• İçindekiler
• Nedir
• Türler
• İlacınızı Almak
• Yan Etkiler
• Antibiyotik Alerjisi
• Antibiyotik Etkileşimleri
• Antibiyotik Direnci

Nedir

Antibiyotikler modern tıpta en sık reçete edilen ilaçlar arasındadır. Antibiyotikler hastalığı bakterileri öldürerek veya onlara hasar vererek tedavi eder. İlk antibiyotik penisilindi, bir küf kültüründen tesadüfen keşfedilmişti. Bugün, hafif enfeksiyonların yanı sıra yaşamı tehdit eden enfeksiyonları tedavi etmek için 100’ün üzerinde farklı antibiyotik vardır.

Antibiyotiklerin geniş bir enfeksiyon yelpazesinde yararlı olmalarına rağmen, sadece bakteriyel enfeksiyonları tedavi ettiklerini bilmek önemlidir.

Antibiyotikler viral enfeksiyonlara (örneğin soğuk algınlığına) ve mantar enfeksiyonlarına (örneğin saçkırana) karşı yararsızdır. Antibiyotiğin durumunuza uygun olup olmadığını en iyi doktorunuz belirleyebilir.

Türler

100’ün üzerinde antibiyotik olmasına rağmen, çoğunluğu sadece birkaç tür ilaçtan gelir. Bunlar ana antibiyotik sınıflarıdır.

• Penisilin ve amoksilin gibi penisilinler
• Sefaleksin gibi esefalosporinler
• Eritromisin, klaritromisin ve azitromisin gibi makrolitler
• Siprofloksazin, levofloksazin ve ofofloksazin gibi florokinolon
• Kotrikmoksazol ve trimetoprim gibi sulfonamitler
• Tetrasiklin ve doksisiklin gibi tetrasiklinler
• Gentamisin ve topramisin gibi aminoglikozitler

Çoğu antibiyotiğin, ilacı üreten ilaç şirketi tarafından yaratılan 2 ismi, biri ticari biri marka ismi ve antibiyotiğin yapısı veya kimyasal sınıfına dayanan bir jenerik ismi vardır. Marka isimleri büyük harfle yapılır. Sefaleksin ve azitromisin gibi jenerikler büyük harfle yazılmaz.

Her antibiyotik sadece belli enfeksiyon türlerinde etkilidir ve mevcut ilaçlara ihtiyaçlarınızı en iyi doktorunuz karşılaştırabilir. Ayrıca, kişide bir antibiyotik sınıfını eleyecek alerjiler, örneğin doktorunuzun amoksilin reçete etmesini engelleyecek penisilin alerjisi olabilir.

Çoğu antibiyotik kullanma vakasında, doktor enfeksiyonun en olası nedenini temel alan bir antibiyotik seçmelidir. Örneğin, kulak ağrınız varsa doktor kulak enfeksiyonlarına ne tür bakterilerin neden olduğunu bilir. Doktorunuz hangi antibiyotiğin bu tür bakterilerle en iyi savaştığını seçecektir.  Başka bir örnekte, birkaç bakteri daha önceden sağlıklı olan kişilerde zatürre’nin %90’ına neden olur. Zatürre teşhisi konulduysa doktor bu bakterileri öldüren bir antibiyotik seçecektir.

Antibiyotik seçerken başka etmenler de göz önünde bulundurulabilir. İlaç maliyeti, dosaj programı ve yaygın yan etkiler de hesaba katılır. Toplumdaki enfeksiyon düzenleri de düşünülebilir.

Bazı vakalarda, doktorun antibiyotik seçimini yapması için laboratuar testleri kullanılabilir. Gram gibi özel bakteri türleri mikroskop altında bakterileri tanımlamak için kullanılabilir ve hangi bakteri türlerinin enfeksiyona neden olduğunu daraltmaya yardımcı olabilir. Bazı bakteri türleri lekelenir, bazılarıysa lekelenmez. Kültürler de alınabilir. Bu teknikte, enfeksiyonunuzdan bakteriyel bir örnek laboratuarda büyümeye bırakılır. Bakterilerin büyüme şekli veya büyüdüklerinde neye benzedikleri bakteri türlerini tanımlamaya yardımcı olabilir. Kültürler antibiyotik hassasiyetleri belirlemek için test edilebilir. Hassasiyet listesi belli bir tür bakteriyi öldüren antibiyotik listesidir. Bu liste doğru antibiyotiği alıp almadığınızdan emin olmak için kullanılabilir.

