• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Ventriküler Septum Kusuru (Delik Kalp)

Kalpte delik diye de bilinen ventriküler septal defekt veya ventriküler septum kusuru (VSD) yaygın bir doğuştan kalp kusurudur.

Küçük ventriküler septal kusuru olan bir bebeğin hiçbir sorunu olmayabilir. Daha büyük bir ventriküler septal kusuru veya bununla ilişkili kalp kusurları olan bebek, kandaki oksijen eksikliği nedeniyle, özellikle tırnaklarda ve dudaklarda mor cilt işaretine sahiptir.

Neyse ki ventriküler septal kusur hemen tedavi edilebilir. Küçük ventriküler septal kusurlar genellikle kendi kendilerine kapanır ve sorunlara yol açmaz. Diğerlerininse, hastalık ilk tespit edildiğinde veya yetişkinlikte ilk belirtiler kendini gösterdiğinde ameliyatla onarılması gerekir. Ventriküler septal kusuru olan birçok insanın hastalıkla ilişkili bir iki sorunun olduğu normal, üretken hayatları vardır.

Belirtileri

Belirtiler

Ciddi kalp kusurlarının belirtileri genellikle bebeğin hayatının ilk birkaç gününde, haftasında veya ayında belirti gösterir.

Bir bebekte büyük ventriküler kusurun belirtileri şunlardır: 

• Ciltte, dudaklarda ve tırnaklarda mor renk (siyanoz)
• Yemek yememe, gelişememe
• Hızlı nefes alma, soluk soluğa kalma
• Kolay yorulma
• Bacakların, ayakların veya karnın şişmesi
• Hızlı nabız

Başka hastalıklar da bu belirtileri gösterse de bunlar doğuştan kalp kusuruna işaret edebilir.

Doktorunuz da siz de doğumda ventriküler septal kusurun farkına varmayabilirsiniz. Delik küçükse belirtiler çocukluğun daha sonraki yıllarında ortaya çıkabilir veya hiç çıkmayabilir. Hastalığın belirtileri deliğin büyüklüğüne bağlı değişir. Doktorunuz, bebeğinizin kalbini bir stetoskopla dinlediği rutin kontroller sırasında bir kalp kusurundan kuşkulanabilir.

Bazen ventriküler septum kusuru, kişi yetişkinliğe ulaşıp tık nefeslik gibi kalp yetmezliği belirtileri gösterene kadar tespit edilemeyebilir. 

Doktora ne zaman gitmeli?
Bebeğinizde veya çocuğunuzda şu belirtileri gördüğünüzde hemen doktoru arayın: 

• Yerken veya oyun oynarken kolayca yoruluyor.
• Kilo almıyor.
• Ağlarken ve yerken nefes nefese kalıyor.
• Cildi, özellikle el tırnaklarının çevresi ve dudakları morumsu bir renge sahip.
• Tık nefes, hızlı hızlı nefes alıyor.

Kendinizde şu belirtiler ortaya çıkarsa doktorunuzu arayın: 

• Güç harcadığınızda veya uzandığınızda nefes yetmezliği yaşamak
• Hızlı veya düzensiz nabız
• Yorgunluk ve halsizlik
• Bacaklarınızda, ayak bileklerinizde ve ayaklarınızda ödem.

Sebepleri

Sebepler

Doğuştan gelen kalp kusurları kalbin erken önemlerindeki gelişim hatalarından kaynaklanır; fakat genellikle belirgin bir sebep yoktur. Muhtemelen genler ve çevresel faktörler birlikte rol oynar. 

Ceninin gelişimi sırasında kalbin alt odacıkları (ventriküller) arasındaki septum, yani kalbin sağını ve solunu bölen etten duvarın oluşumunda bir kusur oluştuğu zaman buna ventriküler septum kusuru denir.  Bu kusur (duvardaki delik) taze (“kırmızı” yani oksijenli) kanla kullanılmış (“mavi” yani oksijensiz) kanın karışmasına neden olur. 

