• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Sebepler
• Komplikasyonlar
• Muayene
• Testler
• Tedavi
• Yaşam Tarzı
• Destek

Nedir

Nedir?

Temporal lob nöbetler beynin her iki temporal lobundan kaynaklanan nöbetlerdir.

Temporal loblar duyguları, savaşma ya da kaçma tepkilerini işler ve kısa süreli hafıza için çok önemlidirler. Bir temporal lob nöbetinin bazı belirtileri, öfori, korku, panik ve deja vu gibi ara sıra ortaya çıkan hisler de dahil, bu işlevlerle bağlantılı olabilir.

Temporal lob nöbeti sırasında, bilinciniz kısmen açık olabilir. Temporal lob nöbeti daha şiddetliyse, uyanık gibi görünseniz bile tepkisiz olabilirsiniz. Ayrıca dudaklarınız ve elleriniz tekrarlı hareketler yapabilir.

Temporal lob nöbetleri anatomik bir bozukluk ya da skardan kaynaklanıyor olabilmesine rağmen kesin nedeni genellikle bilinmez.

Temporal lob nöbetleri, nöbet önleyici ilaçlara karşı dirençli olabilir. İlaç tedavisine yanıt vermeyen bazı insanlar için ameliyat bir seçenek olabilir.

Belirtiler

Belirtiler

Bir uyarı olarak temporal lob nöbetinden önce aura olarak bilinen alışılmadık bir his yaşanabilir. Temporal lob nöbetleri olan herkes auraları yaşamaz ve auraları yaşayanlar da bunları hatırlamayabilir. Aura aslında küçük bir nöbetin ta kendisidir. Gözlemlenen bilinci ve tepki verme yeteneğini bozan nöbetin içine yayılmaz. Aura örnekleri şunlardır:

• Ani bir sebepsiz korku hissi
• Deja vu deneyimi (o an yaşanan şeyin daha önce de olduğu hissi)
• Aniden oluşan garip bir koku veya tat
• Karın bölgesinde yükselen bir his

Temporal lob nöbetleri yaşayan insanlar nöbet sırasında kısmen bilinçli kalabilir, ama aynı zamanda etrafında olanların farkında olmaz ve çoğunlukla ne olduğunu hatırlamaz.

Temporal lob nöbeti genellikle 30 saniye ila iki dakika sürer. Temporal lob nöbetlerinin belli başlı özellikleri şunlardır:

• Çevrenin farkında olmama
• Sabit bakma
• Dudak şapırdatma
• Tekrarlanan yutma ya da çiğneme
• Olağandışı parmak hareketleri, toplama hareketi gibi

Temporal lob nöbetinden sonra şunlar olabilir:

• Kısa süreli zihin bulanıklığı ve konuşmakta zorluk çekme
• Nöbet sırasında meydana gelen olayları anımsayamama
• Başkası söyleyene kadar nöbet geçirdiğinin farkında olmama

Aşırı vakalarda, temporal lob nöbeti olarak başlayan şey bir grand mal (tonik-klonik) nöbetine dönüşebilir (çırpınma ve bilinç kaybıyla kendini belli eder).

Ne zaman doktora gitmelisiniz?
Aşağıdaki durumlarda tıbbi destek alın:

• Nöbetler geçirdiğinizi düşünüyorsanız (erken tanı önemlidir)
• Nöbet sayısı veya şiddeti nedensiz olarak önemli ölçüde artarsa
• Yeni nöbet belirtileri ortaya çıktığında

Şu durumlarda acil tıbbi yardım isteyin:

• Nöbet beş dakikadan uzun sürüyorsa
• Nöbet bittikten sonra kişi tamamen ya da her zamanki kadar hızlı düzelmiyorsa
• Ritmik kas kasılmaları veya sarsıntılı hareketler oluşursa ki bu bir grand mal nöbetinin geliştiğini gösteriyor olabilir.

