Eğer doktorunuz artritiniz olduğunu düşünüyorsa, artritinizin türünü belirlemek için sizden kan alabilir. Osteoartrit olan kişilerde kan testleri genellikle anormal olmaz; ancak romatoid artrit de dahil diğer artrit türlerinde bazı testler, doktorunuzun artritin türünü saptamasına yardımcı olabilir.

Aşağıda artritin ve diğer iltihaplı hastalıkların teşhisi için kullanılan farklı kan testleri ve belirteçleri ele alınmaktadır.

Romatoid artritin teşhisi için hangi kan belirteçleri kullanılır?

Romatoid faktörler, romatoid artriti olan kişilerin yüzde 70 ila yüzde 90’ında bulunan çeşitli antikorlardır. Bununla birlikte, romatoid faktörler, romatoid artrit olan ya da diğer otoimmün bozuklukları olan kişilerde bulunabilir. Genellikle,  romatoid artrit olan bir kişide hiç romatoid faktör yoksa hastalığın seyri daha az şiddetlidir. Romatoid artrit için sitrulin modifiye proteinlere bağlanan antikorları (anti-CCP) ölçen yeni bir test, daha özeldir ve sadece romatoid artriti olan ya da bu hastalığın gelişmek üzere olduğu hastaları belirlemeye yöneliktir. Anti-CCP’nin varlığı, hangi hastalarda daha şiddetli romatoid artrit olacağını tahmin etmede de kullanılabilir.

İltihabı saptamak için testler var mıdır?

Evet, eritrosit sedimentasyon hızı (sed hızı ya da ESR) vücuttaki iltihap derecesinin bir göstergesidir. Bu, bir kan test tüpündeki kırmızı kan hücrelerinin azalma hızını ölçer. Kandaki iltihap arttığında, iltihaplı maddeler, kırmızı kan hücrelerine saldırır ve hücreler hızla azalır. Sağlıklı kişilerde sed hızı düşüktür ama iltihapla birlikte hız artar. Artış aslında belirli bir hastalığa işaret etmez, ancak genel anlamda vücuttaki iltihabın göstergesidir. Lupus ve polimiyalji romatika hastalığında, sed hızı, genellikle hastalık aktivitesiyle ilişki kurar.

C-reaktif protein (CRP), mevcut iltihabın miktarını da gösterir. Bu yüzden bazı hastalıklar için sed hızından daha iyi olduğu düşünülür. Romatoid artrit olan hastalarda eğer CRP yüksek ise, bu durum vücutta önemli bir iltihabın ya da yaralanmanın olduğunu gösterir.

Hem CRP hem de ESR seviyeleri, hastalık aktivitesini ve kişinin tedaviye nasıl yanıt verdiğini takip etmek için kullanılabilir.

Hangi bulgular lupus gibi bağ doku bozukluklarına işaret eder?

ANA, lupusun ya da diğer bağ doku bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılan bir kan testidir. Test, anormal antikorların varlığını ölçer. ANA pozitif olduğunda, test, kişinin otoimmün bir bozukluğu olabileceğine işaret eder; ancak sadece ANA testi ile teşhis konulamaz. Eğer ANA negatifse bu, muhtemelen lupus olmadığınız anlamına gelir.

ANA profili, ANA ve diğer ilişkili anormal antikorları içeren bir dizi testtir. Bu test, eğer ANA pozitif çıkarsa yapılır ya da ANA ile aynı anda gerçekleştirilmesi mümkündür.
Profil; Sjögren sendromu, lupus, ilaç kaynaklı lupus, polimiyozit ve skleroderma gibi hastalıkların tespitine yardımcı olur.

HLA-B27’nın varlığı neye işaret eder?

HLA-B27, genetik bir testtir. Omurgada ya da eklemlerde iltihabi artriti (osteoartrit değil) olan hastalarda, pozitif HLA-B27 test, seronegatif spondiloartropati denilen bir hastalık grubunun varlığıyla ilişkilidir. Bu ankilozan spondilit (AS), psoriyatik artrit ve Reiter sendromu (reaktif artrit de denir) gibi hastalıkları içerir. HLA-B27, AS olan kişilerin yaklaşık yüzde 90’ında mevcuttur, ancak gen, artritin ya da iltihabın hiçbir belirtisi olmayan kişilerde de görülebilir.

Kas enzimlerinin yüksek olması ne anlama gelir?

Kas enzimleri –kreatin fosfokinaz (CPK) ve aldolaz– yüksek olduğunda, bu olası bir iltihabi kas hastalığına işaret eder. Kas hastalığından kaynaklanan CPK, bir travmanın ardından, normalin altında çalışan tiroide bağlı olarak kasa yapılan bir enjeksiyondan sonra veya kolesterol düşürücü statin ilaçlar gibi bazı ilaç tedavileri sırasında da yüksek seviyelerde olabilir.

Antinötrofilik Sitoplazmik Antikor (ANCA) nedir?

ANCA; alt solunum yolunu, akciğerleri ve böbrekleri etkileyen bir hastalık olan Wegener granülomatozu olan çoğu hastanın kanında bulunan anormal antikorlardır. Diğer hastalıklarda yaygın olmamaları, bu antikorları söz konusu hastalığın teşhisinde faydalı kılar. ANCA seviyeleri bazen Wegener granülomatozunun seyrini takip etmek için de kullanılır.

Kompleman nedir?

Kompleman sistemi (Tamamlayıcı Sistem), bağışıklık sistemi ve iltihabı içeren bir protein ağıyla desteklenir. Komplemanın çeşitli bileşenleri -C3, C4, ya da CH50– lupusta düşük seviyede görülebilir. Vaskülit denilen, kan damarları iltihabını içeren diğer hastalıklarda da, kandaki kompleman seviyeleri genellikle düşüktür. Lupusta, kompleman seviyeleri hastalığın takibinde kullanılır. Çünkü kötüleşme dönemlerinde yükselir ve Lupus hastalığının aktivitesinin iyileşme gösterdiği zamanlarda azalırlar.

Kriyoglobülinler nelerdir?

Kriyoglobülinler; romatoit artrit, Lupus, Sjögren sendromu, Waldenstrom makroglobülinemisi, multipl miyelom, lenfoproliferatif bozukluklar, hepatit B ve C ve diğer enfeksiyonlar gibi çeşitli hastalıklarda yüksek olabilen antikorlardır.