Bu karışmanın bir sonucu olarak kan, ciğerleri aşırı doldurur ve kalp fazla çalışır. Eğer kusur şiddetliyse ve tedavi edilmemişse, ciğerlerdeki kan basıncı yükselir (pulmoner yüksek tansiyon) ve ventriküller büyüyerek etkili çalışamaz hale gelir. Bu durumda eninde sonunda ciğer arterlerine onarılmaz bir hasar vererek kalp yetmezliğine neden olur.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Ventriküler septal kusur ailelerde görülür ve bazen Down sendromu gibi genetik sorunlarla birlikte ortaya çıkar. Kalbinde kusur olan bir çocuğunuz varsa bir gen danışmanı sonraki çocuğunuzun da kalp sorunu yaşama olasılığını yaklaşık olarak tahmin edebilir.

Hamilelik sırasında aşağıdaki tıbbi sorunları yaşamak da kalbi kusurlu bir bebeğiniz olma riskini artırır: 

• Kızamıkçık enfeksiyonu. Hamilelik sırasında kızamıkçık hastalığı olmak ceninin kalp kusuru geliştirme riskini artırır. Kızamıkçığa neden olan rübella virüsü plasentaya geçer ve ceninin kan dolaşımına girerek kan damarlarına, organlara ve kalbe zarar verir.
• Kötü kontrol edilen şeker hastalıkları. Annede kontrol altında tutulmayan şeker hastalıkları ceninin de kan şekerini etkiler ve gelişmekte olan cenine çeşitli şekillerde zarar verir.
• Uyuşturucu, alkol veya belli maddelere maruz kalma. Hamilelik sırasında kullanılan kimi ilaçlar, alkol ve uyuşturucularla kimyasallara veya radyasyona maruz kalma gelişmekte olan cenini etkileyebilir.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Küçük bir ventriküler septal kusur hiçbir zaman soruna yol açmayabilir. Büyük kusurlar orta şiddetten hayatı tehdit eden bir dizi hastalık ve sakatlığa kadar birçok soruna neden olabilir. Tedavi çeşitli komplikasyonların gelişmesini önleyebilir.

Eisenmenger sendromu
Eğer büyük bir ventriküler septum kusuru tedavi edilmezse ciğerlere giderek daha fazla akan kan, akciğer atardamarlarında yüksek tansiyona neden olur (pulmoner hipertansiyon).  Zamanla akciğer atardamarları kalıcı olarak hasar görür ve yüksek tansiyon kronik hale gelir. 

Eisenmenger sendromu denilen bu komplikasyon ilk çocuklukta da meydana gelebilir, yıllar içinde yavaş yavaş da gelişebilir. Eisenmenger sendromu olan insanlarda ventriküler septal delikten akan kanın büyük kısmı sağ ventrikülden sola geçer ve ciğerlerdeki dolaşımını yapmaz. Bu oksijensiz kanın vücuda pompalanması anlamına gelir ve dudakların, parmakların ve ayak parmaklarının morarmasına ve diğer komplikasyonlara neden olur.  Eisenmenger sendromu meydana geldiğinde deliğin cerrahi olarak tamiri için artık çok geçtir, çünkü akciğer atardamarlarına geriye döndürülemez bir zarar verilmiştir. 

Diğer komplikasyonlar
Şu diğer komplikasyonlar da görülebilir:

• Kalp yetmezliği. Ventriküler septum deliği yüzünden kalbe daha fazla kan geliyor olması, kalp yetmezliğine yol açabilir. Kalp yetmezliği kalbin vücuda yeterli kan pompalayamadığı kronik bir tıbbi durumdur.
• Endokardit. Ventriküler septum deliği olan insanlar daha yüksek bir kalp enfeksiyonu (endokardit) riskine sahiptir.
• Felç. Büyük delikleri olan insanlar, özellikle Eiesenmenger sendromunda meydana gelen türden bir kusur, bir kan pıhtısının kalpteki delikten geçip kalbe gitmesi yüzünden bir felç geçirme riski altındadır.
• Diğer kalp sorunları. Ventriküler septal kusurlar ayrıca anormal kalp ritmi ve kalp kapağı sorunlarına yol açabilir.

