• İçindekiler
• Nedir
• Sebebleri
• Belirtileri
• Teşhisi
• Tedavisi
• Komplikasyonları

Nedir

Akut Solunum Sıkıntısı Sendromu (Akut Solunum Sendromu)

Akut solunum sıkıntısı sendromu, akciğerin kandan hava alıp verdiği noktada, fonksiyonunu uygun olarak yerine getiremeyecek şekilde zarar görmesi durumunda aniden ortaya çıkan ve hayatı tehdit eden bir hastalıktır.

Doktorlar bu sendromu, ilk olarak 1967 yılında, ani solunum problemleri ve akciğer yetmezliği rahatsızlığı bulunan 12 kişinin tedavisi sırasında buldular. Bu hastaların hepsinin göğüs röntgenlerinde de benzer parçalı lekeler görüldü.

Bu hastalık, ilk olarak yetişkin solunum sıkıntısı sendromu olarak adlandırıldı. Bununla, söz konusu sendromun bebeklerde görülen benzer türdeki akciğer rahatsızlıklarıyla karıştırılmaması hedefleniyordu. Fakat sendrom, 1 yaş ve üzeri çocukları da etkilediği için, artık sadece akut solunum sıkıntısı sendromu olarak adlandırılıyor. Akut kavramı, aniden veya yeni ortaya çıkan anlamına gelmektedir.

Akut solunum sıkıntısı sendromu, akut akciğer yaralanması sendromu, akciğer ödemi gibi isimlerle de bilinir. Geçmişte akciğer tutulması ve akciğer şoku olarak da adlandırılmaktaydı.

Sebebleri

Akut solunum sıkıntısı sendromunun nedeni nedir?

Akut solunum sıkıntısı sendromu, akciğerlerin birinde veya her ikisinde birden, küçük kan damarlarındaki bir yaralanma ya da ağır bir iltihaplanma sonucunda ortaya çıkar. Bu durumda, akciğerin havayla dolaması mümkün olmaz ve kan dolaşımına yeteri kadar oksijen iletemez.

Akciğerdeki hasar doğrudan veya dolaylı olabilir.

Akciğere doğrudan hasar veren ve muhtemel akut solunum sıkıntısına neden olan durumlar şunlardır:

• Duman veya zehirli bir kimyasalın solunması
• Kusarken mide içeriğinin akciğere kaçması (aspirasyon)
• Yakın dövüş
• Zatürre
• Ağır solunum sendromu (SARS) -bir tür akciğer enfeksiyonu

Dolaylı olarak akciğer hasarlarına yol açan ve muhtemel akut solunum sıkıntısı sendromuna neden olan durumlar şunlardır:

• Bakteriyel kan enfeksiyonu (sepsis)
• Aşırı dozda ilaç kullanımı
• Çok fazla kan nakli
• Kalp-akciğer baypası
• Pankreas enfeksiyonu veya tahriş olması
• Travmatik yaralanmalardan dolayı aşırı kanama (bir trafik kazasında olduğu gibi)
• Göğüs veya başa alınan ağır darbe

Akut solunum sıkıntısı sendromuyla bağlantılı en yaygın durumlar sepsis, travmatik yaralanmalar ve zatürre gibi akciğer enfeksiyonlarıdır. Bununla beraber, bu belirtilerin gürüldüğü herkeste, akut solunum sıkıntısı sendromu meydana gelmeyebilir. Doktorlar, bu sendromun neden bazı kişilerde görülüp bazılarında görülmediğini henüz tam olarak bilmemektedirler.

Belirtileri

Akut solunum sıkıntısı sendromunun belirtileri nelerdir?

Akut solunum sıkıntısı sendromunun belirtileri, akciğerde hasara neden olan olayın hemen sonrasında görülebilir, ancak genellikle saatler veya günler sonra ortaya çıkar.

Akut solunum sıkıntısı sendromu üç aşama ve belirti ile tanımlanır.

• Hızlı nefes alma
• Ciğerlerinize yeterince hava çekememe hissi
• Organ yetmezliği ve hızlı kalp atışı, düzensiz kalp ritmi, zihin bulanıklığı ve aşırı yorgunluk

Akut solunum sıkıntısı sendromuna neden olan olaya bağlı olarak, başka belirtiler de ortaya çıkabilir. Mesela sendroma neden olan şey zatürre ise, belirtiler göğüs ağrısı ve ateş şeklinde kendini gösterir.

Akut solunum sıkıntısı sendromu, bir tıbbi acil durumdur. Sizde bu sendroma ait belirtiler bulunuyorsa, acil servisi arayın. Çünkü ağır oksijen kaybı, hiçbir tedavi yapılamadan ölüme yol açabilir.

