• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Aortik Kapak Regürjitasyonu

Aortik kapak regürjitasyonu kalbinizin ana atardamara açılan (aortik) kapağının sıkı bir şekilde kapanmaması halinde meydana gelen tıbbi bir sorundur.  Aortik kapak regürjitasyonu kalbinizin ana pompalama odacığından (sol ventrikül) dışarı pompalanan kanın bir kısmının tekrar içeri sızmasına neden olur.

Kan sızıntısı kalbinizin vücudunuza etkili bir şekilde kan pompalamasını önleyebilir. Bunun sonucu olarak nefes nefese kalmalar ve halsizlik yaşayabilirsiniz.

Aortik kapak regürjitasyonu birdenbire ortaya çıkabileceği gibi onlarca yıl içinde yavaş yavaş da meydana gelebilir. Aortik kapak regürjitasyonunun doğuştan kalp rahatsızlıklarından bulaşıcı hastalıkların komplikasyonlarına kadar çok çeşitli nedenleri olabilir. Aortik kapak regürjitasyonu ciddileştiği zaman aorta ait kapağı onarmak veya değiştirmek için genellikle ameliyat şarttır.

Belirtileri

Belirtiler

Aortik kapak regürjitasyonu genelde yavaş yavaş meydana gelir ve kalbiniz sorunu telafi etmeye çalışır. Yıllarca hiçbir belirti görmeyebilir, hatta böyle bir sorununux olduğunun farkında varmayabilirsiniz.

Bununla birlikte aortik kapak regürjitasyon kötüleşince ortaya çıkan belirti ve işaretler genelde şunlardır: 

• Yorgunluk ve halsizlik, özellikle etkinliğinizi artırdıkça
• Çaba gösterdiğinizde veya uzandığınızda nefes nefese kalma 
• Göğüs ağrısı, rahatsızlık veya daralma, bunlar genelde egzersizle artar
• Bayılma
• Hızlı veya düzensiz nabız
• Kalp çarpıntıları; göğüste hızlı, çırpınma duygusu
• Şiş ayak bilekleri ve ayak

Doktora ne zaman gitmeli?
Aortik kapak regürjitasyonunun belirtilerini ciddiye alın ve hemen doktora görünün. Bazen aortik kapak regürjitasyonunun ilk işareti onun en önemli komplikasyonu olan konjestif kalp yetmezliğidir. Ciddi bir hastalık olan konjestif kalp yetmezliğinin belirtileri yorgunluk, nefes nefese kalma ve ayak bilekleri ve ayağın şişmesidir.

Sebepleri

Sebepler

Aortik kapak regürjitasyonu, kanın kalpte ve kalp kapaklarında normal bir şekilde akışını kesintiye uğratır. 

Kan dolaşım sisteminizin motoru olan kalbinizde dört odacık vardır. Atrium denilen üstteki iki bölme kanı alır. Ventriküller denilen alttaki iki bölme kanı ciğerlerinize ve vücudunuzun geri kalanına pompalar. Kan kapakların yardımıyla kalbinizin odacıkları arasında dolaşır.

Aortik (atardamara bağlı) kapak, yaprak şeklinde üç tane üçgen biçimli kapak şeklinde dokudur. Bu yaprakçıklar ana atardamara annulus denilen bir halkayla bağlanır.

Kalp kapakları tek tarafa açılan kapılar gibidir. Sol ventrikül kasıldığı zaman aort kapaklarının yaprakları açılır ve kan atardamara akar. Bütün kan geçtikten sonra kapak ve sol ventrikül gevşer ve yaprak biraz önce atardamara geçmiş olan kanın tekrar sol ventriküle dönmesini engellemek için kapanır. 

Kusurlu kalp kapağı ya tam anlamıyla açılamayan ya da kapanamayan kapaktır. Bir kapak sıkı bir şekilde kapanmadığı zaman gerisingeri akabilir. Bir kapaktan bu geriye akışa regürjitasyon denir.