Bir grand mal nöbeti gelişiyor gibi görünürse:

• Acilen tıbbi yardım çağırın.
• Kişiyi nazikçe yan tarafı üzerine çevirin ve başının altına yumuşak bir şey koyun.
• Sıkı bir boyun giysisi varsa gevşetin.
• Ağzına hiçbir şey koymayın. Dil yutulamaz ve ağza konan nesneler ısırılabilir ya da akciğere çekilebilir.
• Kişiyi tutmaya çalışmayın. Tıbbi uyarı bileziği arayın. Acil durumda aranacak bir kişi ya da başka bir bilgi içerebilir.

Sebepler

Sebepler

Temporal lob nöbetlerinin nedeni genellikle bilinmez. Ancak, şunların sonucu olabilirler:

• Travmatik beyin hasarı
• Ensefalit veya menenjit gibi enfeksiyonlar ya da benzer bir enfeksiyon geçmişi
• Temporal lobun bir bölümünde skarlaşmaya (gliozis) neden olan hipokampüs denilen bir süreç
• Beyinde inflamatuar bozukluklar (iltihaplanma)
• Daha önce yaşanan oksijen eksikliği nedeniyle yaralanma
• Beyinde kan damarı malformasyonları
• İnme
• Beyin tümörleri
• Genetik sendromlar

Normal uyanma ve uyku sırasında, beyin hücreleriniz değişen elektriksel aktiviteler üretir. Birçok beyin hücresindeki elektriksel aktivitenin anormal olarak senkronize hale gelmesi, konvülsiyon (çırpınma) veya nöbete yol açabilir. Bu, beynin sadece bir bölümünde gerçekleşirse, sonuç bir parsiyel nöbet olur. Bu, beynin temporal lob olarak bilinen kısmında meydana geldiği zaman, buna temporal lob nöbeti denir.

Komplikasyonlar

Komplikasyonlar

Zamanla, tekrarlanan temporal lob nöbetleri beynin öğrenme ve bellekten sorumlu kısmının küçülmesine neden olabilir. Bu bölgeye hipokampüs denir. Bu bölümdeki beyin hücresi kayıpları, hafıza sorunlarına neden olabilir.

Muayene

Muayene

Öncelikle büyük olasılıkla aile doktorunuza veya bir pratisyen hekime gideceksiniz, daha sonra muhtemelen sinir sistemi hastalıkları konusunda uzmanlaşmış bir doktora (nörolog) yönlendirileceksiniz.

Randevu için hazırlanmakta yarar vardır. Aşağıda randevunuza nasıl hazırlanacağınız ve doktorunuzdan ne bekleyeceğiniz hakkında bazı yardımcı bilgiler sıralanmıştır.

Ne yapabilirsiniz?

• Sizin ya da çocuğunuzun yaşadığı her belirtiyi yazın. Bunlar randevu almanızın nedenleriyle alakasız gibi görünen belirtiler de olabilir. Yaşanan farklı türde nöbetler için özel notlar alın. Örneğin, bazıları sağ taraftan daha çok sol tarafı mı etkiliyor, yoksa tam tersi mi? Bazıları konuşmanızı etkilerken diğerleri etkilemiyor mu?
• Aldığınız ya da çocuğunuzun aldığı bütün ilaçların, vitaminlerin ve takviyelerin ve kullanılan dozların bir listesini yapın. Devam etmediğiniz biri varsa bırakma nedenlerini yazın, yan etkileri yüzünden mi yoksa etkisiz olduğu için mi.
• Aile üyelerinden birinin sizinle birlikte gelmesini isteyin, çünkü randevu boyunca söylenen her şeyi hatırlamak her zaman kolay değildir. Ayrıca, nöbetler sırasında hafıza kaybı olabileceği için, bir gözlemci çoğu zaman nöbetleri yaşayan kişiden daha iyi tanımlayabilir.
• Doktorunuza sormak istediğiniz soruları yazın.

Soracağınız soruların listesini önceden hazırlayarak zamanınızı daha verimli kullanabilirsiniz. Temporal lob nöbeti için doktorunuza sorabileceğiniz bazı temel sorular şunlardır:

• Teşhisiniz epilepsi mi?
• Daha fazla nöbet oluşur mu? Farklı türde nöbetler oluşur mu?
• Ne tür testler gereklidir? Bu testler özel bir hazırlık gerektirir mi?
• Hangi tedavi yöntemleri mevcuttur ve siz hangisini tavsiye edersiniz?
• Tedaviden bekleyebileceğim yan etkiler neler?
• Ameliyat olasılığı var mı?
• Herhangi bir aktivite sınırlaması var mı?
• Verdiğiniz ilaçların genel bir alternatifi var mı?
• Yanımda eve götürebileceğim bir broşür veya çıktı var mı? Tavsiye edeceğiniz web siteleri var mı?

