• İçindekiler
• Nedir
• Sebepler
• Belirtiler
• Tedavi
• Önleme

Nedir

Nedir?

Anafilaksi, vücudunuzun daha önceki bir maruz kalma nedeniyle hassaslaştığı bir maddeye maruz kaldığı zaman ortaya çıkan ani, şiddetli bir alerjik reaksiyondur.

Hayati tehlikesi bulunan reaksiyon kan ve vücut doklarında, histamin de dahil, bazı kimyasalların salınmasına yol açar. Bu kimyasallar, kan damarlarını genişletir,  tansiyonu düşürür ve kan damarlarının sıvı sızdırmasına neden olarak, özellikle yüz ve boğazda kurdeşen ve şişmeye yol açar. Kimyasallar ayrıca akciğerlere de etkiyerek astımlı bir reaksiyona neden olur, bu akciğerlerdeki solunum yollarının tıkanmasına ve solunumun çok zorlaşmasına neden olur.

Bazı durumlarda, anaflaksi sadece kurdeşen ve kaşıntı gibi hafif belirtiler gösterebilir. Ama ölümcül olabilir. Tansiyon ciddi oranda düşebilir ve bilinç kaybına yol açabilir. Boğaz ve solunum yollarının şişmesi,nefes alma, konuşma ve yutmada zorluklara neden olabilir. Anafilaksi tıbbi bir acil durumdur.

 

Sebepler

Sebepleri

Teorik olarak, hemen hemen her bir madde anafilaksiye neden olabilir.

Ancak, en yaygın anafilaktik şok nedenleri şunlardır:

• Fıstık benzeri yiyecekler
• Badem, ceviz, fındık, Brezilya cevizi ve kaju fıstığı gibi ağaç yemişleri
• Kabuklu deniz hayvanları, özellikle de karides ve ıstakoz
• Süt ürünleri
• Yumurta
• Arı, yaban arısı, karınca gibi böcek sokmaları
• Lateks
• İlaçlar

Anafilaksinin daha az yaygın sebepleri şunlardır:

• Alerjiye neden olan gıda tüketimi sonrası egzersiz.

Anafilaksi genellikle alerjene maruz kaldıktan birkaç dakika sonra ortaya çıkar ve bu neredeyse hiçbir zaman iki saati geçmez. En şiddetli vakalarsa maruz kaldıktan sadece 10 dakika sonra ölümcül olabilir. Bazen belirtiler kaybolur ve daha sonra geri gelir.

Hasta zamanında hastaneye yetiştirilirse, bir epinefrin (adrenalin) enjeksiyonu dolaşıma yardımcı olmak için kan damarlarını daraltarak, yüz ve boğaz çevresindeki şişmeyi durdurur ve akciğerlerdeki hava yollarının açılması için düz kasları gevşetir. Anafilaksi çok hızlı gelişebildiği için ilk reaksiyon belirtileri ciddiye alınmalıdır. Reaksiyonun ne kadar ciddi olabileceğini görmek için beklemeyin: Hemen acil yardımı (112) arayın. Acil tedavi tam olarak iyileşme sağlayabilir.

Belirtiler

Belirtileri

Anafilaksi genellikle alerjene maruz kaldıktan sonra iki dakika içinde gözler ya da yüzde şiddetli kaşınmayla başlar ve bunu aşağıdaki belirtiler takip eder:

• Boğaz, dudaklar ve dilin şişmesi.
• Boğazın şişmesi ve solunum yollarının daralması nedeniyle nefes almada zorluk.
• Yutma güçlüğü.
• Kurdeşen.
• Deride genel kızarıklık (kırmızılık ve sıcaklık).
• Karın krampları ve mide bulantısı.
• Yüksek kalp hızı.
• Ani halsizlik.
• Tansiyonun düşmesi.
• Kusma veya ishal.
• Vücudun tamamında şişlik.
• Şok.
• Bilinç kaybı.

Tedavi

Tedavisi

Evde Tedavi:

Şiddetli reaksiyonları evde tedavi etmeye ya da evde beklemeye teşebbüs etmeyin. Derhal en yakın acil servise gidin ya da bir ambulans çağırın.