Sayısız sebepler
Kapağa zarar verebilecek herhangi bir tıbbi sorun regürjitasyona neden olabilir. Aortik kapak regürjitasyonu sebepleri şunlar olabilir:

• Doğuştan kalp kusuru: Üç yapraklı yerine tek yapraklı veya iki yapraklı bir aort kapağıyla doğmuş olabilirsiniz. Bu durum sizi hayatınızın belli bir evresinde aortik kapak regürjitasyonu geliştirme riskine sokar.
• Yaşla birlikte kapağın kötüleşmesi: Aortik kapak hayatınızın her günü günde on binlerce kez açılıp kapanır. Aortik kapak regürjitasyonu yaşla ilgili yorulma veya kapaktaki yırtılmadan kaynaklanabilir.
• Endokardit: Aortik kapak, kalbinizin içinde meydana gelen ve kapakları da kapsayan bir endokardit (kalp içzarı enfeksiyonu) yüzünden zarar görebilir.
• Ateşli romatizma: Yaygın çocuk hastalığı strep boğaz iltihabının bir komplikasyonu olan ateşli romatizma, aort kapağına hasar verip hayatın daha sonraki bir evresinde aortik kapak regürjitasyonuna neden olabilir. Ateşli romatizma birden çok kalp kapağına birden çok yolla zarar verebilir. Hasarlı bir kalp kapağı tam olarak açılıp kapanmayabilir. Ateşli romatizma gelişmekte olan ülkelerde hala yaygındır.
• Diğer sebepler: Aort kapağına hasar verebilecek diğer nadir tıbbi durumlar arasında Marfan sendromu (bağ dokularının bir hastalığı), ankilozan spondilit (bir omurga bozukluğu) ve frengi (cinsel yolla bulaşan bir hastalık) bulunur. Göğsünüzdeki bir yaralanma veya ana atardamardaki bir yırtılma gibi aort kapağı yakınlarında meydana gelen bir hasar da kanın kapaktan geriye sızmasına neden olabilir.

Aortik kapak regürjitasyonu, sebebi ne olursa olsun kalbinizi zayıflatır. Aortik kapak regürjitasyonunda kanın bir kısmı ana atardamara pompalandıktan sonra vücudunuzun geri kalanına doğru gitmek yerine sol ventriküle geri sızar. Bu durum sol ventrikülde daha fazla kan birikmesine neden olur. Kalbinizin bu bölümü buna tepki olarak büyür ve kalınlaşır. İlk başta bu uyum değişiklikleri sol ventrikülün kanı daha güçlü pompalamasını sağlar. Fakat bu değişiklikler zamanla sol ventrikülü ve bütün kalbinizi zayıflatır.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Şu durumlarda aortik regürjitasyon riskiniz daha yüksektir: 

• Aortik kapağınız endokardit veya ateşli romatizma gibi başka bir hastalık yüzünden hasar görmüşse
• Tek yapraklı veya iki yapraklı aort kapağıyla doğmuşsanız

Sızıntı yapan aort kapak geliştirme riskinizi artıran Marfan sendromu, ankilozan spondilit veya frengi gibi bir hastalığınız varsa.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Aortik kapak regürjitasyonu veya herhangi bir kalp sorunu, sizi endokardit riskine sokar. Endokardit, kalbin endokardiyum denilen kalp iç zarının enfeksiyonudur. Bu zar kalbinizin dört odacığını ve dört kapağını kaplar. Bu enfeksiyon genelde kalp kapaklarından birini de içerir, özellikle kapak halihazırda hasar görmüşse. Aortik kapak sızıntı yaptığı zaman sağlıklı bir kapağa göre enfeksiyona daha yatkındır. Vücudunuzun başka bir kısmından gelen bakteriler kan dolaşımınıza girip kalbinize yerleştiği zaman endokardit gelişir.

Aortik kapak regürjitasyonu şiddetli değilse hiçbir zaman sağlığınızı tehdit etmeyebilir. Fakat şiddetliyse, konjestif kalp yetmezliğine yol açabilir. Konjestif kalp yetmezliği kalbinizin vücudunuzun ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli kan pompalayamama durumudur.

Muayenesi

Muayene

Muhtemelen ilk yapacağınız şey, aile doktorunuza veya normal bir pratisyen doktora gitmek olacaktır. İlk randevudan sonra doktorunuz size bir kalp hastalıkları uzmanına sevk edebilir (kardiyolog).