Sadece doktorunuz en iyi sınıfı ve kişisel ihtiyaçlarınız için o sınıftan en iyi antibiyotiği seçebilir.

İlacınızı Almak

Antibiyotikleri doğru biçimde almayı öğrenmek önemlidir. Kaç hap almanız ve ne kadar sıklıkta almanız gerektiğini görmek için etiketi okuyun. Ayrıca, eczacınıza ilaç hakkında bilmeniz gereken bir şey olup olmadığını sorun.

Sorulacak önemli bir soru ilacın nasıl alınması gerektiği. Bazı ilaçların midenizde bir bardak süt veya birkaç krakerle, diğerlerininse sade suyla alınması gerekir. Antibiyotikleri yanlış şekilde almak emilimlerini etkileyebilir, etkililiklerini azaltabilir veya yok edebilir.

İlacınızı doğru şekilde saklamanız da önemli. Birçok çocuk aspirinin buzdolabında saklanması gerekirken diğerlerini oda sıcaklığında bırakmak en iyisidir.

Antibiyotik kutunuzu tamamen bitirin. İlaç tamamen bitmeden önce daha iyi hissetseniz bile, devam edip tüm kutuyu bitirin. Bu, iyileşmeniz için önemlidir. Antibiyotik ortasında bırakılırsa bakteriler kısmen tedavi edilip tamamen ölmeyebilir ve bakteriler antibiyotiğe dirençli hale gelebilir. O dirençli bakteriler yeniden enfeksiyona neden olacak kadar büyüdüklerinde bu ciddi bir soruna yol açabilir.

Yan Etkiler

Antibiyotiklerin yan etkileri olabilir. En yaygın yan etkilerden bazıları:

• Yumuşak gayta veya ishal
• Hafif mide bozukluğu

Şu yan etkilerden birini yaşarsanız doktorunuza bildirmeniz gerekir:

• Kusma
• Şiddetli sulu ishak ve karın krampları
• Alerjik reaksiyon (nefes darlığı, ürtiker, dudakların, yüzün veya dilin şişmesi, bayılma)
• Döküntü
• Vajinal kaşıntı veya akıntı
• Dilde beyaz lekeler

Antibiyotik Alerjisi

Bazı insanlar bazı antibiyotik türlerine, en yaygın olarak penisiline karşı alerjiktir. Potansiyel bir alerji hakkında sorunuz varsa ilacı almadan önce doktorunuza veya eczacınıza sorun.

Alerjik reaksiyonlar genelde şu belirtilere sahiptir:

• Nefes darlığı
• Döküntü
• Ürtiker
• Kaşıntı
• Dudakların, yüzün veya dilin şişmesi
• Bayılma

Antibiyotik Etkileşimleri

Antibiyotiklerin başka reçeteli ve reçetesiz ilaçlarla etkileşimleri olabilir. Örneğin, klaritromisin metaklopramitle (sindirim sistemi ilacı) birlikte alınmamalıdır.

Doktorun ve eczacının kişinin antibiyotik kullanırken bütün diğer ilaçları bildiğinden emin olun.

Antibiyotik Direnci

Modern tıbbın en önde gelen kaygılarından biri antibiyotik direncidir. Basitçe ifade edilirse, bir antibiyotik yeterince uzun kullanılırsa o antibiyotik tarafından öldürülemeyen bakteriler ortaya çıkacaktır. Bu, antibiyotik direnci olarak bilinir. Bugün, bazı antibiyotiklere dirençli bakterilerden kaynaklanan enfeksiyonlar vardır. Antibiyotiğe dirençli bakterilerin varlığı, antibiyotiğe yanıt vermeyen ölümcül enfeksiyon tehlikesini yaratır.

Antibiyotiğe dirençli bakterilerin gelişmesi için birçok neden vardır. En önemli nedenlerden biri aşırı antibiyotik kullanımıdır. Bu, soğuk algınlığı veya gribe yaygın olarak antibiyotik yazılmasını da içerir. Antibiyotikler virüslere etki etmemesine rağmen birçok insan doktorlarını ziyaret ettiğinde antibiyotik reçete edilmesini bekler. Soğuk algınlığı rahatsız edici olsa da antibiyotikler onu ne tedavi eder ne gidişatını değiştirir. Herkes, soğuk algınlığı veya gripte antibiyotik istemeyerek dirençli bakteri gelişimini azaltabilir.