• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Önleme

Nedir

Akut Karaciğer Yetmezliği

Akut karaciğer yetmezliği karaciğerin işlevini kısa bir süre içerisinde kaybetmesi halinde ortaya çıkar. Genellikle karaciğer yetmezliği yıllar süren yavaş bir ilerleme gösterir. Buna karşılık akut karaciğer yetmezliği birkaç gün içerisinde oluşabilir.

Akut karaciğer yetmezliği beyin basıncında artış ve aşırı kanama gibi bazı sağlık sorunlarına neden olabilir. Akut karaciğer yetmezliğinin diğer bir adı ani karaciğer yetmezliğidir.

Akut karaciğer yetmezliği hastanın hastaneye yatırılmasını gerektiren tıbbi bir acil vakadır. Akut karaciğer yetmezliğine neden olan bazı sağlık sorunları uygun tedavi yöntemleriyle iyileştirilebilir. Buna karşın birçok durumda akut karaciğer yetmezliğine karşı tek tedavi yöntemi karaciğer naklidir. 

Belirtileri

Belirtileri

Akut karaciğer yetmezliğinin belirtileri şunlardır:

• Cilt ve göz renginde sararma (sarılık)
• Karnın sağ üst bölgesinde hassasiyet
• Mide bulantısı
• Kusma
• Genel bir halsizlik
• Odaklanma zorluğu
• Zihin bulanıklığı veya kafa karışıklığı  
• Uyku eğilimi
• Kas titremesi

Tıbbi yardım gerektiren durumlar

Akut karaciğer yetmezliği sağlıklı kişilerde kısa süre içerisinde gelişebilir ve hasta için hayati tehlike oluşturabilir. Eğer sizde veya çevrenizdeki bir kişide ciltte ve göz renginde sararma, karnın üst bölgesinde hassasiyet ve ruh halinde alışılmamış değişiklikler gibi belirtiler görülüyorsa derhal tıbbi yardım alın.

Sebepleri

Sebepleri

Akut karaciğer yetmezliği karaciğer hücrelerinin önemli ölçüde zarar görmesi ve karaciğerin işlevini yerine getirememesi durumunda ortaya çıkar. Akut karaciğer yetmezliğinin birçok olası nedeni bulunur. Bu nedenlerden bazıları şunlardır:

• Yüksek dozda ağrı kesici alımı. Asetominofen gibi bazı ağrı kesicilerin yüksek dozlarda tüketimi akut karaciğer yetmezliklerinin en yaygın nedenlerindendir. Akut karaciğer yetmezliği özellikle kronik karaciğer yetmezliği olan kişilerde ağrı kesici ilaçların bir seferde fazla miktarlarda alınması veya az miktarlardada da olsa birkaç gün boyunca her gün alınması sonucu oluşabilir. 
• Reçeteli ilaçlar. Antibiyotikler, steroid hormonu içermeyen iltihap sökücü ilaçlar ve sara hastalığı tedavisinde kullanılan antikonvülsan ilaçlar gibi bazı reçeteli ilaçlar akut karaciğer yetmezliğine yol açabilir.
• Bitkisel takviyeler. Kava biberi, deniz üzümü, takke çiçeği ve yarpuz gibi bazı bitkisel ilaçlar ve takviyeler akut karaciğer yetmezliğiyle ilişkilendirilmiştir.
• Hepatit ve diğer virüsler. Hepatit A, hepatit B ve hepatit E akut karaciğer yetmezliğine neden olabilir. Akut karaciğer yetmezliğine yol açan diğer virüsler arasında uçuğa neden olan insan herpes virüsü, sitomegalovirüs ve herpes simpleks virüsü yer alır.  
• Toksinler. Bazen yenilebilen türleriyle karıştırılan zehirli yabani köygöçüren mantarı akut karaciğer yetmezliğine neden olabilen toksinler arasında yer alır.
• Oto bağışıklık rahatsızlıkları. Karaciğer yetmezliği, bağışıklık sisteminin karaciğer hücrelerine saldırmasına, karaciğerde iltihaplanma ve yaralanmalara neden olmasına yol açan bağışıklık sistemi hepatitine bağlı ortaya çıkabilir. 
• Karaciğer damarlarını etkileyen rahatsızlıklar. Karaciğer damarlarında tıkanmalara neden olan damar rahatsızlıkları akut karaciğer yetmezliğine yol açabilir. Bu rahatsızlıklar arasında kapısal damarlarda kan pıhtılaşması, tıkanan karaciğerden damarların kan sızdırması biçiminde görülen Budd-Chiari sendromu ve yüksek doz kemoterapi sonrası ortaya çıkan venookluzif hastalık yer alır.
• Metabolik rahatsızlıklar. Wilson rahatsızlığı, hamilelikte gözlenen akut yağlı karaciğer ve Reye sendromu gibi nadir gözlemlenen metabolik rahatsızlıklar seyrek olarak akut karaciğer yetmezliğine neden olabilir.
• Kanser. Karaciğerde başlayan veya vücudun diğer bölgelerinden karaciğere yayılan kanser karaciğerde yetmezliğe neden olabilir.