İşte randevunuza hazırlanmanıza yardımcı olacak ve doktordan ne bekleyebileceğinizi gösteren kimi bilgiler.

Ne yapabilirsiniz?

• Belirtilerinizi ve ne kadar zamandır var olduklarını not edin.
• Daha önce tedavi gördüğünüz hastalıkları, kullandığınız ilaçları, vitaminleri veya diğer takviyeleri içeren önemli tıbbi geçmiş bilgilerini kaydedin.
• Mümkünse randevuya sizinle birlikte gidecek bir aile üyesi veya dostunuzu bulun. Size eşlik eden biri doktorun söylediklerini hatırlamaya yardım edebilir.
• Doktora mutlaka sormak istediğiniz soruları yazın.

İlk randevunuzda doktorunuza şu soruları sormak isteyebilirsiniz:  

• Belirtilerime neler neden oluyor olabilir?
• Belirtilerime neden olabilecek diğer olası sebepler nelerdir?
• Ne tür testlere ihtiyacım var?
• Bir uzmanla görüşmeli miyim?
• Kardiyologun muayenesine kadar yapmamam gereken şeyler var mı?

Kardiyologa sevk edilmeniz halinde soracağınız sorular şunlardır:  

• Teşhisiniz nedir?
• Ne tür bir tedavi yaklaşımı tavsiye ediyorsunuz?
• İlaç tavsiye ediyorsanız, bunların olası yan etkileri nelerdir?
• Ameliyat tavsiye ediyorsanız, benim durumumda hangi işlemin başarı şansı en yüksektir? Niçin?
• Ameliyat tavsiye ediyorsanız, iyileşmem nasıl seyredecek?
• Eğer hemen tedaviye ihtiyacım olmadığını düşünüyorsanız, hastalığımı tedavi etmek için doğru zaman ne zamandır?
• Takip muayenelerine ne kadar sıklıkla gelmem gerekiyor?
• Bu hastalık yüzünden uzun dönemli komplikasyonlar geliştirme riskim nedir?
• Fiziksel aktivite, mesela cinsel aktivite, komplikasyon riskimi artırır mı?
• Ne tür diyet ve hayat tarzı değişiklikleri yapmam gerekir?
• Diğer sağlık sorunlarım da var. Bu hastalıkları bir arada en iyi şekilde nasıl idare edebilirim?

Görüşme sırasında aklınıza doktorunuza sormak için hazırladığınız bu soruların dışında  herhangi bir soru gelirse sormakta tereddüt etmeyin.

Doktorunuzdan ne beklemelisiniz?
Olası bir aortik kapak regürjitasyon durumu için sizi muayene eden doktor şu soruları sorabilir: 

• Belirtileriniz nelerdir?
• Belirtiler ilk defa ne zaman ortaya çıktı?
• Belirtileriniz zaman içinde kötüleşti mi?
• Hızlı, küt küt atan veya çırpınan kalp belirtiniz var mı?
• Herhangi bir göğüs ağrısı veya nefes nefese kalma durumu yaşadınız mı?
• Belirtileriniz arasında tık nefeslik var mı?
• Hiç bayıldınız mı?
• Hiç kan öksürdünüz mü?
• Egzersiz ve fiziksel çaba sarf etme belirtilerinizi kötüleştiriyor mu?
• Uzanmak belirtilerinizi kötüleştiriyor mu?
• Ailenizde bildiğiniz kalp sorunları var mı?
• Ateşli romatizma geçirip geçirmediğinizi biliyor musunuz?
• Şu anda herhangi bir hastalıktan dolayı tedavi görüyor musunuz, yakın zamanlarda bir tedavi gördünüz mü?
• Sigara içiyor musunuz, eskiden içtiniz mi? Ne kadar içiyorsunuz?
• Alkol veya kafein kullanıyor musunuz? Ne kadar?
• İleride hamile kalma gibi bir planınız var mı?

Bu sırada ne yapabilirsiniz?
Randevunuz için beklerken herhangi bir yakın akrabanızda bir kalp hastalığı olup olmadığını ailenizden soruşturun. Aort kapak regürjitasyonunun belirtileri, bir kısmı irsi olan bir dizi başka kalp hastalığının belirtilerine benzer. Ailenizin tıbbi sorunları hakkında mümkün olduğunca çok bilgi sahibi olan doktorunuz teşhis ve tedavi için bir sonraki adıma daha kolay karar verir.