Ventriküler septal kusur ve hamilelik
Kalbinde delik olan bir kadın için hamile kalmak ciddi ciddi düşünülecek bir meseledir. Herhangi bir komplikasyon yaşamadan ventriküler delik onarımı veya çok küçük bir deliğe sahip olmak hamilelikte ilave bir risk getirmez. Bununla birlikte onarılmamış büyük delikler, kalp yetersizliği, siyanoz ve diğer kalp kusurları, hem anne hem de cenin için yüksek riskler anlamına gelir. Eisenmenger sendromu olan kadınlarda komplikasyon riski daha yüksektir. Doktorlar, bu kadınlara hamile kalmamalarını şiddetle tavsiye eder.

Kalbinde delikle doğan bir kadın, bebeğinin de kalbinde bir delikle doğma riski konusunda endişelenebilir. Doğuştan kalp hastalığı olmayan bir kadının kalbinde kusur olan bir bebek dünyaya getirme ihtimali yaklaşık %1’dir. Amerikan Kalp Vakfı’na göre, doğuştan kalp hastası olan bir kadında bu risk yüzde 2 ila 20’dir. 

Doktorlar, onarılmış veya onarılmamış olsun doğuştan kalp kusuruna sahip ve hamileliği düşünen her kadına, konuyu bir kardiyologla enine boyuna konuşmalarını tavsiye eder. Özellikle ilaç kullanıyorsanız kesinlikle gereklidir bu. Ayrıca hamilelik sırasında hem kadın doğumu uzmanına hem de kardiyologa görünmek kesinlikle gereklidir.

Muayenesi

Muayene

Çocuğunuzda ventriküler kalp kusurunda yaygın görülen belirtiler meydana gelirse doktorunuzu arayın. İlk muayeneden sonra doktorunuz sizi bir kalp hastalıkları uzmanına sevk edebilir (kardiyolog).

İşte randevunuza hazırlanmanıza yardımcı olacak ve doktordan ne bekleyebileceğinizi gösteren kimi bilgiler.

Ne yapabilirsiniz?

• Çocuğunuzda görülen bütün belirti ve işaretleri ve ne kadar zamandır var olduklarını not ediniz.
• Önemli tıbbi bilgileri, örneğin diğer sağlık sorunlarını ve sizin veya çocuğunuzun aldığı ilaç isimlerini not edin.
• Mümkünse randevuya sizinle birlikte gidecek bir aile üyesi veya dostunuzu bulun. Ventriküler septum kusuru genelde kolayca idare edilebilir olsa da, kalbinizde bir delik teşhisini duyduktan hemen sonra doktorun söylediklerini dinlemek zor gelebilir. Size eşlik eden biri doktorun söylediklerini hatırlamaya yardım edebilir.
• Doktora mutlaka sormak istediğiniz soruları yazın.

İlk randevunuzda doktorunuza şu soruları sormak isteyebilirsiniz:

• Belirtilerimin olası nedeni nedir?
• Belirtilerime neden olabilecek diğer olası sebepler nelerdir?
• Ne tür testler gerekiyor?
• Bir uzmanla görüşülmeli mi?

Kardiyologa sevk edilmeniz halinde soracağınız sorular şunlardır:

• Benim veya çocuğumun ventriküler kalp kusuru var mı? Ne tür?
• Delik ne kadar büyük?
• Bu hastalık yüzünden komplikasyonlar geliştirme riskim nedir?
• Ne tür bir tedavi yaklaşımı tavsiye ediyorsunuz?
• İlaç tavsiye ediyorsanız, bunların olası yan etkileri nelerdir?
• Ameliyat tavsiye ediyorsanız, benim durumumda en etkili işlem hangisidir?
• Takip muayene ve testlerini ne sıklıkla ayarlamalıyız?
• Ne tür yeni işaret ve belirtilere dikkat etmem gerekir?
• Bu hastalığın uzun dönemli seyri nasıl olacak?
• Herhangi bir beslenme veya etkinlik kısıtlaması var mı?
• Diş operasyonlarından ve diğer tıbbi işlemlerden önce antibiyotik alınmasını tavsiye ediyor musunuz?
• Bu kusurun gelecekteki çocuklarımda da oluşma ihtimali nedir?
• Bir gen danışmanıyla görüşmeli miyim?