Ambulans için beklerken sakin olmaya çalışın.

• Reaksiyonun nedenini belirleyebilirseniz, daha fazla maruz kalmasını önleyin.
• Zorlanmadan yutabiliyorsanız bir antihistaminik (1-2 tablet veya kapsül difenhidramin) alın.
• Hırıltı veya nefes almada zorluk yaşıyorsanız, varsa, Albuterol veya epinefrin gibi bir inhale bronkodilatör kullanın. Bu solunan ilaçlar solunum yolunu genişletir.
• Sersem veya halsiz hissediyorsanız, uzanın ve beyninize kan akışına yardımcı olmak için bacaklarınızı başınızdan daha yukarıya kaldırın.
• Bir epinefrin kiti verildiyse, talimatlara uygun şekilde kendinize enjekte edin ya da bunu başkasına yaptırın. Kit önceden ölçülmüş bir doz epinefrin içerir, bu reçeteli ilaç en ciddi anafilaksi belirtilerini hızla tersine çevirir.
• Tanık olanlar bilinci kaybolmuş ve solunumu durmuş ya da nabzı atmayan birine Yapay Solunum ve Kalp Masajı (CPR) uygulamalıdır.

Eğer mümkünse, siz ya da arkadaşlarınız tıbbi personele hangi ilaçları aldığınızı ve alerji geçmişinizi anlatmak için hazırlıklı olmalısınız.

Tıbbi Tedavi

Acil serviste ilk öncelik, solunum yolunu korumak ve normal tansiyonu sürdürmektir.

Acil servis ekibi solunum yolunuzun açık olduğundan ve yeteri kadar oksijen aldığınızdan emin olacak.

• Oksijen, tüplerle burun içine veya yüz maskesiyle verilebilir.
• Ciddi solunum sıkıntısı varsa mekanik ventilasyon gerekebilir. Bu durumda, solunum yolunu açık tutmak için bir tüp ağız yoluyla hava geçitlerine yerleştirilir. Tüp akciğere doğrudan oksijen sağlayan bir ventilatöre bağlıdır.
• Nadir durumlarda, bir hava yolu açmak için basit bir ameliyat yapılır.

Tansiyon tehlikeli derecede düşükse, tansiyonu artırıcı ilaçlar verilecektir.

• Bir damar yolu açılabilir.
• Bu damar yolu, tansiyonu artırmak için tuz çözeltisi vermek amacıyla kullanılır.
• Bu damar yolu aynı zamanda ilaç vermek için de kullanılabilir.

İleri izleme ve tedavi için hastaneye yatış gerekebilir.

Önleme

Önleme

Ciddi alerjik reaksiyonlarla ilgili sorunları önlemek için:

• Sizin veya çocuğunuzun ciddi bir alerjik reaksiyonu varsa, doktorunuzla bir alerji kiti reçete etmesi için konuşun.
• Eğer alerjik bir reaksiyonunuz varsa, başkalarını alerjileriniz için uyaracak bir tıbbi künye takın.
• Eğer bir ilaç alerjiniz olduğunu biliyorsanız, herhangi yeni bir doktor sizin için bir ilaç yazmadan önce onu alerji hakkında bilgilendirin.
• Eğer bir böcek ısırması veya sokmasına ciddi bir alerjik tepki gösterdiyseniz, o böcekten uzak durun.
• Doktorunuzla alerji iğneleri (immünoterapi) konusunda konuşun. Alerji iğneleri belirtileri azaltabilir.

