Verem hastalığıyla mücadelede Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) de benimsediği standartlar doğrultusunda yeni stratejileri uygulama kararı alan Sağlık Bakanlığı, hastaların hak ve sorumluluklarını da belirledi.

Bakanlığın düzenlediği rehbere göre bakım ve tedavi, saygınlık, bilgi edinme, sağlık personeli ve tedaviyle ilgili seçim ve gizlilik hakkına sahip olan verem hastalarının, bilgi paylaşımı, tedaviye uyma, toplum sağlığına katkı ve dayanışma sorumlulukları olacak.

Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Nihat Tosun, il sağlık müdürlüklerine, DSÖ'nün benimsediği strateji esas alınarak bireylerin korunma önlemleri, hastaların ise tanı ve tedaviden en iyi şekilde yararlanması için hazırlanan ''Tüberküloz Tanı ve Tedavi Rehberi''nin uygulamaya konulacağını bildirdi.

İllerde dağıtılacak bu rehbere uyulmasını isteyen Tosun, yine DSÖ'nün aynı stratejisi doğrultusunda, ''Tüberküloz Hastası ve Hasta Yakınlarını Bilgilendirme Rehberi'' ile bu kişiler için hazırlanan onay formunun uygulamaya konulacağını belirtti.

Genelgeye göre başta verem savaş dispanserleri olmak üzere, birinci, ikinci ve üçüncü basamak kamu ve özel sağlık kuruluşlarında tüberküloz tanısı alan tüm hastalara tedavi başladığında bu rehber verilecek, hastalarla yakınlarına bilgilendirme formu okunacak, daha sonra da bu kişilerden bilgilendirme yapıldığına ve tedaviyi uygulayacağına dair form onaylatılacak.

İl sağlık müdürlüklerinin sorumluluğu ve koordinasyonunda yürütülen tüberküloz kontrol programı kapsamındaki uygulamalar izlenecek, değerlendirilecek ve eksikler saptanacak, izlemlere dayalı tespitlere yönelik yerinde eğitim yapılacak.

İzleme ve değerlendirme raporları merkezde ilgili birimlerce değerlendirildikten sonra her ilin sağlık müdürlüğüne rapor edilecek.

Saygınlık, Gizlilik, Bilgi Edinme Hakkı

Sağlık Bakanlığının hazırladığı rehberde verem hastalarının sahip olduğu haklar şöyle düzenlendi:

Bakım ve Tedavi Hakkı

-Mevcut kaynakların yeterliliği ölçüsünde ırk, cinsiyet, yaş, dil, hukuki durum, dinsel inançlar, cinsel yönelimler, kültürel özellikler ya da başka bir hastalığın olup olmaması konusunda herhangi bir ayrım yapılmaksızın; teşhis aşamasından tedavinin bitimine kadar verem bakımına ücretsiz ve eşit biçimde ulaşmak bir haktır.

-Her verem hastasının ve temaslısının uygun tıbbi danışma, tedavi ve bakım alma hakkı vardır.

-Hastaların, kapsamlı bakım programlarının bir parçası olarak sağlık sektörünün ileriye yönelik olarak kar amacı olmaksızın düzenlediği eğitim ve önleme kampanyalarından yararlanma hakları vardır.

Saygınlık Hakkı

-Sosyal durumları ne olursa olsun hastalar, sağlık görevlilerinden ve yetkililerden, ön yargı ve ayrımcılıktan uzak, aşağılayıcı olmayan bir tavırla muamele görme ve hizmet alma hakkına sahiptir.

-Her hasta, kendisi ve ailesinin aşağılanmadığı bir ortamda, ailesi, arkadaşları ve toplumdan manevi destek de alarak nitelikli bakım alma hakkına sahiptir.

Bilgi Edinme Hakkı

-Her hasta; verem için mevcut bakım, tedavi hizmetleri ve sorumluluklar hakkında bilgi alma hakkına sahiptir.

-Her hasta; sağlık durumu, teşhis, hastalığın gidişi, önerilen tedavi, tedavinin görülebilir riskleri ve gerek görüldüğünde uygulanacak değişik tedaviler hakkında zamanında, kapsamlı, kesin ve açık bir şekilde aydınlatılma ve bilgi alma hakkına sahiptir.

-Her hasta; önerilen ilaç ve müdahalenin adını, dozunu, olağan etkilerini, muhtemel yan etkilerini ve diğer hastalıklar ya da tedaviler üzerine olası etkilerini bilme hakkına sahiptir.

-Her hasta; durumu ve tedavisi hakkında tıbbi bilgilere ulaşma, gerektiğinde tıbbi kayıtların kopyasını bizzat veya birinci derece yakınlarından biri vasıtasıyla alma hakkına sahiptir.

-Her hasta; teşhisten tedavinin bitimine kadar diğer hastalar ile biraraya gelerek deneyimlerini paylaşma, gönüllü danışmanlarla toplantı yapma hakkına sahiptir.

Seçim Hakkı

-Hasta Hakları Yönetmeliği'nin 8'inci ve 9'uncu maddeleri uyarınca her hastanın sağlık kuruluşunu ve personelini seçme ve değiştirme hakkı vardır.