Birçok akut karaciğer yetmezliği vakasının belli bir nedeni yoktur.

Komplikasyonları

Komplikasyonları

Akut karaciğer yetmezliği çoğu kez bazı sağlık sorunlarına neden olur. Bu sağlık sorunları şunlardır:

• Beyin sıvısında artış (beyin zarı ödemi). Beyin sıvısındaki artış beyinde basınç oluşturur ve bu durum da beyin dokusunun olağan yerinden oynamasına (herniyasyon) yol açar. Beyin zarı ödemi beyni oksijensiz bırakabilir.  
• Pıhtılaşma bozukluğu. Sorunlu bir karaciğer kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan pıhtılaşma faktörünü yeterli miktarda üretemez. Kan hızla pıhtılaşamadığı için mide-bağırsak yolu ve diğer bölgelerde ülsere bağlı olarak oluşan kanamaların kontrol altına alınması zorlaşır.    
• Enfeksiyonlar. Akut karaciğer yetmezliği bulunan kişilerin özellikle kan, solunum yolu ve idrar yolunda enfeksiyon oluşma riski artış gösterir. 
• Böbrek yetmezliği. Özellikle karaciğer ve böbreklere zarar veren yüksek dozda ağrı kesici alma sonucu karaciğer yetmezliklerini takiben böbrek yetmezlikleri ortaya çıkabilir.

Muayenesi

Muayene

Doktorunuz akut karaciğer yetmezliğinden şüpheleniyorsa tedavi için hastaneye yatmanız gerekebilir. Akut karaciğer yetmezliği bulunan hastaların birçoğu yoğun bakım ünitesinde tedavi görür.

Doktorunuzun size sorabileceği sorular

Doktorunuz akut karaciğer yetmezliğinin nedenini bulabilmek için size ve aile bireylerine bazı sorular soracaktır. Bunlar:

• Belirtileri ilk ne zaman gözlemlemeye başladınız?
• Hangi reçeteli ilaçları kullanıyorsunuz?
• Hangi reçetesiz ilaçları kullanıyorsunuz?
• Hangi bitkisel takviyeleri alıyorsunuz?
• Uyuşturucu kullanıyor musunuz?
• Daha önce size hepatit teşhisi konuldu mu?
• Depresyon veya intihar eğilimi gibi ruhsal sorunlarınız oldu mu?
• Ne kadar alkol tüketiyorsunuz?

Doktorunuza sorabileceğiniz sorular

Size veya çevrenizdeki birine akut karaciğer yetmezliği teşhisi konulması halinde doktorunuza sorabileceğiniz sorular: 

• Akut karaciğer yetmezliğimin nedeni nedir?
• Akut karaciğer rahatsızlığımın iyileştirilme olasılığı nedir?
• Akut karaciğer yetmezliğine karşı tedavi yöntemleri nelerdir?
• Karaciğer nakline ihtiyacım var mı?
• Hastanenizde karaciğer nakil ünitesi var mı?
• Karaciğer nakli için başka bir hastaneye transfer olmak gerekiyor mu?

Testleri

Testleri

Akut karaciğer yetmezliğinin teşhisi için yapılan test ve yöntemler: 

• Kan testleri. Karaciğerinizin ne kadar sağlıklı işlediğini belirlemek için yapılan kan testleri arasında kanın pıhtılaşma süresini ölçen protrombin zaman testi yer alabilir. Eğer akut karaciğer yetmezliğiniz varsa kanınız gerektiği kadar hızlı pıhtılaşmaz.
• Karaciğer dokusunun incelenmesi. Doktorunuz karaciğerinizden ufak bir parça almak isteyebilir (karaciğer biyopsisi). Karaciğer doku testleri doktorunuzun karaciğerinizdeki sorunu anlamasına yardımcı olur. Akut karaciğer yetmezliği hastalarında olduğu gibi biyopsi süresince kanama riski olan kişiler için doktorlar transjuguler karaciğer biyopsisi uygular. Bu süreçte boynun sağ tarafında ufak bir kesik açılır ve ince bir boru (sonda) geniş boyun damarından ve kalpten geçerek karaciğerdeki damara doğru uzatılır. Ardından doktorunuz bu ince borudan aşağıya bir iğne uzatır ve karaciğerden bir doku örneği alır. 