Eğer belirtileriniz egzersizle kötüleşiyorsa, bir doktorun onayını almadan yoğun fiziksel faaliyetten kaçının.

Testleri

Testler

Aortik kalp regürjitasyonunu önceden tespit etmek önemlidir, çünkü hastalık zamanla kötüleşebilir ve düzelmek için ameliyat gerekebilir.

Doktorunuz aortik kapak regürjitasyonu sorununuz olduğunu rutin bir ziyaret sırasında kalbinizi stetoskopla dinledikten ve anormal kalp seslerini duyduktan sonra tahmin edebilir. Aort kapağından sızan kan genellikle belirgin bir ses çıkarır.

Doktorunuz kalbinizi değerlendirmeye başlamak için kişisel ve ailesel geçmiş sağlığınız hakkında sorular soracaktır. Doktor bundan sonra kalbinize odaklanarak fiziksel bir muayene yapacaktır.

Doktor, elde ettiği bilgilerle teşhis koyabilmek ve bir tedavi planı geliştirebilmek için testler isteyebilir. Test için bir kardiyologa sevk edilebilirsiniz. Kardiyolog kalp ve işlevlerinde uzmanlaşmış bir doktordur.

Teşhis için yapılacak testler
Diğer kalp sorunları aort kalp regürjitasyonuna benzer belirtilere neden olabilir ve aynı anda birden çok rahatsızlığınız olması mümkündür. Doktorların aortik kalp regürjitasyonu teşhisi için kullandıkları yaygın testler şunlardır: 

• Ekokardiyogram: Ekokardiyogram kalbin hareket halinde canlı görüntülerini almak için ses dalgaları kullanır. Ses dalgaları göğsünüze tutulan sopaya benzeyen bir aygıttan çıkarak kalbinize yönelir. Göğsünüzden geçerek kalbe çarpıp yansıyan ses dalgaları kalbinizin hareket halindeki video görüntülerini oluşturarak hastalığın ardındaki yapısal kalp hastalıklarını tespit etmek için elektronik olarak işlenir. Ekokardiyogram doktorunuza aort kapağınızı yakından incelemeye yardım eder. Doppler ekokardiyogram denilen özel bir kardiyogram uygulanabilir. Bu test aortik kapaktan geriye sızan kan miktarını ölçer. Bu miktar, vuruş başına santimetre küp olarak belirlenir.
• Göğüs röntgeni: Doktorunuz bir göğüs röntgeniyle sol ventrikülünüzün büyüyüp büyümediğini gösterecek şekilde kalbinizin şekline ve boyutuna bakar ve aortik kapakta olası hasar izlerini görür.
• Elektrokardiyogram (EKG): Vücudunuza herhangi bir müdahale yapılmasını gerektirmeyen bu testte kalbinizin elektrik sinyallerini ölçmek için cildinize kablolar (elektrotlar) yerleştirilir. Elektrik sinyalleri bir yazıcı kağıdına veya ekrana dalgalar halinde kayıt edilir. EKG aortik kalp regürjitasyonunda yaygın bir sorun olan sol ventrikül büyümesine dair ipuçları sunar.
• Trans özofageal ekokardiyogram. Bu tür kardiyogram aortik kapağa daha da yakından bakmayı sağlar. Midenizden gırtlağınıza uzanan bir tüp olan özofagus (yemek borusu) kalbinizin yakınından geçer. Sıradan ekokardiyogramda göğsünüzün üstüne, çarpan kalbin görüntüsünü oluşturmak için ses dalgaları üreten çubuk şeklinde transdüser denilen bir cihaz konur. Oysa trans özofageal ekokardiyogramda yemek borusundan aşağı indirilen tüpün ucuna küçük bir transdüser konur.  Özofagus kalbe yakın olduğu için bu yakın yerde konumlanan transdüser aortik kapakla kapaktan geçen kanın daha net görüntülerini verir.
• Egzersiz testleri. Farklı tipte egzersiz testleri sizin ve kalbinizin çabalamaya (egzersize) dayanıklılığını test eder.
• Kalp sondası. Noninvazif (vücudunuzun içine girmeyi gerektirmeyen) testler kalp hastalığınızın çeşidini veya şiddetini kesin olarak teşhis etmek için yeterli bilgi sunmazsa doktorunuz bu işlemin yapılmasını isteyebilir. Doktorunuz kolunuzdaki veya kasığınızdaki damardan ince bir tüpü (sonda) kalbinize yollar. Sondanın içinden kalbinize boya akıtılır, bu boya röntgende ayrıntıların daha iyi görünmesini sağlar. Kalp sondası aort kapağından kalbin sol ventrikülüne kan sızıntısı olup olmadığını gösterebilir. Bazı sondalar özel sensorlarla kalp odacıklarındaki, örneğin sol ventriküldeki basıncı ölçebilir. Aort kalp regürjitasyonu varsa sol ventriküldeki basınç yükselebilir.

