• İçindekiler
• Nedir
• Türleri
• Belirtileri
• Sebepleri
• Testleri
• Tedavisi
• Önleme

Nedir

Artrit Nedir?

‘Artrit’ kelimesi ‘eklem iltihaplanması’ anlamına gelir. İltihaplanma, vücudun hastalığa veya yaralanmaya verdiği doğal tepkilerden biridir ve şişmeyi, ağrıyı ve sertliği beraberinde getirir. Çok uzun süren veya tekrar eden iltihaplanma doku hasarına yol açabilir.

Eklem, kalça veya diz gibi iki veya daha fazla kemiğin bir araya geldiği yerdir. Bir eklemin kemikleri; kıkırdak denilen yumuşak, süngerimsi bir maddeyle kaplıdır. Kıkırdak, kemiklere tampon yapar ve eklemin ağrısız hareket etmesini sağlar. Eklem sinovyum denilen ince bir doku filmiyle astarlanmıştır. Sinovyumun astarı sinoviyal sıvı denilen, eklemi besleyen ve sürtünmeyi azaltmaya yarayan kaygan bir sıvı üretir. Ligament denilen güçlü doku şeritleri kemikleri bağlar ve eklemin sabit tutulmasına yardımcı olur. Kaslar ve tendonlar da eklemleri destekler ve hareket etmenizi sağlarlar.

Artritte bir eklemin içinde veya etrafındaki bir bölge iltihaplanır; ağrıya, sertliğe ve bazen hareket etmekte güçlüğe yol açar. Bazı artrit türleri, cilt ve iç organlar gibi vücudun diğer kısımlarını da etkileyebilir.

Türleri

Artrit Türleri

100’den fazla farklı artrit türü vardır. Bazı daha yaygın türler şunlardır:

• Osteoartrit: Bu, en yaygın artrit türüdür. Kemiklerin ucunu kaplayan kıkırdağın derece derece aşınmasıyla oluşur. Kıkırdağın koruması olmadan kemikler birbirlerine sürtünmeye başlarlar ve sonuçtaki sürtünme ağrıya ve şişmeye sebep olur. Osteoartrit herhangi bir eklemde olabilir ama çoğunlukla elleri ve ağırlık çeken diz, kalça ve faset eklemler (omurilikte) gibi eklemlerde gerçekleşir. Osteoartrit çoğunlukla kıkırdak, yaşla birlikte veya aşırı kullanmayla bozulduğunda veya dejenere olduğunda oluşur. Bu sebeple osteoartrite, bazen dejeneratif eklem hastalığı denir.
• Romatoid artrit. Romatoid artrit, bel dışında vücudun herhangi bir kısmındaki eklemleri ve çoğunlukla elleri, bilekleri veya dizleri etkileyen, ayrıca oldukça uzun süren bir hastalıktır. Romatoid artritte bağışıklık sistemi -vücudun hastalıklara karşı savunma sistemi- yanlışlıkla kendisine saldırır ve eklem astarının şişmesine sebep olur. İltihaplanma daha sonra etraftaki dokulara yayılır ve sonunda kıkırdağı ve kemiği hasara uğratabilir. Daha şiddetli vakalarda romatoid artrit cilt, göz, akciğerler ve sinirler gibi vücudun diğer bölgelerini etkileyebilir.
• Gut. Gut, vücudun ürik asit denilen doğal bir maddeyi dışarı atamamasıyla oluşan ağrılı bir durumdur. Aşırı ürik asit eklemlerde şişmeye ve şiddetli ağrıya sebep olan iğnemsi kristaller oluşturur. Gut çoğunlukla ayak başparmağını, dizi ve bilek eklemlerini etkiler.

Belirtileri

Belirtileri

Farklı artrit türlerinin farklı belirtileri vardır ve belirtilerin şiddeti kişiden kişiye göre de değişir. Osteoartrit genellikle eklem dışında herhangi bir şikayete sebep olmaz. Diğer artrit türlerinin belirtileri arasında bitkinlik, ateş, döküntü ve aşağıdakiler de dahil eklem iltihabı belirtileri olabilir:

• Ağrı
• Şişme
• Sertlik
• Hassasiyet
• Kızarıklık
• Sıcaklık

Sebepleri

Sebepleri

Birçok farklı türde artrit vardır ve çoğu türün sebebi bilinmemektedir. Muhtemelen birçok farklı sebep vardır. Araştırmacılar, genlerin (kalıtım) ve yaşam tarzı davranışlarının artrite yakalanmadaki rolünü incelemektedirler.

