• İçindekiler
• Türleri
• Osteoporoz
• Romatoid
• Pzoryatik artrit

Türleri

En Yaygın Artrit Türleri

Birden fazla artrit (eklem iltihaplanması) türü bulunduğunu biliyor muydunuz? Aslında 100’den fazla artrit türü vardır.

Bütün artrit türlerinin birbirine benzediği yönündeki yanlış kanı insanları, artrit belirtileri üzerinde çok az etkili olan tedavilere sevk etmektedir. Her bir artrit türü birbirinden farklı olduğundan, farklı tedavilere ihtiyaç duyulur. Bu yüzden, artrit olan birine dikkatli teşhis konulması, tedavinin amacına ulaşması için çok önemlidir. Çünkü doğru bir teşhis, ağrıya neyin sebep olduğunun da bilinmesini sağlar. Böylece, teşhisin ardından, ağrının dinmesi için doğru adımların atıldığından emin olursunuz ve aktivitenize devam edebilirsiniz.

Artritin yaygın türleri nelerdir?

İki önemli artrit türü vardır; osteoporoz (aşınma ve yırtılma) ve vücudun bağışıklık sistemi düzgün çalışmadığında iltihaplanma olarak ortaya çıkan romatoid artrit.

Eklem içinde biriken kristallerin neden olduğu gut hastalığı, bir başka yaygın artrit türüdür. Bunların yanı sıra psoritik artirt, lupus ve septik artrit gibi artrit türleri de vardır.

Osteoporoz

Osteoporoz Nedir?

Osteoporoz, aynı zamanda dejeneretif eklem hastalığı veya dejeneretif artirt olarak da bilinir ve en yaygın eklem hastalığıdır.

Osteoporoz, eklemlerin aşırı kullanılması sonucunda ortaya çıkar. Spor, obezite veya yaşlanmadan kaynaklanabilir. Lise çağında bir atlet veya dansçıysanız veya sabah yataktan kalkarken dizinizin ya da kalçanızın ağrıdığını hissediyorsanız, osteoporoz hakkında doktorunuzla görüşün. Çünkü osteoporoz, atletleri ve erken yetişkinlik dönemlerinde yaralanan kişileri etkiler. Ellerde gelişen osteoporoz genetiktir ve genellikle orta yaştaki kadınlarda meydana gelir.

Osteoporoz en çok diz, kalça, ayak ve omurga gibi yük taşıyan eklemleri etkiler. Aylar, hatta yıllar içinde yavaşça gelişir. Etkilenen eklem dışında hastalık hissetmezsiniz ya da diğer artrit türlerinde olduğu gibi olağan dışı bir yorgunluk yaşamazsınız.

Osteoporozda kıkırdak kademeli olarak parçalanır. Kıkırdak, kemik uçlarını örten kaygan bir maddedir ve vücutta emici ıslaklık görevi yapar. Daha fazla hasar meydana geldikçe kıkırdak aşınmaya başlar ve eklemi koruma görevini daha önce yaptığı gibi yerine getirmez. Örneğin aşırı vücut ağırlığından dolayı dize binen aşırı stres ve yük, diz kıkırdağında hasara neden olabilir. Bunun sonucunda da kıkırdak normalden daha fazla aşınır.

Kıkırdak aşırı yıprandığında, eklemin tamponlaması gerçekleşmez. Bu durum ise, eklem hareket ettiğinde ağrıya neden olur. Ağrının yanı sıra bazen kemik yüzeyindeki pürüzlenen kıkırdak soyulduğunda, sürtünme sesi duyarsınız. Özellikle parmak ve ayaklar üzerindeki kemik uçlarında ağrılı dürtme ve vurmalar olabilir. Osteoporozun büyük bir belirtisi olmasa da, kıkırdağın zarar görmesine tepki olarak iltihaplanma meydana gelebilir. 

Osteoporoz belirtileri nelerdir?

Osteoporoz belirtileri şunlardır:

• Eklemlerde derin ağrılar
• Giyinme ve saç taramada zorluk
• Nesneleri kavramada zorluk
• Oturmada veya eğilmede zorluk
• Yorgunluk
• Eklemde dokunulduğunda hissedilen sıcaklık
• Bir saatten daha az süren sabah tutulmaları
• Yürüme esnasında ağrı
• Dinlenmeden sonra ortaya çıkan tutulma
• Eklemde şişme

Osteoporoz için yaygın risk faktörleri nelerdir?

Osteoporoz için risk faktörleri şunlardır:

• Eklem hizalanmasında anormallik
• Yaşlanma
• Atletler (aşınma ve yırtılma, spor nedeniyle meydana gelen yaralanma)
• Değişen faktörler (ağırlığın yalnızca bir dize veya kalçaya binmesi)
• Cinsiyet
• Eklemin sürekli olarak şiddetli kullanımı
• Diğer artrit türlerinden kaynaklanan eklem yaralanmaları
• Diz ameliyatı
• Egzersiz yapmama (zayıf kaslar yaşlanan ekleme destek vermez)
• Aşırı kullanma veya yaralanma
• Obezite veya ağırlık kaldırma

Osteoporoz çok yaygındır; romatoid artrit ve gut gibi diğer artrit türleriyle birlikte de meydana gelebilir.

Romatoid

Romatoid Artrit Nedir?

Romatoid artrit en yaygın iltihaplı artrit türüdür. Kadınlar bu hastalığa, erkeklere oranla daha yatkındırlar.

