersiz yaptığınızda, sağlıklı damar vücut dokularınıza daha fazla akış sağlamak için genişleyebilir.
• Aterosklerozu olan damarlarsa daha ziyade tıkalı hortum gibidir. Plaka oluşumu damarı daraltır ve onu katılaştırır. Bu durum dokulara kan akışını sınırlar. Kalp daha hızlı çalışmak zorunda kaldığında esnekliğini yitirmiş damarlar daha fazla kan akışını sağlamak için genişleyemez, dokular yeterli kan ve oksijen alamaz. 

Koroner atardamarlarda plaka oluşunca damarlar iyi işlemesi için gerekli kanı alamaz. Kalp zamanla bu durumdan dolayı hasar görür veya zayıflar. Plaka yırtılırsa vücut onun çevresinde bir kabuk oluşturarak yarayı tamir etmeye çalışır. Bu kabuk kalbe kan akışını engelleyerek kalp krizine neden olabilir.

Belirtileri

Belirtiler

Koroner kalp hastalığı olan insanlar genellikle 50 yaşını geçene kadar belirti göstermezler. Bu yaştan sonra mesela egzersiz anında kalp daha hızlı çalışıp daha fazla oksijen ihtiyacı duyduğunda belirti gösterebilirler. Genel ilk belirtiler şunlardır:

• Anjin denilen göğüs ağrısı
• Nefes sığlığı
• Kalp krizi. Çok sık olarak kalp krizi koroner atardamar hastalığının ilk belirtisidir.

Daha az rastlanan belirtiler hızlı kalp atışı, midenizde bulantı hissetme, aşırı terlemedir. Bazı insanlar hiçbir belirti göstermezler. Nadir vakalarda herhangi bir belirti göstermeden “sessiz kalp krizi” yaşanabilir.

Teşhis

Teşhis

Doktor koroner atardamar hastalığını teşhis etmek için doktorunuz fiziksel muayeneyle başlar, geçmiş sağlığınız ve risk faktörleriniz hakkında sorular sorar. Risk faktörleri, koroner atardamar hastalığa yakalanma ihtimalinizi artırır. 

Bazı yaygın risk faktörleri şunlardır: 65 yaşının üstünde olmak, sigara içmek, yüksek kolesterolü olmak, yüksek tansiyon veya diyabeti olmak, ailede kalp hastasının bulunması. Risk faktörleriniz ne kadar fazlaysa koroner atardamar hastalığı riskiniz de o kadar yüksektir.

Doktorunuz koroner atardamar hastalığı olduğunuzu düşünürse, size şu tür testler uygulayabilir.

• Elektrokardiyogram (EKG veya ECG). Bu test kalbinizin elektrik faaliyetiyle ilgili problemleri kontrol eder. EKG ayrıca yeni veya eski bir kalp krizinin belirtilerini gösterebilir.
• Göğüs röntgeni.
• Kan testileri.
• Egzersiz elektrokardiyogramı. Genellikle stres testi diye bilinir. Bu test egzersiz sırasında kalbinizde meydana gelen değişimleri inceler.

Doktorunuz kalbinizdeki kan akışını görmek için başka testler isteyebilir. Doktorunuz anjiyo plasti veya baypas ameliyatı yoluyla tıkanıklıkları kaldırmak istiyorsa size bir anjiyo testi yapabilir.

Tedavi

Tedavi

Tedavi, göstermekte olduğunuz belirtileri düzeltmeye, kalp krizi ve felç riskinizi azaltmaya odaklanır. Yaşınız veya aile geçmişiniz gibi kimi risk faktörlerini belirleyemezsiniz, bununla birlikte yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve sigara içmek gibi diğer risk faktörleri sizin denetiminize tabidir. Hayat tarzı değişiklikleri riskinizi azaltmada yardımcı olabilir. Ayrıca bazı ilaçlar kullanmanız veya atardamarlarınızı açmak için kimi tıbbi müdahalelere ihtiyaç duyabilirsiniz.