Her ne kadar artritin kesin sebebi bilinemiyorsa da, artrit için birkaç risk faktörü vardır. (Risk faktörü bir kişinin bir hastalığa yakalanma olasılığını arttıran veya kişiyi belirli bir duruma eğilimli yapan bir özellik veya davranıştır.) Artrit risk faktörleri arasında aşağıdakiler bulunur:

• Yaş. Artrite, özellikle osteoartrite yakalanma riski yaşla birlikte artar.
• Cinsiyet. Genelde artrit kadınlarda, erkeklerden daha sık oluşur.
• Obezite. Aşırı kilolu olmak ağırlık çeken eklemlere daha fazla baskı yapar, aşınma ve yıpranmayı arttırır ve özellikle osteoartrit olmak üzere artrit riskini yükseltir.
• Çalışma faktörleri. Tekrarlayan hareketler veya ağır kaldırma gerektiren bazı işler eklemleri sıkıştırabilir ve/veya bir yaralanmaya sebep olabilir; bu da artrite, özellikle osteoartrite yol açabilir.

Artrit Ne Kadar Yaygındır?

Artrit oldukça yaygındır. Dünya nüfusunun yüzde 10’unun bir çeşit artriti veya eklem ağrısı olduğu tahmin edilmektedir. Birçok insan için kayıp iş süresi ve ciddi sakatlığın ana sebebidir. En yaygın biçimi olan osteoartrit Türkiye’de yaygın hastalıklar arasında 7. sıradadır. Artrit her yaştan insanı etkiler ama yaşlılar arasında daha sık görülür.

Testleri

Teşhis

Osteoartrit genel olarak tam bir tıbbi geçmişle teşhis edilir, buna şikayetlerinizin tarifi ve fiziksel muayene dahildir. Görüntüleme teknikleri -röntgen veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI)- bazen eklemlerin durumunu göstermek için kullanılır. Eğer diğer artrit türlerinden şüphe ediliyorsa kan, idrar ve/veya eklem sıvısı üzerinde laboratuvar testleri artritin türünün belirlenmesinde yardımcı olabilir. Bu testler aynı zamanda semptomlarınızın sebebi olarak diğer hastalıkların elenmesine de yardımcı olabilir.

Tedavisi

Tedavi

Artrit tedavisinin amacı; ağrıyı gidermek ve eklem hareketliliğini ve gücünü arttırmaktır. Tedavi seçenekleri arasında ilaçlar, egzersiz, sıcak/soğuk kompresler, eklem koruması kullanma ve ameliyat vardır. Tedavi planınız bu seçeneklerden birden fazlasını içerebilir.

Artritli İnsanların Geleceği Nasıldır?

Erken teşhisle çoğu artrit türü yönetilebilir, ağrı ve sakatlık en aza indirilebilir. Ayrıca erken teşhis ve tedavi artritin sebep olduğu doku hasarını da önleyebilir. Erken, yoğun tedavi özellikle romatoid artritte ileride daha fazla hasarın ve sakatlığın önlenmesi için önemlidir.

Önleme

Artrit Önlenebilir mi?

Artriti önlemek mümkün olamasa da hastalığa yakalanma riskinizi azaltmak ve kalıcı eklem hasarını yavaşlatmak veya önlemek için alınacak tedbirler vardır. Bunlar arasında aşağıdakiler bulunur:

• Sağlıklı kiloda kalmak. Aşırı kilo eklemlerinize baskı yapar.
• Egzersiz yapmak. Kaslarınızı kuvvetli tutmak, eklemlerinizi korumaya ve desteklemeye yardım edebilir.
• Çalışırken eklem koruyucu aletler ve teknikler kullanmak. Uygun kaldırma ve duruş kaslarınızı ve eklemlerinizi korumaya yardımcı olabilir.
• Sağlıklı beslenmek. Dengeli, besleyici bir diyet kemiklerinizi ve kaslarınızı güçlendirmeye yardımcı olabilir.