Romatoid artrit, bir otoimmün (vücudun bağışıklık sistemine ait) hastalığıdır. Bu ise bağışıklık sisteminin, vücudun çeşitli bölümlerine saldırması anlamına gelir. Tam olarak bilinmeyen nedenlerle eklemler, bağışıklık sistemindeki fonksiyon bozukluğundan en çok etkilenen yerlerdir. Kronik iltihaplanma zamanla ağır eklem hasarlarına ve deformasyonlara yol açar. Romatoid artrit hastası olan yaklaşık her beş kişiden birinde, deri üzerinde romatizma şişkinliği denilen çıkıntılar meydana gelir. Çıkıntılar sıklıkla parmak eklemi, dirsek ve el gibi baskı uygulanan eklemler üzerinde görülür.

Romatoid artrit belirtileri nelerdir?

Romatoid artrit belirtileri kademeli olarak meydana gelir ya da aniden de ortaya çıkar. Osteoporozdan farklı olarak, romatoit artrit belirtileri daha ağırdır. Ağrıya ve yorgunluğa neden olur; iştah kaybı, tutulma ve hatta ateşlenmeye yol açar.

Romatoid artritte ağrı ve yorgunluk hissedersiniz ve el, bilek, dirsek, omuzlar, dizler, ayak bilekleri, çene veya boyundaki eklemlerde şişme meydana gelir. Bazen ağrı vücudun bir bölümünde ortaya çıkar. Fakat romatoit artrit ağrısı yaygın olarak el, diz ve ayak gibi bölgelerde, birleşim halinde birden fazla eklemde meydana gelir.

Eklemler, romatoid artritten simetrik olarak etkilenme eğilimindedir. Yani, eğer sol eldeki parmak eklemleri iltihaplanırsa, sağ eldeki parmak eklemleri de iltihaplanır. Bir süre sonra daha fazla eklem, ağrı ve şişmeden etkilenecek ve kişi, eklemlere dokunduğunda sıcaklık hisseder. Eklem şişmemeleri devamlı olur ve aktiviteleri etkiler. Örneğin bir kavanoz açmak, araba kullanmak, çalışmak ve yürümek gibi günlük hayatımızdaki fonksiyonlarımızı yerine getirmemizi sağlayan aktivitelerimiz bu durumdan etkilenir.

Geçici bir problem olarak başlayan ve sabahları meydana gelen tutulmalar, daha sonraları saatlerce, hatta günün çoğunda süreğen hale gelebilir. Romatoid artritte ateş ya da vücutta kızarıklıklar görülmesi, hatta kalbin ve akciğerlerin etkilenmesi de mümkündür. Eklemleri etkileyen ağrı ve iltihaplanma dışındaki bu belirtiler, bağışıklık sisteminin yol açtığı hasarlar vücudun eklemler dışında kalan diğer kısımlarına yayıldığında görülür. Kızarıklıkların, kalbin ve akciğerin bu durumdan etkilenmesinin asıl sebebi bilinmemektedir.

Romatoid artitin sebepleri

Romatoid artritte, hücrelerinizden bazıları vücuda ait proteinleri yabancı bir madde olarak algılar. Ancak romatoid artritten etkilenen protein tam olarak keşfedilememiştir. Bazı uzmanlar, bağışıklık sisteminin bir bakteri veya virüsün neden olduğu enfeksiyondan sonra karıştığına ve normal eklem dokusuna saldırmaya başladığına inanmaktadırlar. Lenfosit denilen bağışıklık hücreleri, proteine karşı tepki vermeleri yönünde uyarılırlar. Bu reaksiyon ise, iltihaplanma ve yok etme konusunda mesaj taşıyan kimyasal olan sitoksitlerin salgılanmasına yol açar. Vücudun kimyasalları arasındaki bu savaş, esasen eklemlerde cereyan eder fakat vücudun diğer kısımlarına da sıçrayabilir.

Birçok sitoksin türü vardır, fakat iltihaplanmaya sebep olması bakımından bunlardan en önemlisi tümör nekroz faktörü (TNF) ve interlökin-1’dir. Bunların, bağışıklık sisteminin diğer kısımlarını da tetikledikleri düşünülmektedir. TNF ve interlökin-1’i bloke eden ilaçlar, belirtilerde iyileşme sağlayabilir ve romatoit artritteki eklem hasarlarını önleyebilir.

Pzoryatik artrit

Pzoryatik Artrit Nedir?

Pzoryatik artrit, kendini deri ve eklem iltihaplanması şeklinde gösteren kronik bir hastalıktır. Psoryazis hastalığında deride döküntülü kabarıklık, kızarmış ve beyaz alanlarla ağrılı iltihaplanma görülür. Psoriyazis genel olarak dirsek ve dizin uç kısımlarını, kafa derisini, genital alanlar ve anüs etrafındaki bölgeyi etkiler.

Psoriyazis hastası kişilerde, aynı zamanda psöriyatik eklem iltihaplanması denilen bileşik eklem iltihaplanması görülür. Psöyatrik eklem iltihaplanması el veya ayak parmaklarında sosis gibi şişliklere neden olur ve genellikle el tırnaklarındaki oyulma veya renk kaybıyla ilişkilidir. Psöriyatik hastası kişilerin bazılarında, yalnızca bir veya birkaç eklem etkilenir. Mesela bir kişinin sadece bir dizi etkilenebilir. Etkilenen kısım bazen de omurga ya da yalnızca el veya ayak parmakları olur.

Psöriyatik artrit bazen de 30 ya da 50 yaşları civarında ortaya çıkar, erkek ve kadını aynı şekilde etkiler. Hatta çocuklukta da başlayabilir. Deri hastalığı (psoriyazis)  ve eklem hastalığı (artrit) genellikle birbirinden bağımsız olarak ortaya çıkar. Deri hastalığı hastaların yüzde 80’inde ilerleyerek artrite dönüşür. Artrit ise hastaların yüzde 15’inde deri hastalığına dönüşür.