Bu testler doktorunuza aortik kapak regürjitasyonu olup olmadığınızı, sorunun ne kadar ciddi olduğunu ve aortik kapağın tamire veya değiştirmeye ihtiyacı olup olmadığını belirlemesinde yardımcı olur.

Tedavisi

Tedavi

Aort kapak regürjitasyonunun tedavisi regürjitasyonunuzun şiddetine, belirtilerinize ve regürjitasyonun kalp fonksiyonunu etkileyip etkilemediğine bağlıdır. Aortik kapak regürjitasyonunuz varsa doktorunuz kalbinizdeki hasarın kötüleşip kötüleşmediğini bulmak için düzenli aralıklarla ekokardiyogram testleri yapar.

Gözlem
Bazı insanlar, özellikle hafif regürjitasyonu olanlar, tedaviye ihtiyaç duymazlar. Bununla birlikte, aortik kapak regürjitasyonunun belirtilerini kendinizde görmeseniz bile, doktorunuzla düzenli değerlendirmeler yapınız. Gözlem, hastalığınızı ihmal etmek değildir. Aslında hastalığın ilerlemesini veya olduğu yerde saymasını gözlemlemek önemlidir, çünkü bu şekilde doğru zamanda doğru tedaviye karar verebilirsiniz.

İlaçlar
İlaçlar aortik kapak regürjitasyonunu tedavi edemez. Bununla birlikte doktorunuz aortik kapak regürjitasyonunu şiddetini azaltmak, tansiyonu kontrol etmek ve sıvı birikmesini önlemeye çalışmak için ilaç reçete edebilir. Aortik kapak regürjitasyonunuz varsa doktorunuz kimi dişle ilgili veya tıbbi işlemlerden önce endokardit kalp enfeksiyonunu önlemek için bakteri almanızı tavsiye edebilir.

Ameliyat
Aortik kapak regürjitasyonunun belirtileri ortaya çıktığı zaman, genellikle ameliyat olmanız gerekir. Aortik kapak regürjitasyonu kalbinize zarar veriyorsa, kendinizi iyi hissetseniz bile ameliyat olmanız gerekebilir. Kalp sızıntı yapan aort kapağının neden olduğu sorunlarla mücadele de genelde çok başarılı olsa da eğer kapak vaktinde tamir edilmez veya değiştirilmezse, kalbinizin gücü kalıcı bir biçimde zayıflayana kadar azalabilir. Doğru zamanda ameliyat olarak bunu önleyebilirsiniz.

Kalbinizin toplam işleme gücü ve regürjitasyonun miktarı ameliyatın ne zaman gerekli olduğunu belirler. Ameliyat seçenekleriniz şunlardır: 

• Kapak tamiri. Aortik kapak onarımı işlemi kapağı korumak ve işlevini düzeltmek için yapılan ameliyattır. Bazen cerrahlar geriye kan sızıntısını önlemek için orijinal kapağı değiştirebilir (valvuplasti). Valvuplastiden sonra kan pıhtılarını önlemek için (antikogülasyon terapisi) uzun dönemli ilaç kullanmanız gerekmez.
• Kapak değiştirme. Birçok vakada aortik kapak regürjitasyonu sorunun düzeltmek için aortik kapağın değiştirilmesi gerekir. Cerrah daralmış aortik kapağı alır ve yerine mekanik bir kapak veya bir doku kapağı koyar. Metalden yapılan mekanik kapaklar dayanıklıdır, ancak bunların üzerinde veya yakınlarında kan pıhtılaşması riski vardır. Size mekanik aort kapağı takılırsa varfarin gibi pıhtılaşma önleyici etken maddeleri ömür boyu kullanmanız gerekir. Bir domuzdan, inekten veya bağışçı insan kadavrasından alınan doku kapaklarının genelde tekrar değiştirilmesi gerekir. Bazen kendi pulmoner kapağınızı kullanmak veya başka bir dokudan kapak nakli de mümkündür. Doktorunuz çeşitli kapakların iyi ve kötü yanlarını size anlatabilir.