Görüşme sırasında aklınıza doktorunuza sormak için hazırladığınız bu soruların dışında  herhangi bir soru gelirse sormakta tereddüt etmeyin.

Doktorunuzdan ne beklemelisiniz?
Olası bir ventriküler septum kusuru için size veya çocuğunuza bakan bir doktor veya kardiyolog, size şu soruları sorabilir:

Hasta olan sizseniz:

• Belirtileriniz nelerdir?
• Belirtiler ilk defa ne zaman ortaya çıktı?
• Belirtileriniz zaman içinde kötüleşti mi?
• Hızlı, küt küt atan veya çırpınan kalp belirtiniz var mı?
• Belirtileriniz arasında tık nefeslik var mı?
• Belirtileriniz arasında baş dönmesi var mı?
• Hiç bayıldınız mı?
• Hiç kan öksürdünüz mü?
• Egzersiz ve fiziksel çaba sarf etme belirtilerinizi kötüleştiriyor mu?
• Uzanmak belirtilerinizi kötüleştiriyor mu?
• Ailenizde bildiğiniz kalp hastalığı sorunları var mı?
• Şu anda herhangi bir hastalıktan dolayı tedavi görüyor musunuz, yakın zamanlarda bir tedavi gördünüz mü?
• Sigara içiyor musunuz, eskiden içtiniz mi? Ne kadar içiyorsunuz?
• İleride hamile kalma gibi bir planınız var mı?

Hasta olan çocuğunuzsa: 

• Bebeğiniz yemek yerken ve oyun oynarken yoruluyor mu?
• Çocuğunuz kilo alıyor mu?
• Çocuğunuz hızlı hızlı nefes alıyor mu?
• Çocuğunuz yemek yerken veya ağlarken nefessiz kalıyor mu?
• Çocuğun cildinde özellikle el tırnaklarının çevresi ve dudakları morumsu bir renk fark ettiniz mi?
• Çocuğunuza başka bir hastalık teşhisi konmuş muydu?
• Çocuğunuz şu anda herhangi bir ilaç kullanıyor mu?
• Ailenizde kalbi delik doğum var mı?
• İleride daha fazla çocuk yapma gibi bir planınız var mı?

Testleri

Testler

Ventriküler septum kusurları genellikle doktorun stetoskopta duyabileceği bir kalp mırıltısına neden olur.  Doktorunuz kalbinizin mırıldandığını duyar veya bir kalp deliğinin başka belirti ve işaretlerini görürse, şu testlerden birini veya birkaçını tavsiye edebilir.

• Göğüs röntgeni. Bir röntgen filmi doktorunuzun kalbi ve ciğerleri görmesini sağlar. Röntgen görüntüsü, kalp deliği dışında belirtilere neden olan başka bir hastalık tespit edebilir. 
• Elektrokardiyogram (EKG) Bu test, derinize yapıştırılan elektrotlar vasıtasıyla kalbinizin elektrik aktivitesini ölçebilir, kalp kusurlarını veya ritim sorunlarını teşhis edebilir.
• Ekokardiyogram Ekokardiyogram kalbin hareket halinde canlı görüntülerini almak için ses dalgaları kullanır. Bu görüntüler kalbin anormal olup olmadığını ve doğru bir şekilde pompalayıp pompalamadığını görmesine yardım eder. Ekokardiyogram, rahimdeki bebeklere de uygulanabilir.
• Kalp sondası. Bu testte katerer (sonda) denilen ince, esnek bir tüp koldan veya kasıktan damar yoluyla kalbe uzatılır. Doktorlar sonda yaparak doğuştan gelen kalp kusurlarını tespit edip ventriküllerin (kalbin pompalama yapan bölmeleri) gücünü ve kalp kapaklarının fonksiyonunu test edebilir.
• Nabız oksimetre. Bu acısız test, oksijenin dokularınıza ne kadar iyi ulaştığını ölçer. Oksijenli kanın oksijensiz kanla karışıp karışmadığını tespit eder, bu bilgiyle mevcut kalp kusurunun türü teşhis edilebilir. Parmak ucuna takılan bu küçük cihaz kandaki oksijen miktarını ölçer.