Aklınıza gelen başka sorular olursa sormakta tereddüt etmeyin.

Doktorunuzdan bekleyecekleriniz
Doktorunuz büyük olasılıkla size şunlara benzer birkaç soru soracaktır:

• Bu belirtiler ilk olarak ne zaman başladı?
• Nöbetler öncesinde herhangi olağandışı bir duyum fark ettiniz mi?
• Nöbetler ne kadar sıklıkta ortaya çıkıyor?
• Tipik bir nöbeti tarif edebilir misiniz?
• Nöbetler ne kadar sürüyor?
• Nöbetler, diziler halinde mi ortaya çıkıyor?
• Hepsi aynı mı görünüyor yoksa sizin ya da başkalarının gördüğü farklı nöbet davranışları var mı?
• Siz ya da çocuğunuz hangi ilaçları denedi? Hangi dozlarda kullanıldı?
• Herhangi bir ilaç kombinasyonu denediniz mi?
• Uyku yoksunluğu ya da hastalık gibi herhangi bir nöbet tetikleyici fark ettiniz mi?

Testler

Testler

Tıbbi geçmiş
Doktorunuz, tercihen bir nöbete tanık olmuş birinin yapacağı, ayrıntılı bir nöbet tanımına ihtiyaç duyacaktır, çünkü temporal lob nöbeti yaşayan çoğu insan o sürede olanları hatırlamaz.

Nörolojik muayene
Eğer bir nöbet geçirdiyseniz doktorunuz muhtemelen aşağıdakileri test etmek için bir nörolojik muayene yapacaktır:

• Refleksler
• Kas tonusu
• Kas gücü
• Duyumsal işlev
• Yürüme
• Duruş
• Koordinasyon
• Denge

Ayrıca, düşünme, yargı ve hafızanızı değerlendirmek için sorular sorabilir.

Kan testleri ve taramalar
Nöbetlere neden olabilen ya da tetikleyici olabilen sorunları kontrol etmek için uygun kan testleri istenebilir.

Doktorunuz ayrıca, beyindeki anormallikleri belirlemek için tasarlanmış tarama ya da testler önerebilir.

Elektroensefalografi (EEG). EEG beynin, kafa derisine bağlı elektrotlar tarafından kaydedilen elektriksel aktivitesini gösterir. Epilepsi hastalarının beyin dalga şekillerinde, nöbet geçirmiyorken bile farklılıklar vardır. EEG bazen yaşadığınız nöbet türünü belirlemeye yardımcı olabilir.

Bazı durumlarda, doktorunuz hastanede video-EEG gözlemi yapmayı tavsiye edebilir. Bu, doktorunuzun bir nöbet sırasında gözlediği davranışları EEG paterninizle saniye saniye karşılaştırmasına olanak verir. Bu, doktorunuzun geçirdiğiniz nöbetin türünü belirlemesine, teşhisin doğruluğundan emin olmasına ve en uygun tedavi seçeneklerini tanımlamasına yardım eder.

Manyetik rezonans görüntüleme (MRG). MRI makinesi beynin ayrıntılı görüntülerini üretir. Nöbetler geçiren ve epilepsi hastası olan birçok insanda MRG normal çıksa da, bazı MRG anormallikleri nöbetlerin sebebini bulmak için ipucu sağlayabilir.

Test sırasında, MRI makinesinin içine doğru kayan bir masaya uzanacaksınız. Hassasiyeti artırmak için başınız bir destekle sabitlenecek. Manyetik rezonans görüntüleme testi ağrısızdır, ama bazı insanlar MRG makinesinin kapalı çeyreği içinde klostrofobi (kapalı alan fobisi) yaşayabilir. Bunun sorun olabileceğini düşünüyorsanız, çalışma öncesinde doktorunuza bildirin.