Aortik kapak regürjitasyonu ameliyatla iyileştirilebilir ve birkaç ay içinde normal faaliyetlerinize geri dönebilirsiniz. Ameliyattan sonraki seyir genelde iyidir.

Yaşam Tarzı

Yaşam Tarzı

Aortik kapak regürjitasyonunuz varsa hayat kalitenizi yükseltmek için doktorunuz diğer tedavilere ek olarak size şunları tavsiye edebilir.

• Yüksek tansiyonu kontrol altında tutun. Tansiyonu düşürmek aortik kapaktaki yükü azaltır.
• Tuzu azalt. Tuzu azaltmak tansiyonunuzu normalde tutmanıza yardımcı olur.
• Düzenli olarak diş doktoruna gidin. Diş bakımı için tavsiye edilen rutine uyun.
• Sağlıklı kilonuzu korumak. Kilonuzu doktorunuzun tavsiye ettiği aralıkta tutun. Fazladan kilo, kalp için fazladan yük demektir.
• Egzersiz. Doktorunuz tarafından tavsiye edilen egzersiz programını izleyin. Egzersiz yapmak aortik kapak regürjitasyonunu onarmaz, ancak tansiyonunuzun düşmesine yardım eder. Egzersiz ayrıca genel zindeliğinizi korumanıza yardımcı olur ki zinde olursanız olası bir ameliyatın ardından daha çabuk iyileşirsiniz.
• Düzenli doktorunuzu ziyaret edin. Değerlendirme için doktorunuzu veya kardiyologunuzu düzenli olarak ziyaret edin.

Aortik kapak regürjitasyonu olan bir kadın çocuk doğurma yaşındaysa, hamilelik sırasında kalbiniz daha çok çalıştığı için hamilelik ve aile planlamasını doktoruyla görüşmelidir. Aortik kapak regürjitasyonu olan bir kalbin hamilelik sırasında oluşacak fazladan yükle nasıl baş edebileceği sızıntının miktarına ve kalbinizin ne kadar iyi pompaladığına bağlıdır. Hamile kalırsanız, hamilelik boyunca ve doğum sonrasında kardiyolog ve doğum uzmanı tarafından muayene edilmelisiniz.

Önleme

Önlem

Aortik kapak regürjitasyonunu önlemenin bir olası yolu ateşli romatizmayı önlemektir. Bunu boğaz ağrısı ve iltihabı yaşadığınızda doktora giderek yapabilirsiniz. Tedavi edilmeyen strep boğaz enfeksiyonu ateşli romatizmaya dönüşebilir. Neyse ki strep enfeksiyonu antibiyotiklerle tedavi edilebilmektedir. Damar içi uyuşturucu kullanımının neden olduğu hastalıklar da dahil kan enfeksiyonlarından kaçınmak aortik kalp regürjitasyonuna yol açan aortik kapak hasarını önler. İyi bir diş bakımı ve temizliği kalp kapaklarınıza zarar verebilecek olan kan dolaşımı enfeksiyonlarını önleyebilir.

Yüksek tansiyondan kaynaklanan aortik kapak regürjitasyonunu kalp damar sisteminize özen göstererek önleyebilirsiniz. Tansiyonunuzu kontrol altında tutmak önemlidir, çünkü yüksek tansiyon aortik kapak hasarına ve aortik kapak regürjitasyonuna neden olabilir. Yüksek tansiyon ayrıca aortunuzun dışa esnemesine neden olabilir. Bu esneme aortik kapak yapraklarını çekerek ayırır ve regürjitasyona yol açar.