-Her hasta; verem ile ilgili cerrahi müdahaleleri kabul veya reddetme hakkına, hastalığının bulaşıcı olması sebebiyle bu durumun yaratabileceği tıbbi ve yasal sonuçlar hakkında bilgilendirilme hakkına sahiptir.

-Her hasta; tedavisini tehlikeye atmamak şartıyla araştırma programlarına katılma veya katılmama hakkına sahiptir.

Gizlilik Hakkı

-Her hasta; özel hayatının mahremiyetine, şeref, dinsel inanç ve kültürüne saygı gösterilmesini bekleme hakkına sahiptir.

-Her hasta; tıbbi durumuyla ilgili bilgilerin gizli tutulmasını ve sadece kendi onayı ile diğer otoritelere verilmesini isteme hakkına sahiptir.

Veremli Hastaların Sorumlulukları

Sağlık Bakanlığının rehberinde, veremli hastaların sorumlulukları da şu şekilde düzenlendi:

Bilgi Paylaşımı

-Hastalar, sağlık görevlilerine mevcut sağlık durumları, geçirdikleri hastalıklar, alerjiler ve gerekli diğer ayrıntılar hakkında bilgi vermekle sorumludur.

-Hastalar, sağlık görevlilerine yakın aile çevresi, arkadaşları ve vereme hassas olabilecek ya da temas sonucu hastalığa yakalanmış olabilecek diğer kişiler, iş yerleri veya okulları, açık adresleri ve adres değişiklikleri hakkında bilgi vermekle sorumludur.

Tedaviye Uyma

-Hastalar, kendilerine önerilen tedavi planına, kendisine doğrudan gözetimli tedavi uygulanmasına, kendisinin ve başkalarının sağlığını korumak için yapması istenenlere uymakla sorumludur.

-Hastalar, tedavi olma sürecinde yapılan incelemelere ve kontrollere her türlü uyumu göstermekle sorumludur.

-Hastalar, sağlık görevlilerine tedavi sırasında karşılaştıkları güçlük ve sorunlar hakkında bilgi vermekle sorumludur.

-Hastanede yatırılarak tedavi edilen hastalar, taburculuklarından hemen sonra verem savaşı dispanserlerine başvurmakla sorumludur.

Toplum Sağlığına Katkı

-Hastalar, kendilerinde verem belirtileri görüldüğünde, toplum sağlığı ve diğer insanların korunması için, sağlık kurum ve kuruluşlarına başvurmakla sorumludur.

-Hastalar, temaslılarının belirlenmesi ve ilgili sağlık kuruluşlarına yönlendirilerek gerekli kontrollerinin yapılması konusunda yardımcı olmakla sorumludur.

-Hastalar, sağlık görevlileri ve diğer hastaların haklarına saygı göstermekle sorumludur.

Dayanışma

-Hastalar, diğer hastalarla dayanışma içerisinde toplum sağlığına katkıda bulunmak için hep birlikte hareket edebilme bilincinde olmalıdır.

-Hastalar, tedavi sırasında edindikleri bilgi ve deneyimleri paylaşma ve verem konusunda toplumun farkındalığını artırmayı temin için bu deneyimleri diğerlerine aktarmak bilincinde olmalıdır.

-Hastalar, toplumda veremi yok etmeyi amaçlayan hareketlere katılma bilincinde olmalıdır.

Hukuki Sorumluluklar

-Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 119/120. maddeleri gereğince hastaların sorumluluklarını yerine getirmemeleri söz konusu kanuna muhalefet olarak değerlendirilir ve adli makamlarca gereken işlemler yapılır.

''Hekimle Hasta Arasındaki Uyum Önemli''

Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı (RSHM) Moleküler Mikrobiyoloji Araştırma ve Uygulama Laboratuvarı Şefi Prof. Dr. Rıza Durmaz, Türkiye'de son 7 yılda veremle savaşta önemli mesafeler kat edildiğini bildirdi.

Türkiye'de verem hastalığında yeni olgu sayısının dünya ve Avrupa ortalamasının altında olduğunu anlatan Durmaz, ''Veremle savaşta izlenen politika sayesinde artık ülkemizde dirençli vakaya az rastlanıyor. Bu konuda çok başarılı bir noktadayız. Çoklu ilaca dirençli vakaların oranı yüzde 1'e düştü. Bu da tanı ve tedavinin gerektiği gibi uygulanmasından kaynaklanıyor'' bilgisini aktardı.

Sağlık Bakanlığının düzenlemesiyle verem hastalığı ile ilgili ülke genelinde tanı ve tedaviyle ilgili belirli bir standardın yakalanabileceğine dikkati çeken Durmaz, ''Diyarbakır'daki bir hasta ile Ankara'daki hastaya aynı standart tanı ve tedavi uygulanması mümkün olacak'' dedi.

Verem tedavisinde hasta ile hekim arasındaki uyumun büyük önem taşıdığını kaydeden Durmaz, ''Hastanın hem haklarını, hem de sorumluluklarını bilmesi tedavinin başarısında önemli bir etken. Çünkü verem uzun soluklu bir tedavi ve hastanın sorumluluğu diğer hastalıklara oranla daha yüksek. Hastanın, tedavinin başarıya ulaşmasında sağlık personeline yardımcı olması şart'' diye konuştu.