Tek foton emisyonlu bilgisayarlı tomografi (SPECT). Bu tür testler bazen epilepsi ameliyatı için değerlendirilen kişilerde, nöbetin başladığı bölge MRG ya da EEG''de net olmadığı zaman kullanılır. SPECT görüntüleme iki tarama gerektirir, biri nöbet sırasında ve diğeri nöbetin olmadığı bir sırada, birbirinden farklı günlerde yapılırlar. Her iki tarma için de radyoaktif madde enjekte edilir. Daha sonra nöbet sırasında beynin en yüksek aktivite gösteren bölgesini bulmak için, iki tarama bilgisayarda karşılaştırılır. Ortaya çıkan görüntü, daha sonra MR üzerine bindirilir. Bu, nöbetin başladığı olası bölgeye ameliyat planlarken cerrahlara yön göstermesi için EEG bilgisiyle birlikte kullanılır.

Tedavi

Tedavi

İlaçlar
Temporal lob nöbetlerinin tedavisi için sayısız ilaç vardır:

• Karbamazepin
• Fenitoin
• Valproik asit
• Okskarbazepin
• Lamotrijin
• Gabapentin
• Topiramat
• Fenobarbital
• Zonisamid
• Levetirasetam
• Tiagabin
• Pregabalin
• Felbamat
• Lacosamide
• Vigabatrin

Ancak, birçok kişi nöbet kontrolünü sadece ilaçlarla yapmaz; yorgunluk, kilo alma ve baş dönmesi gibi yan etkiler sık görülür. Özellikle, bir ilacın bir tür menenjitle ilişkili olduğuna dair bir uyarı yayımladı. Tedavi seçenekleri hakkında karar verirken doktorunuzla olası yan etkileri hakkında da tartışın.

Ameliyat
Temporal lob epilepsi ameliyatı başarı oranları yüzde 60 ile yüzde 90 arasındadır. Başarı, cerrahi sonuç çalışmalarında tanımlandığı gibi, hiç nöbet yaşamamak ya da çok az yaşamaktır. Ama bu, ilacın bırakılması anlamına gelmez.

Aşağıdaki durumlarda ameliyat bir seçenek olamaz:

• Nöbet beynin hayati fonksiyonları gerçekleştiren bir bölgesinden geliyorsa
• Nöbetler, birden fazla bölgeden kaynaklanıyorsa
• Nöbetlerin çıkış noktası belirlenemiyorsa

Ameliyat için hazırlığa doktorunuzun önceki deneyimleri, başarı oranları ve komplikasyon oranları hakkında konuşmak dahildir. Ayrıca ameliyattan önce ikinci bir uzman görüşü talep etmeyi isteyebilirsiniz.

Ameliyattan önce, şunlara ihtiyacınız olacak:

• Kapsamlı bir değerlendirme
• Beyin MRG taramaları
• Nöbetlerinizin, video kayıtları ve EEG kullanarak hastane tabanlı bir izleme biriminde gözlenmesi

Bazı durumlarda, son olarak temporal lob ameliyatına karar vermeden önce intrakranial elektrotların yerleştirilmesi için bir ameliyat gerekebilir.

Ameliyattan sonra, çoğu insanın nöbetlerin tekrar etmemsi için ilaç almaya devam etmesi gerekebilir. Ancak, başarılı bir ameliyat genellikle dozu azaltabilmek anlamına gelir ve bazı insanların ilacı bırakabilmesi de mümkündür. Nadiren de olsa, ameliyat nörolojik sorunlara yol açabilir. Ameliyatla ilgili son kararı vermeden önce olası riskleri doktorunuzla tartışın.

Radyocerrahi
Araştırmacılar, beynin hasarlı kısmına belirli bir dozda radyasyon gönderebilen Gama Bıçağı kullanılarak yapılan radyocerrahinin kullanımı üzerinde çalışıyor. Bu yöntem halen deneysel kabul ediliyor ve yan etkilerle birlikte nöbet engelleyici etkileri 1-2 yıl gecikebiliyor.

