• İçindekiler
• Nedir
• Türleri

Nedir

Artrit Nedir?

Artrit; iltihaplı ve iltihaplı olmayan artrit, osteoartrit, gut, romatoid artrit ve juvenil romatoid artrit gibi çeşitli eklem hastalıklarını içerir.

Her ne kadar artrit terimi çok çeşitli bozukluklar için kullanılsa da artrit ister bir hastalık, bir enfeksiyon veya bir genetik bozukluk ister bir başka sebebe bağlı olsun bir eklemin iltihaplanması anlamına gelir. Artrit iltihaplanması eklemlerde ve etrafındaki dokularda ağrıya, sertliğe ve şişmeye sebep olur. Fakat çoğu insan artriti; bel ağrısı, bursit, tendinit ve eklemlerde genel sertlik veya ağrı gibi lokal problemler dahil vücut hareketiyle ilişkili bir çeşit ağrı veya rahatsızlık olarak algılar.

Herkes olmasa da birçoğu için artrit, yaşlanma sürecinin kaçınılmaz bir parçası gibidir ve yakın gelecekte uzun süreli çareler bulunacağına dair hiçbir işaret yoktur. Olumlu yanı ise hem koruyucu tıbbi tedavide hem alternatif tedavilerdeki ilerlemelerin, artritle yaşamayı daha katlanılabilir hale getirmesidir.

Türleri

Ana Artrit Türleri

Osteoartrit veya dejeneratif eklem hastalığı ya da bilinen adıyla kireçlenme, eklemlerde aşamalı kıkırdak kaybı sonucu olabilen ağrı ve şişlik anlamına gelir. Artritin en yaygın biçimidir; dünya nüfusunun önemli bir kısmını etkiler. Osteoartritte, eklemlerin içinde kemiklerin uçlarına yastık yapan koruyucu kıkırdak derece derece aşınır; bu yüzden buna ‘aşınma ve yıpranma’ artriti de denir. Osteoartrit, vücuttaki herhangi bir eklemi etkileyebilir ama sıklıkla ağırlık çeken eklemleri ilgilendirir; dizler, kalçalar ve omurga. Ayrıca el parmaklarını ve travma, enfeksiyon veya iltihaplanmadan yaralanmış herhangi bir eklemi etkileyebilir. İç kemik yüzeyleri açığa çıkar ve birbirlerine sürtünürler. Bazı vakalarda eklemlerin kenarlarında kemikli çıkıntılar gelişir; kaslara ve sinirlere zarar vererek ağrıya, biçim bozukluğuna ve hareket ederken zorlanmalara sebep olur.

Her ne kadar osteoartritin arkasındaki mekanizma bilinmese de bazı insanların dejeneratif kemik bozukluğuna genetik yatkınlıkları olabilir. Nadir vakalarda kemik biçimi bozukluğu erken bir yaşta ortaya çıkar. Bazı atletler arasında popüler olan anabolik steroidlerin istismarı da erken osteoartriti beraberinde getirebilir. Aşırı kilolu olmak da özellikle diz eklemi problemlerinin erken ve daha hızlı ilerlemesine katkıda bulunur.

Birçok insanda osteoartritin başlangıcı aşamalıdır ve başta güçten düşürecek ciddiyette hiçbir etki yoktur ama hastalık, kemiklerin şeklini ve büyüklüğünü değiştirebilir. Diğerlerinde kemiksi büyümeler ve boğumlu eklemler duruşta ve hareketlilikte anlamlı değişikliklerin yanında ağrılı kas iltihabına veya sinir hasarına sebep olabilir. Osteoartrit yaşlanma sürecinin bir parçası olabilir. Durum kırık kemiklerle ilişkili olabilir ve genç yetişkinlerde vücudun yük taşıyan eklemlerinde, çoğunlukla yoğun atletik faaliyetin bir sonucu olarak aşınma ve yıpranmadan kaynaklanabilir. Osteoartrit vakalarında kıkırdak ve kemik, hasarı gidermeye yetecek şekilde kendilerini tamir edemezler.