Tedavisi

Tedavisi

Akut karaciğer yetmezliği hastaları yoğun bakım ünitesinde tedavi edilir. Akut karaciğer yetmezliği tedavileri şunları içerir:

• Zehirlenme etkisini yok edecek ilaçlar. Yüksek dozda ağrı kesici alımı veya mantar zehirlenmesine bağlı ortaya çıkan akut karaciğer yetmezliği, toksinlerin etkisini yok edecek ilaçlarla tedavi edilir.
• Beyindeki fazla sıvının boşaltılması. Akut karaciğer yetmezliğinin neden olduğu beyin zarı ödemi beyindeki basıncı artırır. İlaç tedavileri beyinde artış gösteren sıvının azaltılmasına yardımcı olur.
• Enfeksiyon taraması. Sağlık ekibiniz enfeksiyon riskine karşı test edilmek üzere sizden düzenli olarak kan ve idrar örnekleri alır. Eğer doktorunuz enfeksiyondan şüphelenirse size tedavi için bazı ilaçlar verebilir.  
• Aşırı kanamaların önlenmesi . Akut karaciğer yetmezliği olan kişilerin mide-bağırsak yolunda çoğu kez ülser oluşur. Doktorunuz kanama riskini azaltmak için size bazı ilaçlar verecektir. Eğer fazla kan kaybederseniz kan nakline ihtiyacınız olabilir. 
• Karaciğer nakli. Akut karaciğer yetmezliği birçok durumda iyileştirilemez ve böyle durumlarda hasta için tek tedavi yöntemi karaciğer naklidir. Karaciğer nakli sırasında cerrah, hasar gören karaciğeri çıkarır ve donörden alınan sağlıklı karaciğerle değiştirir.

Önleme

Önleme

Karaciğer sağlığınıza dikkat ederek akut karaciğer yetmezliği riskinizi azaltın. Aşağıdaki önlemleri deneyin:

• İlaçların üzerindeki talimatlara uyun. Eğer ağrı kesici ve diğer ilaçları kullanıyorsanız, ilaç prospektüsünde belirtilen kullanım şekli ve dozuna uyun. İlacı aşırı miktarda tüketmeyin.
• Kullandığınız ilaçları doktorunuza söyleyin. Kullandığınız reçetesiz veya bitkisel ilaçlar konusunda doktorunuzu bilgilendirin. Bu tür ilaçlar, kullanmakta olduğunuz reçeteli ilaçların etkisini değiştirebilir. 
• Alkol tüketimini azaltın veya kesin. Alkol tüketiminizi sınırlayın. Kadınlar günde bir ve erkekler de günde iki dubleden fazla alkol almamalıdır.
• Riskli davranışlardan kaçının. Yasadışı damar içi ilaçlar kullanıyorsanız yardım alın. İlaç enjekte edilen iğneleri paylaşmayın. Seks esnasında prezervatif kullanın. Dövme veya pirsing yaptırmak istiyorsanız seçtiğiniz dükkanın temiz ve güvenli bir yer olmasına dikkat edin.
• Aşı olun. Hepatit kapma riskiniz yüksekse, daha önce herhangi bir hepatit enfeksiyonuna yakalandıysanız veya kronik karaciğer rahatsızlığınız varsa doktorunuzla hepatit B aşısı hakkında konuşun. Ayrıca hepatit A rahatsızlığına karşı da bir aşı bulunur.
• Diğer insanların kanı veya vücut sıvılarıyla temastan kaçının. Hepatit virüsleri enfeksiyonlu kişilerin kullandığı iğnelerden veya kanın ve vücut sıvılarının tamamen temizlenememesi sonucu yayılabilir. Ayrıca enfeksiyonlu kişilerle aynı tıraş bıçağını veya diş fırçasını kullanmak da enfeksiyonun yayılma riskini artırır. 
• Sprey temizleyicilere dikkat edin. Sprey temizleyiciler kullanırken odayı havalandırmaya ve ağız ve burnunuzu kapatıcı maske kullanmaya özen gösterin. Böcek ilacı, mantar ilacı, boya ve diğer toksik kimyasalları spreylerken de benzer koruyucu önlemleri alın. Ayrıca sprey temizleyiciler üzerinde belirtilen talimatlara uyun. 
• Cildinizi kimyasallardan koruyun. Böcek ilacı veya diğer toksik kimyasalları kullanırken cildinizi eldiven, uzun kollu kıyafet, şapka ve maskeyle kapatın.
• Sağlıklı beslenin. Çeşitli meyve ve sebzelerden oluşan bir beslenme uygulayın ve yağ oranı yüksek gıdalardan mümkün olduğunca uzak durun.
• Sağlıklı kilonuzu koruyun. Obezite, yağlı karaciğer, hepatit ve siroz gibi hastalıkları içerebilen alkolik nitelikte olmayan yağlı karaciğer rahatsızlığına yol açar.