Teşhisi

Akut solunum sıkıntısı sendromu nasıl teşhis edilir?

Bu sendromu tam olarak teşhis edebilecek bir test yoktur. Doktor, steteskop kullanarak kalbinizi ve ciğerlerinizi dinleyerek fiziki bir muayene gerçekleştirecektir. Eğer sizde bu sendrom varsa, doktorunuz ıslık veya hırıltı şeklinde anormal nefes alma sesleri duyacaktır.

Kanınızdaki oksijen seviyesinde azalma olursa, deri ve dudaklarınız mavimsi bir renk alacaktır. Kanınızdaki oksijen seviyesinin ölçülmesi için, bir arter kan gazı testi yapılır. Kandaki oksijen seviyesinin düşmesi, akut solunum sıkıntısı sendromunun bir işareti olabilir.

Akut solunum sıkıntısı sendromunun teşhisine yardımcı olması için yapılabilecek diğer testler şunlardır:

• Akciğerlerinizdeki hava keselerinde sıvı kontrolü için göğüs röntgeni
• Herhangi bir kan enfeksiyonu olup olmadığını görmek için tam kan sayımı ve diğer kan testleri
• Ciğerlerinizde bakteri veya mantar bulunup bulunmadığına bakmak için tükürük kültür testi
• Ciğerlerinizde sıvı, zatürre işaretleri veya başka akciğer problemleri bulunup bulunmadığına bakmak üzere akciğer BT taraması

Kalp yetmezliği ihtimalini elemek için, kalple ilgili testler de yapılabilir. Kalp yetmezliği, akciğerde sıvı birikmesine neden olur.

Tedavisi

Akut solunum sıkıntısı sendromu nasıl tedavi edilir?

Akut solunum sıkıntısı sendromu yaşayan kişilerin çoğu, ağır hasta olarak değerlendirilirler ve halihazırda hastanededirler. Bu hastalar, hastanelerin yoğun bakım ünitelerinde tedavi edilirler.

Akut solunum sıkıntısı sendromu için belli bir tedavi bulunmamaktadır. Tedavinin amacı, solunumu desteklemek ve hastanın akciğerlerin iyileşmesini sağlamaktır. Bunun için solunum cihazı ve oksijen destekleyicileri kullanılır. Araştırmacılar, hastalara oksijen sağlamanın yeni yolları üzerinde çalışmalar yürütmeye devam ediyorlar. Yürütülen bir çalışma, mekanik vantilatörlerden küçük miktarlarda solunan havanın ölüm oranlarını düşürdüğünü ve hastalara makineye bağımlı olmadan daha fazla zaman geçirme imkanı sağladığını tespit etti.

Akut solunum sıkıntısı sendromunun altında yatan nedenlerin tedavisi önemlidir. Örneğin, söz konusu neden bir bakteri enfeksiyonu olduğunda, antibiyotik tavsiye edilecektir.

Hastaya aynı zamanda damardan sıvı ve besin verilecektir. Akciğerde sıvı birikmesinin önlenmesi için sıvı dengesi de dikkatli bir şekilde izlenecektir.

Komplikasyonları

Akut solunum sıkıntısı hastaları için başka olasılıklar

Doktorlar nedenini tam olarak bilmeseler de, akut solunum sıkıntısı sendromu hastalarının hayatta kalma oranı son yıllarda artış gösterdi. Bazı hastalar, bu sendromdan tamamen kurtulmaktadırlar. Bazıları ise, uzun süren akciğer hasarları ve uzun vadeli solunum problemleriyle yaşamaya devam etmektedir.

Aşağıdaki faktörler, hastalık sürecinin ağır seyri ile ilişkilendirilmiştir:

• Aktif kanser
• İleri yaş
• Bakteriyel kan enfeksiyonu (sepsis)
• Afrika kökenli olmak
• Uzun dönemli aşırı alkol tüketimi
• Uzun süreli karaciğer hastalığı
• HIV enfeksiyonu
• Çoklu organ yetmezlikleri
• Organ nakli

Akut solunum sıkıntısı sendromu hastalarının iyileşmesi aylar, hatta yıllar sürebilir. Bazı hastalar, solunum cihazına girdikten sonra bitkin ve zayıf düşerler. Hastaneden eve geldikten sonra da aşırı nefes darlığı yaşamaya devam ederler. Akciğer rehabilitasyonu iyileşme sürecinin önemli bir parçasıdır. Bu terapi, hastalara akciğer alıştırmalarını nasıl yapacaklarını ve tekrar nasıl aktif hale geleceklerini öğretir. Destek grupları ve danışmanlık da yardımcı olabilir.