Vagus sinir stimülasyonu
İlaçlar etkisiz olduğunda ya da ciddi yan etkilere neden olduğunda, vagal sinir uyarıcı adı verilen cihaz bir seçenek olabilir. Vagus sinir uyarıcısı, köprücük kemiği altına göğüs içine yerleştirilir. Uyarıcının kabloları boyundaki vagus sinirine bağlanır. Cihaz, ayarlanabilir bir programa göre açılır ve kapanır ve bir mıknatısla aktif hale getirilebilir. Bu cihaz nöbetleri algılamaz. Genellikle iyi tolere edilir, ama ilaçların yerine kullanılmaz.

Gebelik ve nöbetler
Hatırlanması gereken en önemli şey, gebeliği planlamaktır. Nöbetler için ilaç kullanan kadınlar genellikle sağlıklı hamilelikler geçirebilir. Ancak, doğum kusuru riski normalin yaklaşık iki katıdır. Nöbetler, gelişmekte olan bebek için bir risk oluşturur, bu nedenle genellikle gebelik sırasında ilaç almayı bırakmak tavsiye edilmez. Riskleri doktorunuzla tartışın. Hamilelik ilaç seviyelerini değiştirebileceği için, gebelik planı yapmak nöbet yaşayan kadınlar için özellikle önemlidir.

Doğum kusuru riski, nöbet ilacına bağlı olarak değişir ve birden fazla ilaç alan kadınlarda riskin daha yüksek olduğu kabul edilir. Amerikan Nöroloji Akademisi, bebek için riskleri nedeniyle, kadınların gebelik sırasında valproik asit kullanmaktan kaçınmasını öneriyor. Eğer nöbetleriniz başka bir ilaçla yeterince kontrol edilemiyorsa, olası riskleri doktorunuzla tartışın.

Kontrasepsiyon ve nöbet önleyici ilaçlar
Bazı nöbet önleyici ilaçlar oral kontraseptif (doğum kontrol) ilaçların etkinliğini değiştirebilir. Doğum kontrolü yüksek bir öncelikse, ilacınızın kullandığınız oral kontraseptif ilaçla etkileşime girip girmeyeceğini ve başka doğum kontrol formlarının düşünülmesi gerekip gerekmediğini değerlendirmek için doktorunuza danışın.

Yaşam Tarzı

Yaşam tarzı

Belirli aktiviteleri yaparken nöbet geçirmeniz tehlikeli olabilir. Bunlar:

• Yüzme. Eğer suya girerseniz tek başınıza girmeyin ve can yeleği kullanın.
• Yıkanma. Banyoda boğulma riski oluşturabilir. Onun yerine duş alın.
• Yüksek yerlerde çalışma. Nöbet sırasında düşebilirsiniz.
• Bir araba ya da başka bir ekipman kullanmak.

Acil yardım ekibine yardımcı olmak için tıbbi bir bilezik takmayı düşünün. Bilezik, acil durumlarda kiminle iletişime geçileceği, kullandığınız ilaçlar ve ilaç alerjilerinizi belirtmelidir.

Destek

Destek

Kontrol altında olsalar bile nöbetler hayatınızı etkileyebilir. Temporal lob nöbetleri başa çıkma çabasından fazlasını gerektirebilir, çünkü insanlar olağandışı davranışların bir nöbet olabileceğini düşünemeyebilir. Çocuk hastalar, alay konusu olabilir ve durumlarından utanabilir ve sürekli yeni bir nöbet tehdidi altında yaşamak hem çocukları hem yetişkinleri yıldırabilir. Tekrarlanan nöbetler yaşayan insanlarda özsaygı eksikliği, depresyon ve intihar eğilimi artar.

Aynı durumda olan başka insanlarla konuşmak yararlı olabilir. Destek sunmanın yanı sıra, başa çıkmak için sizin düşünmediğiniz tavsiyeler ve ipuçları verebilirler. Nöbet yaşayan çocuk ve yetişkinler ve nöbet yaşayan çocukların ebeveynleri için çevrimiçi forumlar vardır. Ayrıca, doktorunuza bulunduğunuz bölgede bir destek grubu olup olmadığını sorabilirsiniz.