Tütün Kullanımı ve Ağız Sağlığı

Tütün ile kalp hastalıkları, felç, amfizem ve kanser (özellikle akciğer ve gırtlak kanserleri) arasındaki bağlantı bilinir. Bunların yanı sıra, tütün kullanımı aşağıdaki ağız sağlığı sorunlarına da yol açar:

• Ağız kokusu
• Dişlerde renk değişimi
• Damaktaki tükürük bezi açıklıklarının iltihaplanması
• Dişlerde plak ve tartar oluşumunun artması
• Çenede kemik kaybının artması
• Lökoplazi riskinin artması, ağızda beyaz lekeler
• Diş kaybının önde gelen sebeplerinden biri olan dişeti hastalığı riskinin artması
• Diş çekiminden, dişeti tedavisinden veya ağız cerrahisinden sonra iyileşme sürecinin uzaması
• Diş implantı prosedürlerinde başarı oranının düşmesi
• Ağız kanseri gelişimi riskinin artması

Tütün kullanımı dişeti hastalığına nasıl yol açar?

Sigara ve diğer tütün mamullerinin kullanılması, kemiğin ve yumuşak dokunun dişlerinizle bağını etkileyerek dişeti hastalıklarına yol açabilir. Tütün kullanımının dişeti dokusu hücrelerinin normal işlevine müdahale ettiği görülmektedir. Bu müdahale, tütün kullananların dişeti hastalıkları gibi enfeksiyonlara daha yatkın olmasını sağlar ve aynı zamanda dişetlerine kan akışını etkiler, böylelikle yaraların iyileşmesini geciktirebilir.

Pipo ve puro kullananlarda ağız sağlığı riskleri sigara kullananlara göre daha mı düşüktür?

Hayır, pipo ve puro da sigara gibi ağız sağlığı sorunlarına yol açar. Amerika’da yapılan 23 yıllık bir çalışmanın sonuçlarına göre, puro kullananlardaki diş ve alveolar kemik kaybı (dişleri tutan çene kemiğindeki kemik kaybı), oranı sigara kullananlardakine eşittir. Pipo kullananlar da sigara kullananlarla benzer oranda diş kaybetme riski altındadır.  Bu risklerin ötesinde, pipo ve puro kullananlar dumanı içlerine çekmeseler bile, ağız ve gırtlak kanseri riski altındadırlar. Üstelik aynen tütün kullananların ağız kokusu, diş lekeleri, dişeti hastalığı riskindeki artış gibi, ağız sağlığı ile ilgili diğer olumsuzluklarla karşı karşıyadırlar.

Dumansız tütün mamulleri daha mı güvenlidir?

Hayır. Dumansız tütün mamulleri (örneğin enfiye ve çiğneme tütünü) de, tıpkı puro ve sigara gibi, ağız, gırtlak ve özofagus kanseri riskini artırdığı ortaya konmuş en az 28 kimyasal madde içermektedir. Aslında çiğneme tütünü sigaraya göre daha yüksek seviyede nikotin içerir ve bu yüzden bırakılması sigaradan daha zordur. Bir kutu enfiyeden ise, 60 sigaradan alınandan daha fazla nikotin alınmaktadır.

Dumansız tütün, dişeti dokunuzu tahriş ederek dişeti çekilmesine yol açabilir. Dişeti dokusu geri çekildiğinde diş kökleriniz açığa çıkar ve diş çürümesi riski artar. Açığa çıkan kökler aynı zamanda sıcağa ve soğuğa ya da diğer tahriş edicilere karşı daha hassastır ve yiyip içmeyi zorlaştırır.

Bütün bunlara ek olarak, genellikle dumansız tütünün tadını iyileştirmek için eklenen şeker de diş çürümesi riskini artırabilir. Bir araştırmaya göre, tütün çiğneyenlerde diş çürüğü görülmesi riski, çiğnemeyenlere oranla dört kat daha fazladır.

Dumansız tütün aynı zamanda, dişlerinizi aşındırabilecek kum taneleri içerir.

Tütün alışkanlığından kurtulmak

Tütün mamullerini ne kadar süredir kullandığınızdan bağımsız olarak, tütün kullanmayı bırakmak, sağlığınıza yönelik ciddi riskleri önemli ölçüde azaltabilir. Tütün kullanmayı bıraktıktan 11 yıl sonra dişeti hastalığı görülmesi olasılığı, hiç tütün kullanmayanlarla aynı seviyeye yaklaşır.

Kullanılan tütün mamulü miktarının azaltılması bile faydalı olmaktadır. Bir çalışmada, günde içtiği sigara miktarını yarım paketin altına düşüren sigara kullanıcılarında dişeti hastalığı görülme riskinin, sigara kullanmayanlara göre üç kat daha fazla olduğu görülmüştür. Günde bir buçuk paket sigara içenlerin içmeyenlere göre altı kat fazla risk altında olduğu düşünülürse, bu oran hatırı sayılır ölçüde düşüktür. Başka bir çalışmanın sonuçları ise, ağızdaki lökoplazi lezyonlarının, dumansız tütün mamulleri kullanan hastaların yüzde 97.5’inde, tütün kullanımı bırakıldıktan sonraki 6 hafta içinde tamamen geçtiğini göstermiştir.

Sigarayı bırakmak için, bu sayılanların dışında da birçok neden vardır:

• Ağız, dudak, dil ve gırtlak kanseri hastalarının yaklaşık yüzde 90’ı tütün kullanmaktadır. Söz konusu kanserlerin görülme riski ise, içilen veya çiğnenen tütünün miktarına ve kullanım süresine bağlı olarak artış göstermektedir. Tütün kullananlarda bu kanserlerin görülme olasılığı, kullanmayanlara göre altı kat daha fazladır.
• Kanser tedavisinden sonra tütün kullanmaya devam eden hastaların yaklaşık yüzde 37’sinde tekrar ağız, dudak, dil ve gırtlak kanseri görülür, tütün kullanmayı bırakanlarda ise bu oran, yalnızca yüzde 6’dır.

Sigarayı nasıl bırakabilirim?

Diş hekiminiz veya doktorunuz, nikotin isteğini nikotin sakızı ve bandı gibi ilaçlarla azaltarak, sigarayı bırakmanıza yardımcı olabilir. Bu ürünlerin bazıları reçetesiz olarak alınabilirken, bazı ilaçlar reçete gerektirir.

İlaç tedavisiyle birlikte, genellikle sigarayı bırakma amaçlı destek grupları kullanılır. Bu programlar hastaneler ve bazen işyerleri ya da sağlık sigortası şirketleri tarafından sunulur. Daha ayrıntılı bilgi veya benzer programlar için doktorunuza veya diş hekimine danışın.

Bitkisel ilaçlar ile hipnoz ve akupunktur da, alışkanlığınızdan kurtulmanıza yardımcı olabilecek diğer tedaviler arasında yer almaktadır.