Hayat tarzı değişiklikleri, koroner atardamar hastalığı olan kişinin atacağı ilk adımı oluşturur. Bu değişimler koroner atardamar hastalığını durdurabilir, hatta iyileştirebilir. Kalp sağlığınızı geliştirmek için:

• Sigara içmeyin. Yapabileceğiniz en önemli şeydir bu. Sigarayı bırakmak kalp krizi veya ölüm riskini hızla düşürür.
• Balık, meyve, sebze, fasulyeler, yüksek lifli tahıllar, ekmekler ve zeytinyağı içeren kalp dostu bir beslenme takip edebilirsiniz. Daha iyi besin seçimi için gerekirse bir uzmanla görüşün.
• Haftanın her günü olmasa bile çoğu günü düzenli egzersiz yapmanız önerilir. Doktorunuz sizin için güvenli egzersiz seviyesini belirleyebilir. Yürüyüş birçok insanın yapabileceği harika bir egzersizdir. Günde yarım saat veya daha fazla yürüyüş iyi bir hedeftir.
• Stres seviyenizi düşürün. Stres kalbinize zarar verebilir.

Eski alışkanlıkları değiştirmek kolay bir şey olmayabilir, ama daha sağlıklı ve daha uzun bir hayat için çok önemlidir. Bir plana sahip olmak faydalıdır. Küçük adımlarla başlayabilirsiniz. Örneğin, günde beş kere meyve yiyebilirsiniz. Yemekten sonra tatlı yemek yerine küçük bir yürüyüşe çıkabilirsiniz. Stresli olduğunuz zamanlar durup derin nefesler alın.

İlaç kullanmak hayat tarzı değişikliklerine ek olarak gerekebilir. Koroner atardamar hastalığı olan insanlara genellikle reçete edilen ilaçlar şu tür ilaçlardır:

• Kolesterol seviyesini düşürmek için statinler.
• Tansiyonu düşürmek için beta-blokerler veya ACE inhibitörleri
• Kan pıhtılaşma riskini azaltmak için aspirin veya benzeri ilaçlar.
• Göğüs ağrısını azaltmak için nitratlar.

Yöntemler: Şu yöntemler kalbe kan akışını sağlayabilir.

• Anjiyoplasti tıkalı damarları açmak için uygulanır. Küçük bir ameliyattır. Anjiyo operasyonunda doktor kateter denilen küçük bir tüpü daralmış damardan içeri geçirip küçük bir balonu şişirir. Bu, damarı genişletir ve kan akışını eski hale getirir. Genellikle damarı açık tutmak için stent denilen küçük bir tüp konur. Doktorunuz ilaçla kaplı bir stent takabilir. Bu stent yerine takıldığında doku gelişmesini engellemek için yavaş yavaş bir ilaç salgılar. Bu, damarın açık kalmasını sağlar.
• Baypas ameliyatı. Önemli bir ameliyattır. Birden çok atardamarın tıkanık olması halinde uygulanır. Daralmış veya tıkalı damarların çevresinden dolaşmak için sağlıklı kan damarlarını kullanır.

Neler Yapabilirsiniz

Neler Yapabilirsiniz?

Mümkün olduğunca sağlıklı kalabilmeniz için şunlar önemlidir:

• Düzenli muayenelerle doktorunuzu görünüz. Bu kontroller doktorunuzun risk faktörlerinizi izlemesine ve tedaviyi ihtiyaca göre değiştirebilmesine yardımcı olur.
• İlaçlarınızı tam size söylendiği gibi alınız. Doktorunuzla konuşmadan ilaç almayı bırakmayınız ve ilaçlarınızı değiştirmeyiniz.
• Eğer doktorunuz göğüs ağrısı için ilaç reçete etmişse, nitrogliserini her zaman yanınızda bulundurunuz.
• Geçmiş bile olsa yaşadığınız bütün göğüs ağrılarını doktora bildiriniz.
• Hayat tarzı değişiklikleri yapmak için ihtiyaç duyduğunuz desteği alınız. Aile üyelerinizden veya arkadaşlarınızdan sağlıklı bir yemekte veya bir sigarayı bırakma programında size eşlik etmesini isteyiniz. Ya da doktorunuza bir kalp rehabilitasyon programı sorunuz. Bir kalp rehabilitasyon programında, sağlık uzmanları yeni ve sağlıklı alışkanlıklar geliştirmenize yardım etmek için eğitim ve destek verirler.