Mevsimsel ya da yıl boyunca görülen alerjik reaksiyonları önlemek için:

• Açık hava alerjenlerine maruz kalmayı kontrol altına alın. Alerji mevsimi süresince dışarıda geçirdiğiniz zamanı sınırlayın. Bu, belirtilerinizi kontrol etmek için iyi bir yaklaşım olabilir. Mevsimsel alerjiniz varsa:
• Polen ve küf sezonunu sırasında, tatilinizi bu maddelerin daha az bulunduğu bir yerde yapmayı düşünün.
• Düzenli egzersiz yapın. Egzersiz, burun tıkanıklığını hafifletmek için doğal bir yol olan adrenalin üretir. Ancak, açık havada egzersiz yapmak aynı zamanda daha fazla polen ve küf sporlarına maruz kalmanıza neden olabilir.
• Kapalı alan alerjenlerine maruz kalmayı kontrol altına alın. Yeni, iki ya da üç bölmeli pencerelerle ve daha fazla izolasyonla yapılan enerji tasarruflu evler alerjenlerin yanı sıra ısıyı da içeride tutar.
• Yüksek Verimlilikte Partikül Tutucu Hava (HEPA) Filtresi olan bir klima veya hava temizleyici kullanın.
• Evi havalandırın ve kuru kalmasını sağlayın. Nem seviyesini %50''nin altında tutun. Nemli havalarda nem alıcı kullanın.
• Haftada 1 ila 2 kez toz alın ve elektrik süpürgesiyle temizlik yapın. Toz, akar parçacıklarını ve polenleri toplayan HEPA filtreli bir elektrik süpürgesi kullanın. Standart kağıt torba filtreler alerjenlerin odaya geri kaçmasına izin verebilir.
• Toz tutan halı, döşemeli mobilya, ağır perdeler kullanmayın. Vakumlama toz akarlarını toplamaz. Kilim ve duvardan duvara halıları kaldırın. Bu tedbir ve ailenizi nasıl etkileyeceğiyle ilgili olarak ailenizle konuşun. Kalın perde ve jaluzileri, rulo güneşlik ya da yıkanabilir perdelerle değiştirin.
• Yerleri günde bir kez paspasla nemlendirin. Mümkün olduğu kadar fazla tozdan kurtulmak için duvar, tavan, dolap ve mobilya arkalarını haftada bir kez elektrik süpürgesiyle temizleyin.
• Alerjik reaksiyonlar yapabilen sert temizleme solüsyonları yerine, karbonat, madeni yağ, soda veya sirke kullanın.
• Hamamböceklerinden kurtulmak için, gerekirse, bir haşere kontrol hizmetine başvurun. Alerjik astımınız varsa, hamamböcekleri ve ölü böcekler alerjik tepkilere neden olabilir.
• Tütün dumanından ve odun sobalarıyla gazyağlı ısıtıcılardan çıkan dumanlardan kaçının.
• Evde bir evcil hayvan varsa hava menfezlerini kapalı tutun. Bu, ev içinde, özellikle de yatak odasında dolaşan hayvan deri döküntüsü miktarını azaltacaktır.
• Çatılar ya da bodrumlarda sudan hasar görerek sızıntı yapan yerleri tamir ettirin. Bu alanlar küflerin büyüdüğü başlıca yerler olabilir.
• Hayvan deri döküntüsüne maruz kalmayı sınırlayın. Deri döküntüsü, idrar ve kurumuş tükürük (özellikle kediler, aynı zamanda fare gibi küçük hayvanlar) evinize evcil hayvanlar tarafından yayılabilecek genel alerjenlerdir. Kıl genellikle sorun yaratmaz. Alerjiniz şiddetliyse evcil hayvanınız için başka bir ev bulmayı düşünebilirsiniz. Diğer alternatifler şunlardır:
• Evcil hayvanınızı yatak odanızın dışında tutun.
• Hayvanınızı haftada bir kez yıkayın.
• Alerjisi olmayan bir aile üyesinden kum kabını temizlemesini isteyin.
• Gerbil gibi bir hayvanı evinizin dışında bir garaj ya da kulübede kafeste tutun.
• Çocuğunuzun okul personeline alerjisi hakkında bilgi verin. Bu önemlidir çünkü çocuğunuzun bir alerjik reaksiyonu olduğunda okul nasıl yardım edeceğini bilir.

Emzirme alerjileri önleyebilir. Bebeğinizin bağışıklık sistemini güçlendirmek için, mümkünse en az 6 ay emzirin. İlk 6 ay boyunca sadece anne sütüyle beslemek, çocuğunuzun gıda alerjileri geliştirme riskini ya da alerjilerinin şiddetini azaltabilir.