Tedavisi

Tedavi

Küçük ventriküler delikle doğan birçok bebek hiçbir zaman deliklerinin ameliyatla kapatılmasına ihtiyaç duymaz. Doğumdan sonra doktorunuz bebeğinizi gözlemlemek ve deliğin kendi başına kapanıp kapanmayacağını görmek için beklerken var olan belirtileri tedavi etmek isteyebilir.

Büyük veya ciddi belirtilere neden olan ventriküler septal deliği olan çocuklar ve yetişkinlerin genellikle kusurun tamiri için ameliyat edilmesi gerekir. Eğer bebeğinizin kalbinde ameliyatla onarılması gereken bir delik varsa, işlem büyük ihtimalle çocuğun ilk bir yılı içinde gerçekleştirilir.

İlaçlar
Ventriküler septal kusur için kullanılan ilaçlar şu işlere yararlar: 

• Kalp atışını düzenli tutmak. Beta blokerler ve digoksin örnekler arasındadır.
• Kalbin sıkışma gücünü artırmak. Bu ilaçlardan biri de digoksindir.
• Kan dolaşımındaki sıvı miktarını azaltmak. Bunu yapmak kalbin pompalamak zorunda olduğu kan hacmini azaltır. Müshil türü olan bu ilaçlar arasında furosemid bulunur.

İşlemler
Ventriküler septum kusurlarının ameliyatla tedavisi, deliği tıpayla tıkamak veya delik üzerine yama yapmaktır. Şu anda iki yaklaşık kullanılıyor: 

• Cerrahi kapatma. Birçok vakada seçilen yöntem budur. Ventriküler septum kusurunun cerrahi kapatma genellikle genel anestezi altında yapılan bir açık kalp ameliyatı gerektirir. Ameliyat bir ciğer kalp makinesi ve göğsü açmayı gerektirir. Doktor deliği kapatmak için yamalar veya dikişler kullanır.
• Sonda yöntemi. Ventriküler septum deliğini kapatmak için cerrahi tamir mümkün değilse bu yöntem kullanılır. Sonda yoluyla yama yapmak göğsün açılmasını gerektirmez. Doktor göğsü açmak yerine, kasıktan bir kan damarına ince bir tüp (katerer) sokar ve onu kalbe yönlendirir. Doktor bundan sonra deliği kapatmak için küçük bir yama veya tıkaç kullanır. Bu yöntemin, cerrahi kapatmaya göre daha fazla komplikasyonu görülür, işlemin güvenliğini ve etkililiğini anlamak için daha fazla araştırma gerekir.

Onarımdan sonra doktor, ventriküler septum deliğinin kapalı kaldığından emin olmak için takip ziyaretlerini ayarlar. Ventriküler septum deliğinin büyüklüğüne ve başka bir sorunun varlığına veya yokluğuna bağlı olarak doktor sizin veya çocuğunuzun ne kadar sıklıkla kontrol edilmeniz gerektiğini belirler.

Ventriküler septum deliğini kapatmak için yapılan ameliyatın genelde çok harika uzun dönemli sonuçları bulunuyor.