Romatoid artrit herhangi bir yaşta olabilir ama genellikle insanları 30 ila 50 yaşları arasında etkilemeye başlar. Kadınları erkeklerden iki - üç kat daha fazla etkiler. Artritin ikinci en yaygın şeklidir, Türkiye’de 700 bin kişiyi etkilediği düşünülmektedir. Romatoid artrit ellerde, özellikle parmağın oynak yerlerinde ve bir sonraki en yakın parmak eklemlerinde, ayrıca el bileklerinde, dirseklerde, omuzlarda, dizlerde ve ayaklarda iltihaplanma, şişme ve ağrı ile karakterize olur. Genel bitkinlik ve uyku hali de romatoid artritin bir parçasıdır. Ayrıca akciğerler, gözler, sinirler ve cilt dahil vücudun diğer kısımlarında da hasara sebep olabilir. Romatoid artrit şikayetleri genellikle haftalar veya aylar içinde gelişir ve kötüleşir, hatta en fazla uyanırken şiddetli olmaya eğilimlidir.

Bazı insanlarda romatoid artrit sonucu kaslar güçsüzleşdikçe, tendonlar çekilip pozisyonlarından kaydıkça ve kemiklerin uçları hasar gördükçe ellerin ve ayakların şekillerinin bozulur.

Her ne kadar hiçbir çaresi yoksa da romatoid artritin erken tedavisi çoğu insanda şikayetleri hafifletir ve sakatlığı engeller. Erken tedaviyle kalıcı sakatlık olasılığı hastalıktan muzdarip olanların hemen hemen yüzde 5 ila 10’unda azalır.

Artrit sistemik olduğunda Still hastalığı olarak bilinen juvenil romatoid artrit, günlük ateşler ve düşük kan sayımı (anemi) ile karakterizeedilir. Hastalığın kalp, akciğerler, gözler ve sinir sistemi üzerinde ikincil etkileri olabilir. Juvenil romatoid artrit en az altı hafta ve diğer olası hastalıklar elendikten sonra bir veya iki eklemde ısrarcı artritle karakterize edilir. Tedavi, fizik tedaviye ve gelişmekte olan vücutları aktif tutacak egzersizlere vurgu ile esasen yetişkin romatoid artritiyle aynıdır. Juvenil romatoid artritte kalıcı hasar şu an için nadir olarak görülür ve hastalıktan en fazla etkilenen çocuklar, kalıcı herhangi bir sakatlık yaşamadan iyileşirler.

Romatoid artritin sebebi tam olarak anlaşılmamakla beraber çoğu araştırma hastalığın, bir otoimmün bozukluk olduğunu göstermektedir; bunun anlamı vücudun bağışıklık sisteminin yanlış olarak kendi kendisine saldırmasıdır. Romatoid artrit bulaşıcı değildir ve bir insandan diğerine geçmez. Bazı insanların romatoid artrite yakalanma olasılıklarını arttıran genetik veya kalıtımsal bir faktörleri olabilir.

Bulaşıcı artrit büyük kol ve bacak eklemlerinin yanı sıra el ve ayak parmaklarını etkileyen çeşitli rahatsızlıkları ifade eder. Eklemlerin bakteriyel veya viral bir enfeksiyonunun sonucudur ve genel olarak bir kişinin staph enfeksiyonu, tüberküloz, gonore veya Lyme hastalığı gibi bir başka hastalığı varsa oluşur. Bir yaralanmanın sonucu da olabilir.

Bulaşıcı artrit yaşla gelen artritsel durumlardan daha az yaygındır. Belirtiler asıl yaralanma veya hastalıkla maskelendiğinden bulaşıcı artrit farkedilmeyebilir ve tedavi edilmezse kalıcı eklem hasarıyla sonuçlanabilir.

Diğer artritsel durumlar arasında ankilozan spondilit (omurga artriti), kemik çıkıntıları (omurlarda veya diğer bölgelerde kemikli büyümeler), gut (kristal artriti) ve sistemik lupus (iltihaplı bağlayıcı doku hastalığı) bulunur.