Önleyici antibiyotikler
Geçmişte size, diş veya tıbbi operasyonlardan önce bulaşıcı endokardit riskini azaltmak için antibiyotik kullanmanız söylenmişse doktorunuzla görüşün. Bugün uzmanlar endokarditin yaygın diş muayenesi veya ameliyattan ziyade tesadüfi mikroplara bağlı meydana geldiğini düşünme eğilimindedir. Şu anda genel eğilim sadece bulaşıcı endokardit açısından yüksek risk grubuna giren insanlara önleyici antibiyotik kullanmayı tavsiye etmek yönünde.

Şu şartlarda doktorunuz yine de önleyici antibiyotik kullanımı tavsiye edebilir: 

• Başka kalp sorunlarınız veya yapay kapaklarınız varsa
• Kandaki oksijen seviyesinin çok düşük olmasına neden olan büyük bir ventriküler septal deliğiniz varsa
• Yapay (protez) malzemeyle tamir yapılmışsa

Birçok insan için ventriküler septal kusur demek, iyi bir diş temizliğini korumak ve düzenli diş muayenelerine gitmek endokarditi önlemek için en etkili stratejidir.

Yaşam Tarzı

Yaşam Tarzı

Doğuştan kalp kusurları olan çocukların anne ve babaları, başarılı bir tedavi yapılmışsa bile, çocuğun kendini çok yormasından veya hırpalanma riskinden korkarlar.

Kalp delikleri küçük veya kapatılmış olan çocukların yapabilecekleri konusunda genelde ya çok az sınırlama vardır ya da hiç yoktur. Kalpleri daha az kan pompalayan çocuklar bazı sınırlandırmalar tabi olmalıdır. En fazla sınırlandırma, onarılmaz pulmoner yüksek tansiyonu (Eisenmenger sendromu) olan bir çocuklarda bulunur. 

Doktorunuz çocuğunuz için hangi faaliyetlerin güvenli olduğu konusunda size akıl verebilir. Bazı faaliyetler özel tehlikeler içeriyorsa, çocuğunuzu “şunu yapabiliyorum, bunu yapamıyorum” gibi düşünmek yerine başka faaliyetlere girmeye teşvik edin.

Kalbi delik doğan çocukların ailelerinden oluşan bir destek ve dayanışma grubuna girmek çok faydalı olabilir. Destek grubu size uygulayabileceğiniz öneriler verebilir; faydalı kaynaklar, sorularınıza yanıtlar bulabilir. Benzer sorunlar yaşayan insanlar endişe ve umutlarını paylaşabilirler.

Önleme

Önlem

Birçok vakada bir bebeğin ventriküler septum kusuruna sahip olmasını önleyemezsiniz. Bununla birlikte sağlıklı bir hamilelik geçirmek için mümkün her şeyi yapmak gerekir. İşte temeller: 

• Daha hamile kalmadan önce doğum öncesi bakıma başlayın. Sigarayı bırakmak, stresi azaltmak, doğum kontrolünü bırakmak... Bütün bunlar hamile kalmadan önce doktorunuzla konuşabileceğiniz şeylerdir. Ayrıca doktorunuza almakta olduğunuz ilaçlar hakkında mutlaka bilgi verin.
• Dengeli bir beslenme takip edin. Folik asit içeren bir vitamin takviyesi alabilirsiniz. Kafeini sınırlandırın.
• Düzenli egzersiz yapın. Sizin için doğru bir egzersiz planı geliştirmek için doktorunuzla birlikte çalışın.
• Risklerden kaçının. Bunların içinde alkol, sigara ve yasadışı uyuşturucular vardır. Ayrıca saunalardan, röntgen ışınlarından uzak durun.
• Enfeksiyonlardan kaçının. Hamile kalmadan önce bütün aşılarınızı mutlaka yaptırın. Bazı enfeksiyonlar gelişmekte sürecindeki cenin için çok tehlikeli olabilir.
• Şeker hastalıklarını kontrol altına alın. Diyabet hastasıysanız hamile kalmadan önce hastalığınızı tam olarak kontrol altına almak için doktorunuzla birlikte çalışın.

Ailenizde kalp deliği veya başka genetik bozukluklar geçmişi varsa, hamile kalmadan önce bir gen danışmanıyla görüşmeyi düşünün.